آنها همچنان نگران تحریم شدن به دلیل تهران هستند / احیای ناموفق برجام مزایای توافق 25 ساله چین و ایران را به تعویق انداخت.
هفته گذشته، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین برای یک سفر تاریخی چند روزه به عربستان سعودی رفت تا در سه رویداد مهم منطقه ای شرکت کند: اجلاس سران عربستان سعودی و چین، اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس (GCC) – چین و نشست سران چین و چین. . شی و سلمان پادشاه عربستان سعودی در این سفر از عصر جدیدی در روابط دوجانبه چین و عربستان سعودی استقبال کردند.
جسی مارکس، محقق روابط چین و اعراب، در مجله دیپلمات نوشت: هفته گذشته، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین برای یک سفر تاریخی چند روزه به عربستان سعودی رفت تا در سه رویداد مهم منطقه ای شرکت کند: نشست عربستان سعودی و چین، نشست شورای همکاری خلیج فارس و چین و اجلاس سران چین و اعراب. شی و سلمان پادشاه عربستان سعودی در این سفر از عصر جدیدی در روابط دوجانبه چین و عربستان سعودی استقبال کردند.
به گزارش سرویس بین الملل «ایزبور»؛ این مقاله ادامه می‌دهد: اهمیت سفر شی این است که سیگنال‌های قوی مبنی بر ورود روابط چین و عربستان سعودی به دوره جدیدی از «توسعه سریع» ارسال کرد. این مشکل برای شریک دیگر چین در خلیج فارس یعنی. ایران می تواند به معنای باخت آشکار تهران در رقابت طولانی مدت خود با عربستان باشد.
روابط چین با عربستان سعودی و ایران پیچیده است. رهبری چین برای حفظ بی طرفی و حفظ منافع اقتصادی، سیاسی و امنیتی خود باید روابط خود را با هر دوی آنها به دقت مدیریت کند. هر چند سال یکبار، پکن در خلیج فارس مانورهای دیپلماتیک انجام می دهد و این گمانه زنی را از سوی ناظران برانگیخته است که چین در مناقشه ایران و عربستان از یک طرف بر طرف دیگر طرفداری می کند.
اگرچه چین روابط نزدیکی با هر دو کشور دارد، اما در سال های اخیر عربستان سعودی به یکی از شرکای استراتژیک پیشرو پکن در منطقه تبدیل شده است. سفر شی جینپینگ به ریاض در ماه دسامبر، این گمانه زنی را تجدید کرد که اقدامات پکن می تواند تعادل دیپلماتیک ظریفی را که مقامات چینی برای دو کشور ایجاد کرده اند، برهم بزند.
پکن تلاش زیادی کرده تا از رقابت در خلیج فارس دور بماند. با این حال، چالش این است که هر گونه مزیتی که به یک طرف داده شود – به عنوان مثال، شایعه خرید 4 میلیارد دلار تجهیزات دفاعی چینی از سوی عربستان سعودی – می تواند از سوی طرف دیگر به عنوان ضرر و شکست تلقی شود. چین برای جلوگیری از امتیاز دادن به تهران یا ریاض، فعالانه سیاست برابری را در تعاملات دیپلماتیک و همکاری نظامی خود دنبال می کند.
به عنوان مثال، شی جینپینگ در سال 2016 قراردادهای مشارکت استراتژیک جامع را با عربستان سعودی و ایران طی چند هفته امضا کرد. در هر دو سال 2017 و 2019، پکن تمرینات نظامی جداگانه ای را با ایران و عربستان سعودی به فاصله چند هفته برگزار کرد تا از ارسال پیام نادرست جلوگیری کند. و همزمان با پایان سفر شی جین پینگ به عربستان سعودی در 10 دسامبر، سفیر چین در تهران اعلام کرد هو چونهوا معاون نخست وزیر چین در 12 دسامبر به تهران سفر خواهد کرد.
علیرغم حساسیت و مراقبت پکن، هم ایران و هم عربستان سعودی از روابط چین با کشور دیگر ابراز نارضایتی کرده اند. در پی سفر شی جین پینگ به عربستان سعودی، معاون وزیر امور خارجه ایران در امور آسیا و اقیانوسیه در اقدامی اعتراضی نادر 12 دسامبر سفیر چین در ایران را احضار کرد. تهران می خواست نارضایتی خود را از بیانیه مشترک پکن با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و حمایت پکن از موضع این شورا در مورد جزایر سه گانه ابراز کند.
بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس همچنین بر اهمیت موضوع هسته ای ایران تاکید کرد و ایران را به “فعالیت های بی ثبات کننده منطقه ای” و “حمایت از سازمان های تروریستی” مرتبط دانست.
در همین حال، در سال 2021، مقامات سعودی از قرارداد 25 ساله چین با تهران ابراز نگرانی کردند. این مشارکت بلندپروازانه نگرانی‌هایی را در عربستان ایجاد کرده است و مقامات سعودی را بر آن داشته است تا تلاش کنند پکن را از روابط قوی‌تر با ایران منصرف کنند.
اقدام متعادل پکن، اگرچه کامل نیست، اما زیربنای روابط اقتصادی قوی با هر دو کشور و اعتماد متقابلی است که بین چین و دو کشور در دهه گذشته ایجاد شده است. این اعتماد به پکن برای غلبه بر شکست‌های گاه به گاه دیپلماتیک و اصلاح مسیر در هنگام شکایت تهران یا ریاض، کلیدی بوده است.
سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا اقدامات چین در این ماه یک چرخش موقت از ایران به عربستان سعودی است یا وضعیت جدیدی به نفع سعودی ها؟ احتمال اولی بیشتر از دومی است.
عربستان سعودی و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ممکن است به دلیل مزایای روابط عمیق با عربستان سعودی و چالش های داخلی ایران، یک اولویت ژئوپلیتیک کوتاه مدت برای مقامات چینی باشد. چین به طور فزاینده ای سرمایه گذاری های قابل پیش بینی، پایدار و با بازده را ترجیح می دهد. روابط اقتصادی، سرمایه گذاری و انرژی پکن با ریاض در دو سال گذشته دستاوردهای چشمگیری با ریسک های محدود داشته است.
این در حالی است که ایران در کوتاه مدت چنین سودی برای سرمایه گذاران چینی به همراه نداشته است. شرکت‌های چینی در ایران همچنان نگران خطر تحریم‌های آمریکا هستند. در همین حال، عدم پیشرفت در مذاکرات برای از سرگیری برجام، هرگونه سود از قرارداد 400 میلیارد دلاری پکن با تهران را به تعویق انداخته است. برای چین، مشارکت با ایران یک بازی انتظار استراتژیک است که در بلندمدت نیازمند توجه دیپلماتیک گسترده است.
گام‌های بعدی پکن پس از دیدار شی احتمالاً با هدف اطمینان دادن به ایران از بی‌طرفی چین و نشان دادن برابری در روابط است. این استراتژی از یک الگوی آشنا پیروی خواهد کرد. نخست، چین یک مقام ارشد را به تهران می فرستد تا بی طرفی خود را در رقابت ایران و عربستان تقویت کند و بر سیاست دیرینه چین در عدم مداخله تاکید کند. سپس پکن دیپلماسی دقیقی را برای برقراری ارتباط با هر دو کشور برای جلوگیری از تشدید بیشتر تنش ها با ایران و در عین حال اجتناب از برداشت از خروج از شورای همکاری خلیج فارس انجام خواهد داد.
لازم به ذکر است که مخالفت اخیر ایران با بیانیه مشترک چین با شورای همکاری خلیج فارس احتمالاً خواستار تماس در سطح بالاتر از سوی چین و شاید حتی رئیس دولت است.
چین به تعمیق روابط خود با تهران و ریاض ادامه خواهد داد و در عین حال از رقابت دیرینه ایران و عربستان سعودی دوری خواهد کرد. با این حال، تعامل اقتصادی فزاینده آن با عربستان سعودی، شورای همکاری خلیج فارس و به طور کلی جهان عرب، ایران را تحت فشار قرار می دهد. از منظر تهران، تقویت روابط چین و عربستان یک مزیت مهم برای عربستان است. اگر چین تعادل دیپلماتیک خود را حفظ نکند، این احتمال وجود دارد که این مسائل بر منافع پکن در خلیج فارس تأثیر بگذارد.