هر ساله با فرا رسیدن فصل بهار، ایرانیان طبق سنت دیرینه سعی در خرید چیزهای جدید دارند و خرید عید یکی از آداب قدیمی است. در این خرید مردم لباس نو برای خود و خانواده می گیرند و برخی از افراد که تمکن مالی بیشتری دارند برخی از وسایل خود را تعویض می کنند. در تعطیلات نوروزی مردم به سفر می روند و گشت و گذار و بازدید و پذیرایی از مهمانان از دیگر آداب و رسوم ایرانیان است. شورای عالی کار اسفندماه سال گذشته حداقل دستمزد کارگران را 57.4 درصد در سال 1401 افزایش داد و با تصویب آن، پایه دستمزد کارگران از 2 میلیون و 655 هزار تومان به چهار میلیون و 179 هزار تومان افزایش یافت. مرخصی کارگران معادل دو برابر حداقل دستمزد و حداکثر مرخصی معادل سه برابر حداقل دستمزد می باشد و طبق ماده واحده قانون کار کلیه کارگاه های مشمول قانون کار موظف به پرداخت حقوق هر یک از کارگران خود می باشند. معادل 60 روز از آخرین حقوق برای یک سال کار. ، برای پرداخت به عنوان ضیافت و پاداش. بر اساس اعلام نماینده کارفرما در شورای عالی کار، میزان عیدی کارگران حدود 8 میلیون و 350 هزار تومان است و برای سایر سطوح حقوقی، حداقل عیدی که می توانند دریافت کنند، حدود 12 میلیون خواهد بود. و 600 هزار تومان طبق تبصره 2 حداقل دستمزد باید برای تأمین زندگی یک خانواده کارگری باشد که تعداد آن توسط مراجع ذیصلاح تعیین می شود. این در صورتی است که مبالغ اعلام شده متناسب با تورم جامعه و میزان مشکلات معیشتی مردم نباشد. به عبارت دیگر، نه تنها دستمزد کارگران، بلکه عیدی که برای آنها در نظر گرفته می شود، متناسب با نرخ واقعی تورم در جامعه نیست. در صورتی که بسیاری از افراد در طول سال نتوانسته اند برای خانواده خود خرید کنند و منتظر سفر عید خود برای خرید برای فرزندان خود هستند. از طرفی دید و بازدید در ایام عید اتفاق می افتد و مردم باید برای پذیرایی از مهمانان غذای لازم را تهیه کنند. در صورتی که همه می دانیم که قیمت غذا در ماه های اخیر بسیار افزایش یافته و بسیاری از خانواده ها حتی قادر به تامین غذای خانواده خود نیستند. در این گزارش از برخی اقتصاددانان و جامعه شناسان پرسیدیم که آیا می توان این مبلغ را عیدی نامید؟ و این مبلغ چقدر می تواند به خانواده ها در گذراندن عیدی خوب و رعایت حداقل آداب کمک کند؟ همچنین لازم به ذکر است که طی 11 ماه گذشته، نرخ برابری ریال ایران تقریباً کاهش یافته است.
75 درصد و قیمت دلار و سکه همچنان در حال افزایش است.
> اقلام مصرفی در عید
همانطور که قبلاً اشاره شد، عید در بین خانواده های ایرانی کاربردهای زیادی دارد; مثلاً رسم بر این است که بزرگترهای فامیل به کوچکترها عیدی می دهند. امیرمحمود حریرچی جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی در این خصوص به آفتاب یزد گفت:
معمولاً عیدی را به نام ثواب آخر سال می‌نامند، اما باید به این سؤال نگاه کنیم که عیدی برای چه استفاده می‌شود. در ایام نوروز رفت و آمد بین خانواده ها زیاد است و بر همین اساس برخی از هزینه های غذا برای پذیرایی از مهمانان به خانواده ها تحمیل می شود. از طرفی در سال جدید طبق سنت ها لباس و وسایل جدیدی برای اعضای خانواده تهیه می شود. برخی از افراد در این تعطیلات سفر می کنند و هزینه های سفر باید در نظر گرفته شود که می دانیم بسیار سرسام آور است. بنابراین این مبالغی که پرداخت می شود نمی تواند نام کمک را به خود بگیرد زیرا دردی از مردم دوا نمی کند و پاسخگوی نیاز آنها نیست. بسیاری از خانواده ها فرصت خرید لباس نو برای فرزندان خود را ندارند در حالی که بسیاری از کودکان برای پوشیدن لباس نو منتظر عید هستند. این مبالغ در صورت پرداخت به موقع این مبالغ به هیچ وجه پاسخگوی نیاز خانواده ها نخواهد بود. کارگران و کارمندان همیشه انتظار دارند که در پایان سال مبلغی به عنوان بایرام دریافت کنند، اما سوال اینجاست که بر اساس میزان تورم، آیا مبلغ فعلی بایرام پاسخگو است؟ زمانی عید برای بسیاری از خانواده ها مایه خوشحالی بود، زیرا تورم چندان بالا نبود و آنها می توانستند نیازهای خود را تامین کنند. اما آیا خانواده ها الان این فرصت را دارند که شب عید برای فرزندانشان لباس نو بخرند؟ آیا مسئولان از قیمت و تورم خبر ندارند؟ مسئولان باید در بین مردم باشند و درد آنها را درک کنند. طبق قانون، عیدی باید به کارمندان و کارگران پرداخت شود، اما این پرداخت باید متناسب با هزینه خانوار باشد. ای کاش مسئولان برای پرداختی های خود تورم واقعی جامعه را در نظر بگیرند تا سرپرستان خانوار شرمنده خانواده خود نباشند.
> افزایش قیمت ها در ماه های اخیر
عدم تناسب دستمزد با تورم واقعی جامعه یکی از معضلاتی است که کارشناسان در گفتگو با آفتاب یزد به آن اشاره کردند. هادی حکشناس کارشناس اقتصادی در گفتگو با آفتاب یزد گفت: در مورد میزان تعطیلات عید کارگران دو بحث وجود دارد. بحث حقوقی بر سر مبالغ عیدی وجود دارد که معمولاً یک تا دو برابر حداقل دستمزد پرداخت می شود. مشکل دیگر بحث کاهش قدرت خرید کارگران در کشور است. این یک واقعیت است که در 7 ماه گذشته نرخ تورم خوراک و مسکن به عنوان دو نیاز اصلی خانوارها بسیار بالا بوده است. اکثر کارگران مسکن ندارند و هزینه غذا نیز شامل حال همه مردم می شود. پس از لغو ارز 4200 تومانی، نرخ تورم محصولات غذایی هرگز کمتر از 60 درصد نبوده است. اگر بخواهیم این موارد را در نظر بگیریم، طبیعتاً مبالغ کمک‌ها جوابگوی نیاز خانواده‌ها نیست. علاوه بر این، نه تنها برای مواد غذایی، بلکه برای سایر کالاها نیز با جهش قیمت مواجه هستیم. شاخص تورم این را به خوبی نشان می دهد. به خصوص تورم نقطه به نقطه که در ماه های اخیر به بالای 50 درصد رسیده است. بنابراین اگر بخواهیم اندازه عید را با وضعیت گرانی و تورم مقایسه کنیم، قطعا جوابگوی نیازها نیست. به نظر می رسد پرداخت عیدی بیش از آنکه کاهش قدرت خرید کارگران کشور را جبران کند، بر اساس همان قانونی است که این مبالغ در نظر گرفته شده است.
> برابری دستمزدها و تورم
ایرج ندیمی یکی دیگر از کارشناسان اقتصادی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی آفتاب یزد گفت: در خصوص دستمزد و حقوق معیارهای متعددی وجود دارد که اگر رعایت نشود، دریافت کننده متضرر می شود. یک موضوع برابری دستمزد و تورم است که متاسفانه در نظام دستمزدی در کشور ما به آن توجهی نمی شود و دستمزدها متناسب با تورم نیست. بنابراین، کارمندان و کارگران همیشه در مضیقه هستند زیرا بیشتر دستمزد آنها با نرخ تورم فعلی تناسبی ندارد. به همین دلیل به دومین اندیکاتور یعنی. کمک هایی که بخشی از این عقب ماندگی را جبران می کند. بخشی از این مزایا را می توان به صورت کالا به مردم داد و بخشی را به صورت نقدی در اختیار مردم قرار داد. در خصوص سیستم پرداخت عیدی و سایر درآمدهای کارگران با دو مشکل مواجه هستیم. در وهله اول، مسئله پرداخت از نظر واگرایی متناسب نظام دستمزد با تورم، عامل تعیین کننده ای نیست. این بدان معناست که در راستای مسائل مربوط به اقتصاد پرداخت، می خواهیم جبران تورم، رکود، تحریم و گرانی کالا را داشته باشیم. اما پرداخت ها به کارمندان و کارگران به هیچ وجه مطابقت ندارد که بتواند مقداری از تفاوت را متناسب با تورم و گرانی جبران کند. بنابراین پرداخت‌های جاری پاسخگوی هیچ یک از نیازها نیست و نمی‌توانیم تعریفی در خصوص مشکلات پرداخت و دریافتی در این زمینه داشته باشیم. طبیعتا در مواجهه با این مسائل با مشکلات و معضلات مختلفی مواجه می شویم. »