زلزله، فرونشست و سیل تهران را تهدید می کند

احسان انصاری: مدیریت علیرضا زاکانی در شهرداری تهران چه دستاوردهایی برای شهر تهران داشت؟ مهمترین نقاط ضعف و قوت دولت اصولگرای شهری چیست؟ چرا با وجود همجواری سیاسی و فکری شهرداری و دولت، سرعت حل مشکلات شهری افزایش نیافت؟

برای پاسخ به این سوالات دکتر زهرا نژاد بهرام از اعضای سابق شورای شهر تهران مصاحبه ای انجام داد. نژادبهرام فکر می کند: «به نظر می رسد شهرداری سازوکار قابل مشاهده ای برای تامین منابع مالی خود ندارد. دلیل اصلی این مشکل این است که شهرداری از هر طریقی برای تامین منابع مالی خود تلاش می کند. نکته دیگر اینکه به نظر می رسد منابع داخل شهرداری کمتر و منابع خارج از شهرداری بیشتر مصرف می شود. دلیل این مشکل، آگاهی ناکافی مسئولان شهری از وضعیت تهران است. به هر حال آقای زاکانی نماینده قم هستند و شهر قم را بهتر از شهر تهران می شناسند. بدون شک اگر آقای زاکانی از بدنه کارشناسی شهرداری در این زمینه استفاده کنند نتیجه بهتری خواهند گرفت. ماحصل این گفتگو را در زیر می خوانید.

دستاوردهای مدیریت آقای زاکانی در شهرداری تهران چیست؟ تشخیص شما از مدیریت آقای زاکانی در تهران چیست؟

در یک سالی که آقای زاکانی شهر تهران را در اختیار گرفته است، شاهد اتفاقات مختلفی در سطح شهر بوده ایم. نکته مهم در این زمینه این است که روابط مالی که قرار بود در مدیریت شهری تهران و بر اساس طرح ها و قوانین مصوب شهرداری ایجاد شود، در حال چالش است. به عنوان مثال در موضوع باغات تهران علیرغم تصمیمات خوبی که در دوره مدیریت شهر تهران در شورای پنجم گرفته شد اما در شرایط فعلی تصمیم گیری به کمیسیون ماده 5 واگذار شده و هنوز مشخص نیست چه تصمیمی خواهد گرفت. در این رابطه ساخته شده است. احتمال صدور پروانه ساختمانی در این منطقه وجود دارد. مشکل دیگر تقسیم پارک های شهری بین مردان و زنان است. موضوع دیگر تعطیلی ستاد مناسب سازی شهرستان و برکناری مشاوران معلول پنج معاون اصلی رئیس جمهور بود. آن هم تا این که شورای شهر پنجم سعی کرد همه پروژه ها را بررسی کند تا مناسب شود. اما در شرایط فعلی موضوع مناسب سازی از اولویت های اول شهرداری تهران خارج شده و به اولویت پایین تری تبدیل شده است. در شورای شهر پنجم قرار بود حدود 500 کیلومتر از معابر تهران بهسازی شود. در این زمینه باید خیابان کریم خانزند را نمونه می دید و اقدامات لازم برای تبدیل آن به دوچرخه ای که افراد معلول می توانند از آن استفاده کنند، انجام می شد. قرار نبود هیچ پروژه ای در تهران افتتاح شود مگر اینکه توسط مشاوران اقتباس و تایید شود.

در شرایط فعلی آیا مناسب سازی در مدیریت شهری تهران مد نظر نیست؟

در شرایط فعلی به شخصی سازی توجهی نمی شود و این موضوع از دستور کار خارج شده است. به همین دلیل امروز بیم آن می رود که بحث مناسب سازی به حاشیه های ذهنی مدیران شهری کشیده شود. در طرح تفصیلی این بند وجود داشت که اگر معبر 60 متری بالای 12 متر به شکل خاصی ساخته شود یا تعداد طبقات مشخصی داشته باشد، طبق ضوابط باقیمانده نیز می توانند پروانه ساختمانی بگیرند. قوانین این طرح تدوین شده اما تصویب نشده است. اما بدون توجه به این ضوابط و با اختیارات شهرداری، دستور مجوز معابر 12 متری که 60 درصد آن با روسازی های خاص ساخته شده است، اضافه تراکم یا تراکم تلقی می شود. این رویکرد نیز با طرح های تفصیلی در تضاد است. یکی از موضوعاتی که شورای پنجم شهرداری بر آن تاکید دارد شفافیت امور مالی است. این در حالی است که در شرایط فعلی این موضوع کنار گذاشته شده است. شرایط به گونه ای است که بحث شفافیت به یک موضوع زینتی در مدیریت شهری تبدیل شده است. این وضعیت نشان می دهد که برخی از مواردی که در گذشته مطرح شده و رویکرد مناسبی در مدیریت شهری داشته است در زمان مدیریت آقای زاکانی مورد توجه و پیگیری قرار نگرفته است. با توجه به ارتباط شهرداری و شورای شهر تهران و رویکردی که دو طرف نسبت به یکدیگر دارند، به نظر می رسد شهرداری تهران از روش ها و راه های مختلفی برای تامین منابع مالی خود استفاده می کند. زیرا تامین منابع مالی شهرداری از این طریق به نفع شهر نخواهد بود. طی یک سال گذشته شهرداری تهران نیز اقدامات مثبتی انجام داده است. یکی از این اقدامات مشارکت شهروندان در انتخاب پروژه بود که بر اساس طرح «تهران رویاها» بود که در سال 1392 در دو محله امیرآباد و یوسف آباد انجام دادیم که نتایج خوبی داشت. در شرایط فعلی که این معضل به گوش شهرداری تهران رسیده جای خوشحالی دارد. در آن زمان سایت «تهران من» نظرات و نظراتی را دریافت می کرد و به آنها توجه می کرد. اما اتفاقاتی که در خصوص تامین مالی شهرداری افتاد باعث نگرانی های خاصی شد.

در خصوص تامین مالی شهرداری چه گذشت؟

کما اینکه شهرداری سازوکار مشهود خاصی برای تامین منابع مالی خود ندارد. مورد دیگری که وجود دارد این است که به نظر می رسد منابع داخل شهرداری کمتر و منابع خارج از شهرداری بیشتر مصرف می شود. دلیل این مشکل عدم اطلاع حاکمان شهر از اوضاع تهران است. به هر حال آقای زاکانی نماینده قم هستند و شهر قم را بهتر از شهر تهران می شناسند. بدون شک اگر آقای زاکانی از بدنه کارشناسی شهرداری استفاده کنند نتیجه بهتری خواهند گرفت. نگرانی دیگری که شهرداری تهران داشت بارش برف سنگین در تهران بود. سال‌هاست که مدیریت شهری تهران این نگرانی را دارد که در صورت بارش برف سنگین در تهران، وضعیت تهران با چالش‌های مختلفی روبرو شود. اما با برف اخیری که در تهران بارید دور از انتظار بود که شهرداری تا این حد از این مشکل غافلگیر شود. اما همه مسئولان شهرداری در این امر دانش و مهارت داشتند و انتظار می رفت با استفاده از تجربیات گذشته مدیریت بهتری در این زمینه انجام شود. اتفاقات قابل توجه دیگری نیز در شهرداری تهران رخ داد. یکی از این اتفاقات نادیده گرفتن بافت فرسوده است. این در حالی است که بافت فرسوده در مدیریت شهری گذشته به عنوان سازگاری با محیط برای مناسب سازی محله ها و ترغیب مردم به نوسازی املاک مورد استفاده قرار می گرفت. شهر تهران بیش از 4400 هکتار پارچه فرسوده مصوب دارد که متاسفانه مورد بی توجهی قرار گرفته است.

در خصوص محیط زیست چه رویکردی از سوی رهبری شهر تهران صورت گرفته است و آیا اقدامات لازم برای مشکلات زیست محیطی در نظر گرفته شده است؟

در شرایط کنونی سه معضل طبیعی تهران را تهدید می کند که شامل زلزله، فرونشست و سیل است. این در حالی است که شهرداری تهران برنامه مشخصی برای این چالش ها ندارد و به همین دلیل شهر تهران را با این مشکلات تهدید می کند. انتظارات ساکنان تهران این است که مدیریت شهری با حساسیت بیشتری بر این موضوعات نظارت کرده و در دستور کار خود قرار دهد. موضوع دیگری که در دوره جدید مدیریت شهری تهران مورد غفلت قرار گرفته، ایجاد مسکن استیجاری است که می تواند به کاهش قیمت مسکن در تهران کمک کند. این نوع مسکن برای افراد کم درآمد بیشتر قابل استفاده خواهد بود و به همین دلیل در صورت پیگیری می تواند نتایج خوبی به همراه داشته باشد. به نظر می رسد معاونت شهرسازی جدید کمتر به کارشناسی شهرداری توجه دارد. بر اساس مصوبه شورای عالی شهرسازی، شهرداری تهران باید طرح پارچه اطراف دانشگاه تهران را تهیه می کرد. این طرح در اختیار دانشگاه تهران قرار گرفت و دانشگاه تهران در حال تهیه این طرح است. وی در شورای شهر پنجم دانشگاه تهران قرار بود طرحی را تهیه و ارائه کند که با استانداردهای شهر مطابقت داشته باشد که متأسفانه موفق به انجام آن نشد. اما کاری که به شهرداری تهران محول شده بود دوباره به دانشگاه تهران واگذار شد. این نشان می دهد که ارائه چنین طرحی به دانشگاه تهران توهین به هیئت کارشناسی و نیروهای درون آن است. این در حالی است که بافت اطراف دانشگاه تهران نزدیک به 20 سال است که تحت تأثیر برنامه ریزی ها و برنامه های توسعه شهری است. نکته دیگری که در اداره شهر وجود داشت عدم توجه به وضعیت اقتصادی کشور و شهر تهران بود. در چنین شرایطی شهرداری باید ضمن در نظر گرفتن بودجه سنگین، کاهش بودجه دولت شهر را نیز در نظر بگیرد.

آلودگی هوای تهران یکی از مهم ترین چالش هاست. آیا رویکرد شهرداری تهران در مقابله با آلودگی هوا می تواند موثر باشد؟

در شرایطی که رویکرد دولت و شهرداری از نظر سیاسی و فکری به یکدیگر نزدیک است، انتظار می رود تعامل و همکاری بیشتری بین شهرداری و دولت صورت گیرد. شهرداری تهران متولی اصلی آلودگی هوای تهران نیست، اما یکی از نهادهایی است که در این زمینه مسئولیت دارد. با توجه به نزدیکی فکری و سیاسی که مدیران شهرداری تهران با دولت دارند، انتظار می رود اقدامات جدی تری از سوی شهرداری تهران در این زمینه انجام شود. این در حالی است که در یک سال اخیر تعداد روزهایی که در تهران هوای پاک داریم به تعداد انگشتان یک دست هم نمی رسد و وضعیت آلودگی هوا در وضعیت بحرانی قرار دارد. در چنین شرایطی شهروندان باید سوخت دیزل را تحمل کنند که آسیب جدی به سلامت انسان وارد می کند. این اتفاق تا زمانی رخ می دهد که شهرداری تهران واکنش مناسب و قاطعانه ای به این حادثه نشان ندهد.

بر اساس اعلام ناسا گاز متان در جنوب تهران وجود دارد که شهرداری تهران این مشکل را تکذیب می کند. وجود گاز متان در جنوب تهران چقدر صحت دارد؟

گاز متان در جنوب تهران و اطراف کهریزک و آرادکو وجود دارد و این مشکل که شهرداری آن را تکذیب می کند صحت ندارد و با واقعیت منافات دارد. پس از تکذیب این مشکل توسط شهرداری تهران، بررسی های دانشگاهی و علمی نشان داد که گاز متان در جنوب تهران وجود دارد و این مشکل از نظر علمی تایید شد. به نظر می رسد تا زمانی که دولت، مجلس و شهرداری تهران رویکرد سیاسی و فکری یکسانی دارند و مواضع نزدیکی دارند، زمان حل سریع تری برای مشکلات شهر فرا رسیده است که متاسفانه در یک سال اخیر این اتفاق نیفتاده است.

منبع: آرمان ملی