شرایط احیای برجام را برای ایران چگونه ارزیابی می کنید؟
فعالیت های ایران در یک ماه گذشته نشان می دهد که دولت اصلی قصد احیای برجام را دارد. امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه نیز گفت که به توافق نزدیک هستیم. دو ماه و نیم پیش کشورهای بریکس برای تصمیم گیری سیاسی به پایتخت های خود بازگشتند اما در عمل نتوانستند به نتیجه برسند.
شایعه شده بود که تا 98 درصد توافق حاصل شده و تنها 2 درصد باقی مانده است و به نظر می رسد 2 درصد در حال حذف سپاه از لیست تروریستی آمریکا هستند. این موضوع تا حدودی اعتبار پیدا کرده است. به همین دلیل است که ایران از این موضوع کوتاه نخواهد آمد. از سوی دیگر مجلس سنای آمریکا حذف نام سپاه پاسداران از لیست گروه های تروریستی را تصویب کرد و این تصمیم به دولت بایدن ابلاغ شد.
به نظر می رسد در این مرحله دو راه وجود دارد. راه اول این است که برجام به طور کلی کنار گذاشته شود و راه دوم این است که ایران وضعیت موجود را بپذیرد.
دولت اسرائیل تلاش می کند به توافق نرسد و حتی در موضع خود اعلام کرده است که اسرائیل به هیچ توافقی با جمهوری اسلامی پایبند نخواهد بود. متأسفانه، لابی اسرائیل در آمریکا، یونان را بر آن داشته تا به ابتکار دولت آمریکا یک کشتی ایرانی را توقیف کند. چنین اقدامی تنش ها را در منطقه افزایش می دهد و دولت ایران را وادار به تلافی می کند. خلیج فارس را در منطقه عسلویه فتح کرد.
آیا هنوز می توان به احیای برجام امیدوار بود؟
با توجه به نشست و سخنان رابرت مالی در کمیته روابط خارجی سنا، پیش بینی می شود هر روز که می گذرد شرایط احیای برجام سخت تر شده و احتمال دستیابی به توافق تا حدودی منتفی است.
اما مقامات جمهوری اسلامی و برخی مقامات دولت آمریکا از جمله رابرت مالی تلاش می کنند از طریق دیپلماسی برای احیای برجام میانجیگری کنند. در همین راستا مقامات اتحادیه اروپا و امیر قطر برای میانجی گری احیای برجام وارد عمل شدند. جمهوری عمان را هم می توان برای احیای برجام تحلیل کرد.
واقعیت این است که امیدی به احیای برجام نیست. مگر اینکه تلاش‌های پشت پرده، مانند تلاش‌های عمان، قطر یا عراق، بابی را به برنده شدن این معامله هدایت کند.
فکر می کنید اگر برجام احیا نشود چه اتفاقی می افتد؟
اما اگر تا آن زمان توافقی حاصل نشود و برجام احیا نشود، پرونده برای همیشه بسته می شود و ایران تحت فشار شورای حکام و شورای امنیت قرار می گیرد.
تحلیلی وجود دارد که پس از شکست برجام، دولت بایدن باید فعال سازی مکانیسم ماشه را در دستور کار قرار دهد، پیش از این دولت ترامپ تلاش کرده بود این پروژه را با کمک اتحادیه اروپا اجرایی کند.
بایدن اکنون با حمایت اتحادیه اروپا در تلاش است تا مکانیسم ماشه ای را علیه ایران فعال کند و تحریم های شورای امنیت سازمان ملل را که با تلاش های ظریف لغو شده بود، در قالب قطعنامه 2231 علیه ایران دوباره اعمال کند.
من نمی گویم قطعا این اتفاق خواهد افتاد، اما در صورت از بین رفتن کامل برجام ممکن است چنین طرح هایی در آمریکا و اروپا روی میز باشد. البته این بستگی به روابط اروپا و آمریکا دارد که به دلیل جنگ روسیه و اوکراین، روابط آمریکا و اروپا بیش از گذشته نزدیک شده است.