روز جدید : سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به «تراست»: آمریکا متعهد شده است که هر آنچه در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ آمده تضمین کننده عملکرد و منافع اقتصادی ایران از این توافق باشد.
مذاکرات برای احیای برجام بین ایران، آمریکا و 1+5 یک سال و سه ماه است که در پایتخت اتریش برگزار نمی شود و بر اساس آخرین تحولات، مذاکرات وین هم اکنون جای خود را به مذاکرات دوحه داده است. گره از کار معلق برجام در پایتخت قطر خواهد بست. جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که روز شنبه حسین امیرعبدالهیان وزیر امور خارجه بود، پیش از ترک تهران در یک کنفرانس مطبوعاتی محدود با رسانه‌های غیرایرانی جزئیاتی از مذاکرات در حال انجام ایران و آمریکا را ارائه کرد. جزئیاتی از این قبیل که مذاکرات در یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس انجام می شود و روپا نماینده اتحادیه به عنوان میانجی بین ایران و آمریکا که نمی خواهند مستقیم با یکدیگر گفتگو کنند، عمل کند. ساعاتی پس از اعلام جزئیات توسط نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی، گمانه زنی ها مبنی بر میزبانی این دور از مذاکرات آغاز شد و برخی عمان و برخی دیگر قطر را گزینه احتمالی می دانند. در نهایت، در حالی که مقامات ایرانی از ذکر مستقیم کشور میزبان اجتناب کردند، مشخص شد که قطر میزبان این دور از مذاکرات خواهد بود. قطر و عمان درگیر اختلافات بین ایران و ایالات متحده بوده اند و چندین بار به عنوان فرستادگان بین تهران و واشنگتن عمل کرده اند. موضوع تبادل اسرا بین ایران و برخی کشورهای اروپایی و همچنین سرنوشت اموال مصادره شده ایران در سایر کشورها از جمله موضوعاتی است که قطر و عمان در آن نقش داشته اند. اما در این دور از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا نقش میانجی و فرستاده را ایفا خواهد کرد.
چرا مذاکرات وین جای خود را به مذاکرات دوحه داد؟ آیا در انتخاب دوحه به عنوان میزبان توجهی وجود داشت؟ جوزف بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی چه پیامی از آمریکا به ایران فرستاد؟ مذاکرات ایران و آمریکا در قطر چگونه است؟ موضوعاتی از این دست مهمترین موضوعاتی بود که خبرنگاران رسانه های داخلی و خارجی با سعید حاطب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت و گو کردند.
پیام بورل به تهران چه بود؟
خبرنگار اعتماد از سخنگوی وزارت امور خارجه پرسید که آیا جوزف بورل در سفر خود به تهران پیامی از سوی آمریکا ارسال کرده و آیا ایران بسته پیشنهادی جدیدی ارائه کرده است؟
سعید حاطب زاده ضمن ارزیابی نقش تسهیل کننده اتحادیه اروپا و شخص بورل گفت: کند. یکی از خواسته های بورل این بود که مذاکرات بر اساس بسته پیشنهادی ایران قبل از قطعنامه ادامه یابد. آقای امیرعبدالهیان از بورل دعوت کرد تا به ایران بیاید تا در تهران در مورد پاسخ های احتمالی که ایالات متحده تاکنون داده است گفتگو کند. در سفر آقای بورل به تهران، گفتگوهای مفصلی انجام شد و وی دیدگاه های طرف آمریکایی را بیان کرد. یکی از مهم ترین موضوعاتی که جوزف بورل مطرح کرد این بود که ایالات متحده متعهد شد طبق قطعنامه 2231 هر کاری را در شورای امنیت سازمان ملل انجام دهد و از منافع اقتصادی ایران و این چرخه اطمینان حاصل کند. آمریکایی ها قول دادند که اختلافات باقی مانده را حل کنند.
سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به اینکه امیر عبداللهیان و بورل با معاونان خود به مدت یک ساعت گفتگوی خصوصی داشتند، افزود: در این دیدار دو طرف در مورد ابعاد مختلف ادامه مذاکرات گفتگو کردند. البته در این دیدار موضوعات دیگری که امیرعبدالیان به آنها اشاره کرد نیز مطرح شد. من می‌توانم تأیید کنم که توافق هم در محتوا و هم در شکل انجام شده است، اما باید دید که آیا آمریکایی‌ها میراث ترامپ را نادیده می‌گیرند و می‌پذیرند که طبق برنامه عضوی مسئول باشند یا خیر. ما با تعهد به پایان دادن به این مسائل باقیمانده در اسرع وقت به میز مذاکره (غیر مستقیم) می آییم و امیدواریم شاهد اجرای پیام های ارسال شده توسط جوزف بورل باشیم.
با بی اعتمادی به حرکت خود ادامه می دهیم
حاتب زاده در یک کنفرانس خبری گفت: ایالات متحده نشان داده که چقدر غیرقابل اعتماد است و نه تنها به آنچه امضا می کند پایبند نیست، بلکه از همه ابزارهایی که در اختیار دارد استفاده می کند. توافقنامه را از محتوا پاک کند و به تعهدات آن عمل نکند. ما تاکنون با فرض عدم اعتماد آشکار به کشور آمریکا این مذاکرات را قاطعانه و با جدیت دنبال کرده ایم و به همین منوال ادامه خواهیم داد. بزرگترین تضمین برای ملت ما، توانمندی های ایران است. طرف مقابل یک بار از برجام خارج شد و دید ما در هیچ زمینه ای قدمی به عقب بر نمی داریم و اگر بخواهیم می توانیم سریع همه چیز را به حالت اول برگردانیم و حتی گام های بعدی برداریم. اگر امروز گام های بیشتری برنمی داریم به این دلیل است که نمی خواهیم، نه به این دلیل که نمی توانیم. ما بر اساس نیازهای طبیعی خود عمل می کنیم و طرف مقابل هم این را در عمل دید. البته در این توافق ضمانت های مختلفی وجود دارد که ما نسبت به آن حساس هستیم و مسائل باید نهایی شود.
بحث در مورد موضوعات بحث برانگیز ادامه خواهد داشت
ایران و آمریکا در دوحه چه موضوعاتی را هر چند غیرمستقیم بررسی خواهند کرد؟ حاتب زاده گفت: در چند روز آینده در مورد ابعاد هسته توافق بحثی نخواهیم کرد چرا که قبلاً موارد مربوط به ابعاد هسته توافق جمع بندی شده است، بلکه فقط سایر قسمت های بحث برانگیز است که عبارتند از. لغو تحریم ها». در سایر زمینه ها نه چیزی به توافقات انجام شده در وین اضافه می شود و نه چیزی کاهش می یابد.
آیا ایران و آمریکا بالاخره رو در روی هم در مذاکرات مستقیم خواهند نشست؟ سعید حاطب زاده در پاسخ به این سوال گفت: این مذاکرات در قالب وین یعنی غیرمستقیم ادامه خواهد داشت. توپ در زمین واشنگتن است و در صورت بازگشت هیئت آمریکایی برای پاسخگویی به بسته پیشنهادی ایران، می توان کار را به سرعت انجام داد.
مربوط به مکان را علامت نزنید!
چرا دوحه به عنوان میزبان مذاکرات انتخاب شد؟ حاتب زاده در پاسخ به این سوال گفت: مهم ترین نکته در تعیین محل مذاکرات، آسایش طرف های مختلف و آمادگی میزبان است و این یک موضوع لجستیکی کاملا عادی است. ما در مذاکرات پیش رو به موضوع رفع تحریم ها می پردازیم و نباید چنین ردی از این موضوعات بگذاریم و این مذاکرات در هر کشوری می تواند انجام شود. البته اگر فرض کنیم میزبان با همه کشورها روابط خوبی دارد و از نظر لجستیکی برای همه کشورها آسان است.
1 + 4 از مذاکرات حذف نشده است
چرا مذاکرات ایران و آمریکا فقط با حضور نماینده اتحادیه اروپا و در غیاب 1+4 انجام می شود؟ سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: «هیچکس رها نشده است. هنگامی که هیئت های مذاکره کننده 4 + 1 پایتخت اتریش را در آخرین دور مذاکرات در وین (اسفند 1400) ترک کردند، همه مسائل هسته ای و غیره به استثنای چند مورد اختلاف بین ایران و ایالات متحده حل شد. اتحادیه اروپا در حال حاضر نقشی را ایفا می کند که از سوی شورای آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان میانجی توافقنامه به آن محول شده است. جوزف بورل در تهران با سفرای سه کشور اروپایی در ایران نیز دیدار کرد. یکی از برنامه های مجریان گزارش و توجیه همه طرفین است. بنابراین آنچه اکنون در حال رخ دادن است ادامه وین است. یعنی درباره معدود موضوعات باقی مانده که مانع به نتیجه رسیدن مذاکرات شده است، بحث خواهد شد.
آیا دوحه سرنوشتی متفاوت از وین دارد؟
مذاکرات در دوحه زودتر از آنچه بسیاری از ناظران پیش بینی کرده بودند آغاز شد. بر اساس گزارش رسانه های آمریکایی که منابع آگاه تراست نیز آن را تایید کردند، رابرت مالی، رئیس تیم مذاکره کننده آمریکا و علی باقری، رئیس تیم مذاکره کننده ایرانی روز سه شنبه در پایتخت قطر حضور خواهند داشت. در صورتی که دور اول مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به حل معدودی از اختلافات باقی مانده منجر شود، تمامی هیات های ایرانی و 1+5 (ترکیب اولیه برجام) حضور خود را در وین اعلام و به توافق می رسند. احیای برجام
اگرچه هر دو طرف ایرانی و آمریکایی در بیانیه‌های رسمی تایید می‌کنند که متن توافقنامه احیای برجام تکمیل شده و تنها چند مورد در انتظار تصمیم نهایی باقی مانده است، اما نباید فراموش کرد که همین موارد معدود مانع از رسیدن به توافق نهایی تا اواسط می‌شود. مارس 1400. هیچ تضمینی وجود ندارد که این بار هیئت های مذاکره کننده دوحه بتوانند تصمیم نهایی سیاسی را اتخاذ کنند. اگر مذاکرات دوحه نیز سرنوشتی مشابه مذاکرات وین داشته باشد، صحبت از زنده نگه داشتن برجام، تجربه نوعی کما دشوار است.