در آستانه یک سالگی شروع فیلترینگ گسترده در ایران، در حالی که بازار فیلترشکن ها به گردش مالی رویایی و نجومی دست یافت، وزیر این وزارتخانه که متهم به اول شدن در صف است، ایجاد کرد. این بازار سیاه بزرگ در کشور به مصرف کنندگان هشدار داد که از فیلترشکن رایگان استفاده نکنند. به گزارش فراز دیلی، با وجود همه این عوامل، توصیه ضمنی «خرید VPN» وزیر ارتباطات دولت سیزدهم چه معنایی دارد، هرچند صدای کارشناسان و نمایندگان مجلس هم از عدم برخورد با فیلتر می آید – شکستن مافیا؟
عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم در مصاحبه ای تلویحا توصیه کرد که مردم تا حد امکان از «فیلترشکن خارجی رایگان» برای حفظ امنیت اطلاعات خود استفاده نکنند. این توصیه در چارچوب کلی خود درست است، اما از وزیر ارتباطات دولت با سابقه فیلترینگ بی نظیر، جای تامل دارد.
سانسور فضای مجازی در ایران در سال‌های اخیر به یکی از بزرگترین چالش‌های کاربران اینترنت تبدیل شده است. تا اوایل اکتبر سال گذشته، فیلترشکن ها فقط برای دسترسی به تلگرام و پلتفرم هایی مانند یوتیوب و توییتر استفاده می شد. فیلترینگ گسترده در هفته اول اعتراضات سال گذشته اما VPN ها را به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی بسیاری از کاربران فضای مجازی ایران تبدیل کرده است.
هزینه تصفیه آب بای پس برای شهروندان چقدر است؟
:
این روزها اگر به اینستاگرام یا تلگرام مراجعه کنید، افزایش تبلیغات فروش فیلترشکن شما را خوشحال می کند: «سرور اختصاصی، بدون توقف، پشتیبانی 24 ساعته»؛ اینها مزایای تجاری و تبلیغاتی ارائه دهندگان VPN است که معمولاً در اکثر تبلیغات مشاهده می شود. قیمت اکانت های یک ماهه برای هر کاربر بسته به نوع سرور و ترافیک ارائه شده از 50 هزار تومان شروع شده و به یک میلیون تومان می رسد. میانگین قیمت ماهانه اکانت VPN حدود 150000 تومان است.
بر اساس گزارش های اخیر، ایران 70 میلیون کاربر اینترنت دارد. این در حالی است که حدود 48 میلیون نفر کاربر شبکه های اجتماعی هستند. پلتفرم هایی که در طول سال ها کاملا فیلتر شده اند. به عبارت بهتر، ۴۸ میلیون کاربر اینترنت در ایران برای دسترسی به شبکه‌های مورد استفاده خود، روزانه به فیلترشکن نیاز دارند. آمار دقیقی از سهم فیلترشکن های پولی وجود ندارد، اما برای محاسبه، فرض می کنیم که حداقل 25 درصد از کاربران از فیلترشکن های پولی استفاده می کنند. یعنی گردش مالی فروشندگان VPN در ایران ماهیانه حدود 1800 میلیارد تومان است. یعنی از آبان سال گذشته تا امروز دور زدن فیلترینگ برای کاربران ایرانی در بهترین حالت حدود 16.2 میلیارد تومان هزینه داشته است.
این رقم حدود 2 تا 3 برابر بیشتر از درآمد علمی شرکت مخابرات ایران است. در همین حال، فروشندگان VPN تنها کسانی نیستند که از سانسور بیش از حد ایران سود می برند. درگاه های پرداخت، بانک ها، اپراتورهای اینترنتی و حتی شرکت های مخابراتی از جمله ذینفعان این مشکل هستند.
چه کسی سود می برد؟
اگر فرض کنیم نیمی از کاربران از انتقال کارت به کارت برای خرید VPN استفاده کرده اند، سود بانک ها از خرید VPN با احتساب کارمزد تراکنش 720 تومانی در 9 ماه گذشته حدود 40 میلیارد تومان است. با این حال، درگاه های خرید آنلاین کارمزد بیشتری دریافت می کنند و طبیعتاً سود بیشتری نسبت به بانک ها دارند. به عنوان مثال معروف ترین این پورتال ها برای هر خرید اینترنتی حدود 14 درصد کمیسیون محاسبه می کنند. با فرض اینکه اگر نیمی از سایر کاربران از این درگاه برای خرید فیلترشکن استفاده کنند، سود تنها یک کاربر از خرید 150 هزار تومانی VPN در ماه 63 میلیارد تومان است.
به عبارت دقیق تر، سانسور سایبری در ایران نه تنها گردش مالی رویایی را برای فروشندگان خدمات ضد فیلتر ایجاد کرد، بلکه بازاری را برای مشاغل موازی ایجاد کرد. ماهانه بالغ بر 1800 میلیارد تومان برای خرید VPN از جیب شهروندان هزینه می شود و همچنین استفاده از خدمات ISP ها به چالش مالی بزرگی برای کاربران تبدیل شده است. با روشن بودن VPN، حجم ترافیک اپراتورهای اینترنت به صورت «ترافیک بین‌المللی» و دو برابر ترافیک داخلی محاسبه می‌شود. یعنی ظرفیت یک بسته اینترنت 50 گیگابایتی در صورت استفاده از فیلتر می شود 25 گیگابایت. به زبان ساده، کاربرانی که از فیلترشکن استفاده می کنند، هزینه بسته 50 گیگابایتی را پرداخت می کنند و بسته 25 گیگابایتی دریافت می کنند. یعنی سود اپراتورهای مخابراتی و موبایل و اینترنت خانگی به لطف تقریباً 48 میلیون کاربر که VPN موبایل یا لپ تاپ آنها تقریباً در تمام ساعات شبانه روز روشن است، به سود دو برابری دست یافته اند.
به نام امنیت و برای مافیا!
با مقایسه قیمت VPN ها در سال های اخیر، می توان دریافت که افزایش محدودیت سفارش در شبکه اینترنت، حجم بازار و میزان سود را برای فعالان این حوزه افزایش داده است. به گزارش همشهری، میانگین قیمت یک ماهه سرویس فیلترشکن در سال گذشته حدود 60 هزار تومان بوده است. بررسی های خبرنگار فراز و مصاحبه با چند ارائه دهنده VPN نشان می دهد که ارائه دهندگان این سرویس خدمات گرانتر VPN را به دلایل مختلف از جمله گرانی دلار، چند برابر شدن هزینه های دور زدن فیلترینگ و افزایش هزینه های نگهداری سرویس توجیه می کنند.
دلیل اصلی افزایش قیمت، فرمول ساده عرضه و تقاضا در بازارها است. افزایش محدودیت های اینترنت در کشور نیز تقاضا برای استفاده از فیلترهای ضد فیلتر را افزایش داده و در نتیجه قیمت ها و هزینه ها نیز افزایش یافته است. بررسی ها نشان می دهد که گردش مالی بازار فیلترشکن در ایران تنها در یک سال 3 برابر شده است.