به گفته سخنگوی دولت، این سفر که در آغاز سال جدید انجام می شود، بخشی از سیاست کشور برای تقویت و توسعه روابط دوجانبه و چندجانبه با کشورهای منطقه و محوریت و اولویت تجارت است. و همکاری اقتصادی رییسی در 26 آبان ماه با تشکر از همتای روس خود به خاطر این تماس تلفنی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران در نظر دارد روابط تجاری و اقتصادی با روسیه، روابط و همکاری ها را توسعه دهد، گفت: هر دو طرف به سرعت اجرایی می شود.
13 مارس 2017 مطابق با 12 مارس 2021، معاهده «روابط اساسی و اصول همکاری جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه» 20 ساله است. توافقی که هیئت های دیپلماتیک دو کشور آن را نقطه عطفی در روابط دو کشور می دانند.
قرار است در سفر آتی ابراهیم رئیسی به روسیه، سند راهبردی 20 ساله ایران و روسیه از جمله برق امضا شود.
شبکه تلویزیونی وزارت دفاع روسیه مستندی از تاریخ روابط مدرن ایران و روسیه در سه دهه گذشته و آغاز همکاری دو کشور پس از فروپاشی شوروی و اهمیت سند راهبردی ایران پخش کرد.
نگاهی به روابط دوجانبه تهران و مسکو در سه دهه گذشته
با نگاهی به تاریخ روابط ایران و روسیه می توان دریافت که در هر مرحله از سفر روسای جمهوری اسلامی ایران به مسکو، سکوی پرتابی برای تقویت بیشتر روابط دوجانبه ایجاد می کند. پس از جنگ و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، همه سران کشورهای ایران برای تحکیم پایه های روابط دوجانبه با روسیه سفرهای مهمی به مسکو داشتند که هر یک دستاوردهایی در عرصه های مختلف کشور به همراه داشت. .
اولین گام جمهوری اسلامی برای آغاز فصل جدیدی در روابط با شوروی و جبران خسارات ناشی از جنگ 8 ساله فرسایشی با حضور اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان سخنگوی در سال 1368 و بعد از آن با حجت الاسلام والمسلمین رفسنجانی انجام شد. ایران ظرفیت خود را بازیابی کند. با دولت میخائیل گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی امضا شد.
به گفته هاشمی رفسنجانی، با آغاز ریاست جمهوری وی در مرداد 1368، سفر وی به مسکو فصل جدیدی را در روابط ایران و شوروی رقم زد و این در حالی است که مقدمات همکاری هسته ای این دو در حال انجام بود. سقوط کرد زیرا مسکو هنوز نتوانسته سیاست خارجی مدونی اتخاذ کند تا ایران را پس از تجزیه و پس از همسایگی ایران سردرگم کند.
با این حال، سردرگمی روسیه تا نیمه دوم سال 1995 ادامه نداشت و تغییرات در دستگاه سیاست خارجی روسیه و درک متعاقب آن از نیازهای جدید داخلی، منطقه ای و بین المللی توسط رهبران روسیه منجر به گسترش روابط با مسکو شد. و تهران باید در دستور کار سیاست خارجی روسیه باشد. از ژانویه 1995، قرارداد همکاری روسیه با ایران برای تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر، در کنار تمامی منافع اقتصادی و سیاسی برای هر دو کشور، زمینه را برای مشارکت روس ها در همکاری های مشابه در خاورمیانه و خلیج فارس فراهم کرده است.
با وجود روند مثبت در دفتر ایران و روسیه، سال های پایانی دولت هاشمی و سال های اول حکومت سید محمد خاتمی، روسیه با ایران دشمنی کرد، بنابراین علاوه بر توافق با واشنگتن مبنی بر عدم فروش سلاح به ایران، روسیه را نیز اخراج کرد. دیپلمات ایرانی در مورد تبادل فناوری موشکی. اما دولت ولادیمیر پوتین از ترس فاصله گرفتن جمهوری اسلامی از روسیه، مجددا از فرصت برای احیای روابط استفاده کرد و در نامه ای رسمی از خاتمی برای سفر به مسکو دعوت کرد. برخی معتقد بودند که سفر رئیس جمهور وقت ایران به روسیه در مارس 2000 پایانی بر توافق روسیه با آمریکا برای عدم فروش سلاح به ایران است.
این سفر آغاز دور جدیدی از توافقات تهران- مسکو بود، زیرا در سفر به خاتمی (که سال گذشته به پایان رسید، قرارداد همکاری جامع 20 ساله بین ایران و روسیه امضا شد). علاوه بر این، هر دو طرف به وضوح انگیزه ها و اهداف کافی برای توسعه روابط دوجانبه داشتند. برخلاف دهه اول پس از استقلال روسیه که رویکرد غربگرایانه در سیاست خارجی حاکم شد، توسعه روابط روسیه با جمهوری اسلامی ایران با توجه به سلطه دیدگاه اوراسیا نسبت به مسکو انجام می شود. بهبود قیمت انرژی و همچنین افزایش درآمد روسیه، وضعیت اقتصادی ایران را نیز بهبود بخشیده است و روس ها از سرگیری روابط تسلیحاتی را منبع درآمد جدید روسیه می دانند.
به دنبال سید محمد خاتمی، نوبت به محمود احمدی نژاد، ششمین رئیس جمهور ایران رسیده است که در سال های 2009 و 2013 به مسکو سفر کند تا به عنوان ناظر در اجلاس سازمان همکاری شانگهای و برای گاز در اجلاس اوپک شرکت کند. در این دوره با روی کار آمدن دیمیتری مدودف به عنوان رئیس جمهور روسیه، تغییراتی در سیاست خارجی مسکو پدید آمد و مانع پیشرفت بیشتر روابط ایران و روسیه شد.
اگرچه در دوره ریاست جمهوری مدودف و احمدی نژاد بهبود چشمگیری در روابط دوجانبه حاصل نشده است، اما سفر حسن روحانی، رئیس جمهور پیشین جمهوری اسلامی ایران به مسکو در سال 2017 به دلیل همکاری راهبردی ایران با روسیه در سوریه، منشأ تغییرات گسترده ای در روابط دو کشور بوده است. یک ایالت بود
این همکاری فرصت مشترکی را برای دو کشور ایجاد کرده است تا به عنوان یک نیروی جدید در منطقه و احتمالاً در عرصه بین المللی ظاهر شوند. پس از بحران سوریه، ایران و روسیه وارد همکاری های استراتژیک و حساس در مقیاس منطقه ای و بین المللی شده اند. با این اوصاف شاید برای اولین بار روابط دو کشور از بعد دوجانبه خارج شده و ابعاد مهم جدیدی به آن اضافه شده است. روسیه و ایران با هم، حداقل در مقیاس منطقه ای، قطب قدرت را تشکیل داده اند.
اکنون با گذشت چهار سال از سفر روحانی به مسکو، نوبت سیدابراهیم رئیسی است که از سفر برنامه ریزی شده به روسیه در اوایل سال نو میلادی برای تقویت بیشتر ارکان روابط با آن کشور و در آینده ای نه چندان دور نقطه روشنی استفاده کند. روابط دوجانبه را درک کنید. این سفر می تواند نقطه عطفی برای روابط دو کشور و گسترش روابط در عرصه های مختلف باشد.