عبادتگاه جامعه کبیره از دیدگاه امام هادی (ع) / امام هادی (ع) نیز استاد معروف مدینه را شاگرد خود قرار داد.

به مناسبت شهادت امام هادی (ع) گفتگوی ما با حجت الاسلام علی محمد باقی را بخوانید؛

آقای باگی; لطفا از خصوصیات اخلاقی و جایگاه امام هادی (ع) برایمان بگویید.

اهل بیت علیهم السلام و انبیا و اولیا واسطه فیض الهی هستند; به برکت و فضل آنها، جهان هستی وجود دارد و خداوند متعال به تمام هستی فیض می بخشد.

در مبانی و مباحث کلامی ما بر این موضوع تاکید شده است که برای اینکه خداوند متعال به دنیا فیض بدهد باید آن فیض را با واسطه انجام دهد و ما معتقدیم که این واسطه باید انسان کاملی باشد یعنی. پیامبر یا امام در همه حال. البته برخی از ادیان مانند مسیحیان، واسطه فیض را عیسی، فرشتگان یا روح القدس می دانند که ما در این بحث با آنها شریک هستیم. اما نکته بعدی در خصوص خصوصیات امام هادی (علیه السلام) این است که ایشان به محض امامت، بزرگترین خصلت و بزرگترین خصلت است. یعنی انسان می تواند به مقام خلیفه خدا و حجت خدا برسد، یعنی جانشین خدا شده باشد که خداوند متعال با اعمال و سیره و گفتار خود به همه موجودات احتجاج کند و دیگران به آن عمل کنند. آنچه او می گوید؛ این بزرگترین ویژگی یک امام است.

در کرامات امام هادی علیه السلام روایات فراوانی آمده است، از جمله اینکه حیوانات به سوی امام می شتابند. در زندگانی امام هادی علیه السلام بارها گفته شده است که وقتی درنده ای مانند شیر به امام نزدیک می شد، آن قدر در مقابل حضرت می ایستد و در مقابل او فشار می آورد که همه تعجب می کردند.

* امام از نظر علمی در چه مرحله ای است؟

هر گاه امام معصوم بخواهد چیزی را بفهمد بر او پوشیده نیست، در واقع علم امام علم الهی است. یعنی همان معرفتی که خداوند به عالم هستی داده، به قول روایات، ائمه از همه چیز غیب، مسائل هستی و آشکار آگاه بودند. سیاست خلفای عباسی در زمان حیات امام هادی بر این بود که توجه مردم را به فقها جلب کنند و در واقع آراء و نظرات آنان را بشناسند و نگذارند این جایگاه اهل بیت به رسمیت شناخته شود.

اما در مدتی که امام هادی (علیه السلام) در سامره بودند، اختلافات متعددی بین وکلای درباری پیش آمد و ناگزیر به مراجعه به امام هادی شدند. امام هادی علیه السلام با دلایل روشن و دقیق این مشکل را حل کرد و نشان داد که اشراف خود در علم بسیار کامل است.

همچنین روایتی از یکی از اساتید دوران امام هادی (علیه السلام) در مدینه نقل شده است که او را به تغییر افکار متهم کرده بودند: وقتی امام هادی (علیه السلام) شش ساله بود، نزد آن حضرت رفتم تا ایشان را بیاموزم. . آنقدر تحت تأثیر امام قرار گرفتم که فکر می کنم ایشان پیرمردی سرشار از حکمت و فضایل اخلاقی هستند. این استاد بزرگ که آوازه علم و آگاهی او در مدینه بی نظیر است، از امام می گوید که از امام هادی علیه السلام آموختم و با ادب زانو زدم و شاگرد امام هادی شدم. اگر مردم فکر می کردند من صندلی معلمی شان را گرفتم.

* امام هادی علیه السلام دوستان و شاگردان ایرانی هم داشتند؟

امام هادی علیه السلام اصحاب زیادی داشت; حدود یکصد و هشتاد نفر از آنها یاران خاص او بودند. در میان آنان بزرگانی از ایران بودند و سعادت داشتند که شاگرد امام هادی علیه السلام باشند; از جمله فضل بن شاذان نیشابوری، حضرت عبدالعظیم حسنی، علی بن مهزیار اهوازی، حسین بن سعید اهوازی که دو بار شاگرد امام هادی (ع) بود، ابراهیم بن عبدی نیشابوری و ابراهیم حبن.

چگونه با دشمنان خود برخورد کردید؟

دشمنان امام هادی علیه السلام به چند دسته تقسیم شدند; گاهی دشمنانی داشتند که جاهل بودند و نمی دانستند امام راست می گوید و به حرف او گوش نمی دادند. با توجه به اینکه در آن زمان تبلیغات زیادی علیه امام هادی (ع) و اهل بیت انجام می شد، عده ای از روی ناآگاهی با اهل بیت دشمنی کردند. امام همیشه با آنها مدارا کرده است و داستان از این قرار است که امام به گونه ای با آنها رفتار می کرد که گرایش آنها به ائمه بسیار شد.

دسته دوم از دشمنان امام، کسانی بودند که جایگاه امام را می دانستند و حق داشتند، اما با امام دشمنی و بدی داشتند; اما امام نیز در وهله اول سعی در راهنمایی این افراد داشت و با آنها سخاوتمندانه برخورد می کرد.

گروهی از دشمنان امام بودند که شأن آن حضرت را می دانستند، اما نمی خواستند دستورات در وجودشان مؤثر باشد و دشمنی می کردند. امام نسبت به این افراد برخورد جدی و برخورد شدیدی داشت. در برابر دشمنان تسلیم نشد و تا به شهادت رسید در راه او ایستاد.

دستگاه خلافت عباسی برای دشمنی با امام چه کرد؟

اولین هدف خلیفه تغییر عقاید و افکار امام هادی علیه السلام از کودکی شکست خورده بود. تبعید امام به سامرا نیز دومین هدف خلیفه عباسی برای سرکوب امام بود; او را در یک منطقه نظامی و در حصر خانگی قرار دادند و به شیعیان اجازه ارتباط با او را ندادند، اما امام به شیوه های مختلف با شیعیان ارتباط برقرار کرد و باز هم دشمنان شکست خوردند. وقتی خلافت دید که نمی تواند جلوی تلاش امام را بگیرد، امام را زندانی کرد و سرانجام او را مسموم کرد و کشت.

عبادت جامعه کبیره امام هادی در این فضای خفقان چگونه شکل گرفت؟

تمام تلاش خلفای عباسی تحریف فرهنگی مسائل شیعیان و اهل بیت بود. حتی کتاب های زیادی علیه اهل بیت منتشر کردند. در آن زمان شبهات زیادی در این که آیا خداوند جسم است یا روح و فلسفه امام ایجاد شد و چنین افکاری در اذهان به وجود آمد.

من برای همه شبهات و این افکار پاسخ هادی دارم. در آن زمان امام هادی علیه السلام بحث عبادت جامعه کبیره را مطرح کردند، زیرا افراد دیگر به رشد کلامی و علمی رسیده اند و می توانند عقاید را از پایه تحلیل کنند. امام هادی (ع) در عبادت جامعه کبیره، واسطه فیض را به خوبی مطرح می کند. اگر بخواهیم کل جامعه کبیره را در یک کلمه خلاصه کنیم، عبادت جامعه کبیره یعنی وصف وساطت فیض امام در نزول و عروج. یعنی اگر خدا می خواهد که نعمت به بندگان برسد باید از امام باشد و اگر قرار است انسان به سوی خدا حرکت کند باید از طریق امام باشد.

از آنجایی که اواخر دوران امام، امام هادی (ع) و بعد از ایشان امام حسن عسکری بود و بعد از مدت طولانی غیبت امام زمان (عج) باید تعالیم امام بیان می شد که در کتاب صحیفه به خوبی بیان شده است. جامعه بزرگ در واقع شناسنامه اهل بیت، زیارت جامعه کبیره است; یعنی نظام فضایل اهل بیت یک جامعه بزرگ است.

انتهای پیام/