روز جدید تندروها تاکید می کنند که غربی ها باید منافع اقتصادی ایران را تامین و تضمین کنند. این خواسته به این معناست که امضا باید لغو شود و ایران باید محترمانه و محترمانه از برجام خارج شود.
دور جدید مذاکرات برجام به پایان رسیده و پیش نویس نهایی توافقنامه از سرگیری برجام توسط تیم های مذاکره کننده طرفین از طریق هماهنگ کننده اروپایی به پایتخت ها ارسال شده است. آمریکا بلافاصله اعلام کرد که با این متن موافق است، اما نشانه‌هایی از نارضایتی در تهران دیده می‌شود که طبق اخبار غیررسمی، عمدتاً به عدم رفع نیاز ایران به پاسخگویی به اتهامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مربوط می‌شود. .
در تازه ترین تحول، وال استریت ژورنال از پیشنهاد دیپلمات های اروپایی برای خروج از بن بست در مذاکرات برجام خبر داد که بر اساس آن «اتحادیه اروپا با اطلاع آمریکا، فرانسه، آلمان و بریتانیا، شامل موضوع سازش در مورد مسائل امنیتی در پیشنهاد شما». خوب.”
به این ترتیب چشم انداز توافق نهایی روشن شده است، اما صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی همچنان چندان خوشبین نیست و در گفتگو با خبرآنلاین تاکید می کند که «تندروها» در تصمیم گیری و تصمیم گیری تاثیر دارند. موسسات تصمیم گیری و هدف آنها امضای توافقنامه نیست، بلکه “خروج با احترام و عزت” از برجام است. این گفتگو را بخوانید:
برجام در کشور ما موافقان و مخالفانی دارد، استدلال موافقان و مخالفان برجام چیست؟
فکر می کنم موضوع برجام برمی گردد به نگاه ایدئولوژیکی که در نظام وجود دارد، نظام جمهوری اسلامی ایران یک نظام ایدئولوژیک است و نگاه، تفکر و رویکرد این نظام این است که غرب دشمن اسلام است. ایران و ما دشمن غرب هم هستیم. مبانی فکری جمهوری اسلامی در مرگ بر آمریکا و مرگ بر غرب خلاصه می شود، ما با اروپا رابطه بسیار سرد و محدودی داریم، انقلاب خود را به تمام دنیا صادر می کنیم، اسرائیل باید نابود شود.
مبارزه با نظام سلطه، اینها حرف هایی است که الان ۴۳ سال است گفته می شود. در مورد برجام، مشکل از آنجا شروع می شود که اگر ایران برجام را بپذیرد، چه بخواهیم و چه نخواهیم، پذیرش برجام مستلزم نوعی تنش زدایی با غرب است. به عبارت دیگر نمی‌توانیم برجام را به طور کامل اجرا کنیم، اما شعار نابودی اسرائیل، مرگ بر آمریکا و روابط خصمانه با غرب را ادامه می‌دهیم. امکان ندارد زیرا این دو چیز را نمی توان با هم فهمید.
در دولت روحانی فضای سنگینی در دولت و رسانه ها علیه برجام وجود داشت اما دولت رئیس جمهور چنین فضایی را تجربه نکرد. دلیل این تفاوت دو رئیس جمهور در یک موضوع چیست؟
پس از 22 ماه مذاکره و حصول توافق، برجام 2014 عملا توسط افراط گرایان نابود شد. از همان روز اول که هنوز جوهره برجام خشک نشده بود، تندروها عملاً شروع به ترویج برجام کردند، تکانه های کلامی و عملی آنها به جامعه بین المللی و افکار عمومی داخلی باید این پیام را برسانند که هیچکس نباید این پیام را داشته باشد. این فرض نادرست که برجام به معنای تنش، جداسازی ایران و فاصله گرفتن آن از ایدئولوژی غرب است، خلاف آن است. در نهایت ترامپ به دلایل مختلف از جمله رفتار ضدغربی ایران در دوره پس از برجام، برجام را در معبد شلیک کرد، در واقع قبل از خروج ترامپ از برجام، تندروهای ما عملا برجام را بی معنی کردند.
پس از امضای برجام در تابستان 1393، هیئت های تجاری از کشورهای صنعتی به ایران آمدند و مذاکراتی را انجام دادند، مذاکراتی که نوید فضای جدیدی را در عرصه اقتصادی و سیاسی می داد. آیا در صورت احیای برجام، چنین چیزی در این دولت تکرار خواهد شد؟
بله یادم هست بعد از برجام تعداد زیادی از شرکت های بزرگ بین المللی فرانسوی، آلمانی، انگلیسی و ژاپنی به ایران آمدند و واقعا نوید عصر و فضای جدیدی را برای ایران اسلامی بعد از انقلاب می داد و همه تندروها برای این کار تلاش می کنند. برای این بود که به دنیا نشان دهیم که برجام و توافق هسته‌ای چیزی را تغییر نداده است و ایران به تسلیح بیشتر خود و تهدید همسایگان خود و نابودی اسرائیل ادامه خواهد داد. تنروس ها همچنان همان پیام ها را به بازیگران سیاسی بین المللی می فرستند و تا زمانی که اجازه ارسال چنین پیام های منفی و تهدید آمیزی به جامعه جهانی را داشته باشند، روابط اقتصادی و تجاری خوبی با دنیا نخواهیم داشت، زیرا کشورهای و شرکت های کمی هستند که این پیام ها را به جامعه جهانی ارسال کنند. از خود راضی هستند منافع خود را با همکاری با یک دولت غیرقابل پیش بینی و افراطی هماهنگ کنند.
الان هم تندروها دست بالا را به دست آورده اند و علیرغم اینکه بسیاری از افراد نظام معتقدند که باید به اقتصاد ایران کمک کرد و اگر توافق هسته ای حاصل نشود، وضعیت اقتصادی ایران بدتر از آن چیزی است که هست. تندروها شعارهای مشابهی دارند، همیشه می گویند نه، ما فقط به منابع داخلی تکیه می کنیم، اما با اتحاد با روسیه و چین تحریم ها را دور می زنیم و موفق می شویم. متأسفانه آنها منظور خود را رساندند.
این جمله ای که تندروها در پایان مذاکرات در وین گفتند واقعاً بسیار مهم است. در حالی که یک سال و نیم بر سر مسائل اصلی مذاکره شد و توافق حاصل شد، در پایان زمانی که تهران باید برجام را می پذیرفت، گفتیم غربی ها پیشرفت اقتصادی ما را تضمین کنند. یعنی واقعا این سوال کلی، بی ربط و بیهوده است. انگار غربی ها می گفتند جمهوری اسلامی باید امنیت غرب و امنیت همسایگانش در منطقه را تضمین کند.
خوب این به چه معنا است؟ ما روی موضوعات مشخص نشستیم و 18 ماه مذاکره کردیم. مشخص است که ما چه باید بکنیم و غرب چه باید بکند. اینکه می گویند آنها باید پیشرفت اقتصادی ما را تضمین کنند یا به آن متعهد شوند، مثل غرب بی معنی است. گفتند جمهوری اسلامی باید امنیت غرب را تضمین کند. متأسفانه باید گفت که اوضاع نابسامان اقتصادی اگر بدتر نشود ادامه خواهد داشت و واقعاً هیچ نوری در انتهای تونل نیست.
برخلاف ایران که چیزی نمی گوید و همه چیز را پنهان می کند، غربی ها یعنی اروپایی ها و آمریکایی ها موضوعات مذاکرات را اعلام کردند. بنابراین هیچ تفاوت اساسی بین این قرارداد با قراردادی که آقای عراقچی در سال 1398 منعقد کردند، وجود ندارد.
تا جایی که من اطلاع دارم و مقامات و ناظران غربی هم گفته اند، تفاوت چندانی بین آنچه آقای عباس عراقچی در ماه های اخیر با غربی ها به توافق رسیده و آقای باقری کنی با غربی ها وجود ندارد، وجود ندارد، به جز اینکه: که آقای باقری و تیمش توانستند غربی ها را متقاعد کنند که بخش هایی از سپاه که فعالیت اقتصادی دارند می توانند به نوعی به فعالیت های اقتصادی خود ادامه دهند وگرنه تفاوت دیگری با توافق قبلی ندارد.
یادتان هست که آقای روحانی در روزهای اخیر گفته بود که امروز می توانیم توافق را امضا کنیم و الان هم دقیقا همین طور است، آقای بافری کنی و تیم مذاکره کننده توافق را به ایران آوردند و آماده امضای آن توسط مسئولان کشور است. جمهوری اسلامی ایران اما شبه نظامیان سنگ بزرگی را در وسط امضای قرارداد پرتاب کردند. آنها تاکید می کنند که غربی ها باید منافع اقتصادی ایران را تامین و تضمین کنند. این خواسته به این معنی است که امضا باید لغو شود و ایران باید با احترام و عزت از برجام خارج شود، بدون اینکه تقصیر روی میز معامله بیفتد.