کارکنان کلیه ادارات، دستگاه های اجرایی، بانک ها و شهرداری ها باید ساعت 6 صبح به محل کار خود مراجعه کنند و ساعت پایانی کار نیز ساعت 13 تعیین شده است. این زمان کاری یکپارچه جدید به مدت سه ماه تا اواسط شهریور 1402 به منظور بهینه سازی مصرف انرژی اجرا خواهد شد. اما اینکه آیا این هدف با تغییر ساعت کار محقق می شود یا خیر، این راه حل دارای چهار مشکل است که یکی از آنها از ساعات اولیه امروز به عنوان اولین عارضه تغییر ساعت مشهود بوده است.
اگرچه جزئیات تغییر ساعات کار ادارات در آستانه فصل تابستان از حدود سه ماه پیش اعلام شد، اما برنامه ریزی برای نحوه ارائه خدمات ترافیکی و زمان بندی طرح های حمل و نقل پایتخت به تعطیلات نیمه خرداد و روز دوم موکول شد که منجر به آغاز اجرای این مصوبه این در حالی است که قاعدتا هرگونه تغییری در ارتباط با نبض ترافیک و تردد روزانه شهروندان باید از قبل اعلام شود و به شهروندان فرصت لازم برای تعدیل سبک زندگی و تغییر برنامه ریزی سفرهای روزانه داده شود.
ساعت کاری کلیه دستگاه های اجرایی، ادارات، بانک ها، شهرداری ها و به طور کلی کلیه موسسات و مراکز عمومی کار و فعالیت به استثنای بخش خصوصی از نیمه خرداد تا اواسط خرداد تعیین شده است. -شهریور از ساعت 6 صبح تا 13 بعد از ظهر هدف دولت کاهش تعداد کارمندان در محیط های کاری در ساعات گرم روز و در نتیجه کاهش میزان انرژی مصرفی دستگاه های خنک کننده نصب شده در ادارات است. با اجرای این مصوبه در چند روز اخیر شهرداری تهران جزئیاتی از تغییر نحوه ارائه خدمات حمل و نقل عمومی را به اطلاع عموم رسانده است، به طوری که ساعت شروع به کار مترو از ساعت 5:30 به 4:30 تغییر کرد. صبح و ساعت پایان آن مانند قبل ساعت 22 (10 شب) است و همینطور خواهد ماند. همچنین ساعت اتوبوس ها به 5:30 تغییر یافته است تا کارکنانی که در آن ساعت برای حضور در محل کار خود باید خانه را ترک کنند، در نظر گرفته شود. اما این تغییرات ساعت کاری بدون تغییر در ساعت اجرای طرح ترافیک انجام شد و همین مشکل منجر به بروز اولین عارضه ساعات کاری جدید شد. اولین عارضه این نوع اجرای تصمیم تغییر ساعت کار، تشدید ترافیک صبحگاهی به ویژه در محور مرکزی شهر (دور اول طرح ترافیک) بود که ساختمان اصلی دستگاه ها و نهادهای اجرایی در آن قرار دارد. واقع شده و شهروندان باید از ساعات اولیه اجرای این طرح صبح امروز نگران بوده باشند.
ماجرا از این قرار است که ساعت کاری از ساعت 6 صبح تا 13 تغییر کرده است، اما مدیران شهری تهران تاکید دارند که طرح ترافیک از ساعت 6:30 صبح تا 18:00 ادامه خواهد داشت و هیچ کاری انجام نداده اند. به آن تغییر می کند. با این تعریف بدیهی است که تمایل به استفاده از خودروی شخصی به جای تاکسی، مترو و اتوبوس برای رسیدن به محل کار افزایش می‌یابد، زیرا کارکنان به راحتی و بدون هزینه اضافی می‌توانند وارد بخش مرکزی شهر شوند و با فرض اینکه حدود 13 یک ساعت یا حتی اگر بخواهند یکی دو ساعت بعد از محدوده خارج شوند، سفر آنها یک سفر “خارج از پیک” در نظر گرفته می شود که هزینه زیادی ندارد. علاوه بر هزینه سوخت و استهلاک خودرو که ممکن است به دلیل ارزش آسایش و راحتی که مسافرت با خودروی شخصی می تواند برای شهروندان به ارمغان بیاورد، به هیچ وجه مورد توجه قرار نگیرد، هزینه های جاری سفرهای خارج از پیک که قبل از شروع سفر آغاز می شود. طرح ترافیک و در فاصله بین ساعت 10 تا 16 تمام می شود، فقط حدود 28 هزار تومان است که حتی از کرایه تاکسی روزانه کارکنان هم کمتر است. بنابراین اولین عارضه ساعات کاری جدید با این مدل اجرایی در تهران، تشدید ترافیک ناشی از افزایش سفرهای خودروهای شخصی به ویژه در مناطق مرکزی و اداری شهر تهران است.
تکرار تجربه مترو “کرونا”؟
یکی دیگر از مشکلات ناشی از ساعت کاری دستوری دولت، اختلال در حمل و نقل عمومی و تحمیل هزینه های اضافی به مدیریت شهری است. ساعت کاری مترو به مدت سه ماه هر روز یک ساعت افزایش می یابد. برآورد هزینه های پرسنلی تحمیلی به شرکت بهره برداری مترو نشان می دهد که تنها با احتساب افزایش ساعات کار نیروی کار بهره بردار مترو و بر اساس برآورد حقوق و دستمزد برای این شرکت در سال جاری، هر ساعت کار مترو، حدود 500 میلیون تومان افزایش برای بهره برداری از مترو به شرکت تحمیل می شود. این برآورد بر اساس این فرض است که دستمزد و حقوق نیروهای عملیاتی و غیرعملیاتی بهره برداری مترو یکسان باشد و چنانچه طبق انتظار، دستمزد کارکنان عملیاتی بیشتر باشد، طبیعتاً هزینه ای که به این شرکت تحمیل می شود اضافه کاری به ازای هر نیروی کارگر در سه ماه آینده بیشتر از این مقدار خواهد بود. هزینه ای که در بودجه شهرداری تهران پیش بینی نشده بود و احتمالا باید به زودی منتظر اصلاح بودجه و چاره اندیشی برای منشأ این هزینه های مازاد باشیم.
محمدحسین نوروزی، کارشناس حمل و نقل و ترافیک در گفت و گو با «دنیای احتساب» در این خصوص توضیح داد: نه تنها هزینه های پرسنلی به شرکت بهره برداری مترو تحمیل می شود، بلکه تنها هزینه های پرسنلی به شرکت مترو تحمیل می شود. بلکه افزایش ساعت کاری مترو از 17 به 18 ساعت در روز قطعا هزینه هایی از نظر استهلاک سیستم خواهد داشت که فعلا قابل محاسبه نیست اما تحمیل این هزینه اضافی به مدیریت شهری قطعی است.
وی افزود: مهمتر از آن، اجزای سیستم حمل و نقل عمومی با یکدیگر تعامل دارند، به این معنا که وقتی طرح ترافیک از چرخه تصمیمات جدید خارج می شود و بدون تغییر باقی می ماند، به گونه ای که در طول این مدت با کاهش شدید تردد تردد در مترو مواجه بوده ایم. شیوع کرونا احتمالاً همان سرنوشتی را در انتظار مترو خواهد بود و حداقل تقاضا برای سفر کارمندان به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. زیرا راه استفاده از خودروی شخصی برای کارمندان باز است.
نوروزی با اشاره به آمار بالای خرابی دوربین های کنترل تردد گفت: کافی است برخی از مسئولان پس از چند روز سفر با خودروی شخصی خود متوجه شوند که به عنوان مثال حداقل هزینه سفر بدون بار تعلق نمی گیرد. تا زمانی که دوربین های مسیر آنها از کار بیفتد. در این صورت دلیلی برای استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی برای سفرهای کاری وجود ندارد. وی به تبعات اقتصادی این مصوبه پرداخت و توضیح داد: در صورت تداوم این وضعیت قطعا کاهش شدید مسافران مترو منجر به کاهش درآمد شرکت بهره بردار خواهد شد و این در حالی است که این شرکت با افزایش هزینه ها مواجه است. ساعت کاری مترو
سومین مشکلی که ساعات کاری جدید با مدل اجرایی فعلی در تهران به همراه دارد، اختلال در ساعت بیولوژیکی بدن و تغییر سبک زندگی است که بر بهره وری کارکنان نیز تاثیر منفی خواهد گذاشت. واقعیت این است که کارمندان مجبور هستند قبل از رفتن به رختخواب کار را شروع کنند. ساعت 6 صبح در سبک زندگی ایرانی همیشه پایان ساعات خواب شبانه است و به تدریج افراد برای حضور در محل کار، دانشگاه، مدرسه، مهدکودک و … آماده می شوند. و معمولا بین ساعت 7 تا 7:30 باید در مقصد همیشگی خود باشند و در محل کار روزانه شرکت کنند، درس بخوانند و یا… حالا اما شهروندان باید حداقل از ساعت 5 صبح بیدار باشند و حضورشان در محل کار باید ساعت 6 صبح تحویل داده شود ساعت درونی بدن عملکرد قسمت های حساس مانند رفتار، سطح هورمون، خواب، دمای بدن و متابولیسم را تنظیم می کند و اختلال در آن به دلیل اعمال ساعت کار نادرست جدید باعث از دست دادن تعادل بدن و اثرات نامطلوب بر روی افراد می شود. سلامتی داشت
ریتم شبانه روزی افراد یا ساعت درونی بدن از خورشید پیروی می کند و بسته به محل زندگی آنها تغییر می کند و برنامه کاری نامنظم نیز می تواند ریتم شبانه روزی را مختل کند. سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که اختلال در ریتم شبانه روزی سرطان زا است. بر اساس مقاله جدیدی که توسط محقق ویلموت از موسسه سرطان دانشگاه روچستر و به رهبری تحقیقات اسکریپس در کالیفرنیا انجام شده است، دانشمندان ارتباط مولکولی مهمی بین رشد تومور ریه و اختلال در ریتم شبانه روزی کشف کرده اند. بر اساس آخرین مطالعه منتشر شده در مجله “Science Advances”، این مطالعه توضیح می دهد که چگونه تغییر ساعت شبانه روزی منجر به فعال شدن یک ژن سرطان زا به نام HSF1 و در نتیجه در ترویج تومورهای ریه می شود. با توجه به مطالعات انجام شده، به نظر می رسد که ریه ها به ویژه در برابر اختلال ساعت بیولوژیکی آسیب پذیر هستند.
در نهایت چهارمین مشکلی که با اعلام ساعات کاری جدید مطرح شد، مربوط به اختلال در تبادل کار بین بخش خصوصی، دولت و بانک هاست که به نظر می رسد نادیده گرفته شده است. واقعیت این است که بخش خصوصی معمولا از ساعت 9 به بعد شروع به کار می کند و اصناف و تجار معمولا ساعت 10 در محل کار خود حاضر می شوند. اما بانک ها فقط تا ساعت 13:00 باید کار کنند و این مشکل زمان تبادل کار و فعالیت بین بخش خصوصی و بانک ها و همچنین بخش دولتی را به شدت محدود می کند. نکته قابل توجه دیگر این است که دولت که با معرفی ساعات کاری شناور و تمدید چند برابری آن نسبت به ساعات غیر شناور سال گذشته انعطاف خوبی از خود نشان داده و نتایج آن را در کاهش بار ترافیکی صبحگاهی مشاهده کرده است. مصوبه مربوط به شناور ساعت کاری را لغو کرد و قصد دارد همه کارکنان را در مدت هفت ساعت از ساعت 6 تا 13 مجبور به حضور در محل کار کند. سال گذشته و انتظار می رفت ادامه یابد. به نظر می رسد دامنه پیامدهای حمل و نقل، شهری و اقتصادی تصمیم به تغییر ساعت کاری تحت این شیوه اجرا، لزوم بررسی آن را غیرقابل انکار می کند.