دیدار ظریف با همتای آمریکایی خود زمانی موجی از نگرانی ها را به همراه داشت و کسانی که نگران بودند مدعی شدند که رفتار وزیر امور خارجه ایران را خجالتی کرده است. اما این روزها حتی در دولت مردمی اصولگرایان نیز سفر حسین امیرعبداللهیان به روسیه و رفتار همتای روس او با وی حاشیه ساز شده است. حاشیه ضخیم تر از متن
پس از حمایت و میانجیگری چین برای بهبود روابط ایران و عربستان، اکنون ایران نیز همین دیدگاه را از روسیه دارد، بنابراین این کشور نقش میانجی را برای ایران و آمریکا نیز ایفا می کند. نقشی که ایران پیش از این از عراق و عمان می خواست، اما در عمل چندان مثمر ثمر نبود، بنابراین این بار ایران دست به دامان روس ها خواهد شد، اما ثمربخشی این میانجیگری نیز مشکوک است.
حسام الدین اسلاملو
دیدار ظریف با همتای آمریکایی‌اش یک بار موجی از نگرانی را به همراه داشت و کسانی که نگران بودند مدعی شدند رفتار وزیر امور خارجه خجالتی ایران را برانگیخته است.
اما این روزها سفر حسین امیرعبدلاخیان وزیر امور خارجه روسیه و رفتار همتای روس وی با وی در دولت مردمی اصولگرایان حاشیه ساز شده است. حاشیه ضخیم تر از متن.
در 8 آوریل سال نو شمسی، خبر سفر وزیر امور خارجه ایران به روسیه منتشر شد و فردای آن روز از دیدار برنامه ریزی شده امیر عبداللهیان با همتای خود لاوروف، ویدئویی نیز منتشر شد که نشان می داد لاوروف به گونه ای رفتار نمی کند. از روی خشم بود یا شوخی، امیرعبدالخیان با تکان دادن دست‌هایش پرسیدند: «نمی‌خواستی از ماشین پیاده شوی؟»
این ویدئو به سرعت در فضای مجازی محبوب شد و در زمانی که افکار عمومی ایران نسبت به نوع روابط ایران و روسیه بدبین شده بود، با واکنش و خشم بسیاری از مردم و فعالان سیاسی مواجه شد.
تصور بسیاری از کاربران ایرانی از این ویدئو این بود که لاوروف به دیدار امیر عبداللهیان نرفت و سپس انتظارات بیهوده وزیر امور خارجه ایران برای دیدار با هیئت روسی را به سخره گرفت.
به گفته برخی کاربران، لاوروف دیپلمات باتجربه و باهوشی است و عمدا تمام این صحنه را در مقابل خبرنگاران ایجاد کرد تا نیت خود یعنی تحقیر امیر عبداللهیان و پایین آوردن مقام وزیر خارجه ایران را نشان دهد.
وخامت جایگاه ملت قدیم ایران به دلیل بی تجربگی وزیر امور خارجه و عدم تسلط بر رفتار در خور شأن ایران در دیپلماسی از نکات مورد انتقاد کاربران است.
واکنش فعالان سیاسی به تحقیر ایران
داوود حشمتی از اعضای حزب اعتماد ملت با کنایه به «دیپلماسی عزت» اشاره کرد و پرسید: آقای وزیر دقیقاً منتظر چه بودید؟ آیا به دیدار لاوروف می روید؟ این صندلی که بر آن تکیه می‌دهی حکایت سربلندی و افتخار ایران است. وای، اگر شما خوب هستید یا لاوروف، جان کری. در این هنگام مردم نگران به خیابان می ریزند. اما امروز گلویشان بسته شده است!
به گفته رحمت الله بیگدلی، فعال سیاسی اصلاح طلب: «این میزان بی احترامی مقامات روسی به مقامات یک کشور مایه تاسف است!» حتماً اگر ظریف مودب بود این کار را می کرد!
امیر عبدالخیان از ماشین پیاده می‌شود، هرچند مورد استقبال هیأت روسی قرار نمی‌گیرد و همکارش مورد انتقاد شهاب‌الدین خیری شیرازی قرار می‌گیرد: «امیر عبدالخیان انتظار دارد همان استقبالی را که از لاوروف در تهران داشته باشد، اما نمی‌شود. فقط جلوی دوربین در دستش اتفاق افتاد که پرتاب خواهند کرد. امروز اگر وزیر امور خارجه امارات، کشور کوچکی که 5 برابر کشور ما صادرات دارد، به روسیه برود، تمام پروتکل های رسمی برای او انجام می شود، شما اینجا مهم نیستید و ارتباط با شما از آنجا انجام می شود. موضع ضعف.»
حسین دهباشی نیز در این خصوص خطاب به وزیر امور خارجه نوشت: با سلام و احترام. اگر ارزن همت دارید، این سوال برای همیشه در گوش شما زنگ خواهد زد. منتظر چه چیزی باشیم؟
نمونه ای تاریخی از واکنش به بی احترامی استالین به جای ثبات
بسیاری از کاربران نمونه های دیگری از بی احترامی مقامات روسی به همتایان ایرانی خود را به همین بهانه فهرست کردند.
به نظر می رسد که مقامات روسی در دیدار با همتایان خود از کشورهای دیگر راه زیادی برای نشان دادن بینی برتر خود دارند. این اولین بار نیست که آنها در رفتار خود با مقامات ایرانی دست به چنین اقداماتی می زنند چرا که این نوع بی احترامی های حاشیه ساز پیش از این در سفرهای رئیس جمهور و رئیس مجلس به آن کشور مشاهده شده است. مانند انتظار بیش از حد و بی ثمر کلیباف برای دیدار با پوتین و همچنین اصرار او بر فاصله گذاری اجتماعی بیش از حد معمول در دیدار پوتین و ابراهیم رئیسی.
اما این نوع بی احترامی روسیه به مقامات ایرانی سابقه طولانی و طولانی دارد. به عنوان مثال، ترک احمد قوام، نخست وزیر وقت ایران در دهه 1920، در انتظار ملاقات با جوزف استالین، و همچنین ایستادن استالین در پشت مجلس هنگام ورود قوام به اتاق، باعث شد قوام با عصبانیت مذاکرات را ترک کرده و به سمت مجلس شورای اسلامی خارج شود. فرودگاه و بازگشت به ایران.آهسته آهسته و سپس طرف روسی مجبور می شود آرام شود و یک ملاقات ویژه با استالین سر میز شام ترتیب دهد.
اصرار بر حفظ غرور و احترام هیأت ایرانی توسط نخست وزیر آن روز ایران در حالی بود که شوروی از پیروزی در جنگ جهانی دوم سرمست و شمال ایران در اشغال آن بود.
واکنش وزارت امور خارجه به سفر عالی رتبه امیر عبدالخیان
اما برخلاف این انتقادات، وزارت امور خارجه ایران به طور ضمنی موضوع را طوری مطرح کرد که گویی سوال لاوروف از امیر عبداللهیان به دلیل دیر پیوستن هیات ایرانی به هیات روسی بوده است.
به گفته ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه؛ رئیس هیأت دقایقی در خودرو منتظر پیوستن دیگر اعضای اصلی هیئت همراه بود و در هوای بارانی مسکو، همکارش نیز در محل پذیرایی منتظر وزیر امور خارجه کشورمان بود.
وی افزود: برخی که به دلایل مختلف نگران ارتباط و تبادل هیئت های جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مختلف هستند، به دنبال حاشیه سازی های دست و پا گیر هستند، به ویژه زمانی که با سفری بسیار موفق با ابعاد سیاسی، اقتصادی و استراتژیک روبرو هستند. و مسائل مهم منطقه ای.
کنعانی دیدار وزرای خارجه دو کشور را بسیار مثمر ثمر ارزیابی کرد.
حسین امیرعبدلاخیان وزیر امور خارجه نیز با ابراز خرسندی از نتیجه دیدار با لاوروف در توئیتر نوشت: امروز در مسکو با آقای لاوروف در مورد مسائل دوجانبه، منطقه ای و بین المللی گفتگوی مهم و پرباری داشتم.
برجام روسیه
مهمترین موضوعاتی که به زودی مشخص شد، توافق ایران و عربستان و برجام بود. علاوه بر پرداختن به تحرکات حساس در منطقه باکو و همکاری دفاعی ایران و روسیه.
ایسنا نوشت: وزیر امور خارجه کشورمان برجام را یکی از محورهای گفتگوی خود با وزیر امور خارجه روسیه دانست.
حسین امیرعبدلاخیان در بدو ورود به مسکو در گروه خبرنگاران در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر اینکه به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، برجام یکی از محورهای گفتگو با آقای لاوروف خواهد بود. برجام در دستور کار مذاکرات است؟ وی گفت: پنجره مذاکرات برجام همچنان باز است و یکی از موضوعات مذاکرات با آقای لاوروف برجام و بازگشت طرفین به تعهداتشان خواهد بود.
وی افزود: روسیه در دور جدید مذاکرات ایران و 1+4 که ماه ها در وین به طول انجامید، نقش مهمی ایفا کرد.
در کنفرانس مطبوعاتی مشترک دو وزیر، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه اعلام کرد که از نظر روسیه هیچ جایگزینی برای برجام وجود ندارد و کشورش از توافق تهران و ریاض استقبال می کند.
سرگئی لاوروف در این نشست خبری با اشاره به موضع روسیه در قبال موضوع بازگشت به برجام، گفت: ما با همتای ایرانی خود درباره وضعیت برجام صحبت کردیم، درک مشترکی داریم که هیچ جایگزینی برای این بین المللی وجود ندارد. توافق در قطعنامه 2231 شورا برای امنیت سازمان ملل متحد.» رای تصویب شده است، هیچ، ما خواستار از سرگیری سریع و اجرای کامل این قطعنامه هستیم و با هر اقدامی که مانع از آن شود مخالفیم.
وی در ادامه تاکید کرد: جهان همچنان منتظر بازگشت آمریکا به تعهدات خود در توافق هسته ای است و ما تاکید کرده ایم که تمامی تحریم های غیرقانونی علیه ایران باید لغو شود.
وزیر امور خارجه روسیه همچنین از بهبود روابط ایران و عربستان سعودی استقبال کرد.
تقابل ایران و ماهیت میانجیگری!
پس از حمایت و میانجیگری چین برای بهبود روابط ایران و عربستان، ایران هم اکنون همین انتظارات را از روسیه دارد، بنابراین این کشور نقش میانجی ایران و آمریکا را نیز ایفا می کند. نقشی که ایران پیش از این از عراق و عمان می خواست در عمل چندان مثمر ثمر نبود، بنابراین این بار ایران به دست روس ها افتاد. اگرچه شاید پرهیز ابراهیم رئیسی وزیر امور خارجه از آغاز مذاکره مستقیم با آمریکا و سایر بلوک های غربی قابل درک باشد و بتوان آن را به تعارض آرمان ها و واقعیت در دو حوزه نظر و عمل تعبیر کرد، اما در عین حال اصرار ایران بر مذاکرات غیرمستقیم. و در امتناع کشورهای غربی چه فایده ای دارد و آیا نقش میانجی گری برای سایر دولت ها برای کشور ما مفید خواهد بود؟
به گفته مهدی مطهرنیا، کارشناس مسائل بین‌الملل، احیای برجام توسط روس‌ها مانند پستانک و تقویت موقتی است و تأثیر چندانی ندارد.
مطهرنیا در گفت و گو با خبرآنلاین با اشاره به سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو گفت: ایران در یک بحران تصمیم گیری قرار دارد و نوعی درگیری داخلی وجود دارد. به این معنا که از یک سو یک گفتمان انقلابی وجود دارد که به دنبال حفظ حامیان خود است و از سوی دیگر این گفتمان انقلابی در نفی دیگر گفتمان های ادبیات در درون گفتمان انقلاب بسیار رادیکال عمل می کند.
به گفته این کارشناس، همین بحران تصمیم گیری است که در سفر امیر عبدالاخیان به روسیه حواشی را پررنگتر از متن می کند و به موضوع رفتار لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در استقبال از وزیر امور خارجه ایران توجه می شود.
اما به گفته این کارشناس، چنین وساطت‌هایی نمی‌تواند تأثیر معناداری در عرصه عمل داشته باشد: «ممکن است در بحث رسانه‌ای و روانی چند روزی نوعی مکث موقت یا نشاط موقت ایجاد کند، اما اینها مسکن‌هایی هستند که تکرار می‌شوند. و مصرف می شود. این باعث می شود که آنها پس از انتقال از آنها بی اثر شوند.”