یکی از این مصاحبه ها را با مصطفی معین، وزیر علوم در دولت هشتم، فردای حوادث دانشگاه شریف انجام دادیم که در ادامه به شرح آن می پردازیم.
آقای معین، نظر شما درباره تحولات اخیر دانشگاه ها به ویژه دانشگاه شریف چیست؟ دانشگاه و نیروی انتظامی چه اقداماتی باید انجام می دادند که انجام نشد؟
بارها گفته ام که دانشگاه در ایران «یتیم» بود و هنوز هم نهادی بیگانه و نفوذی به حساب می آید. به نظر من شکستن امنیت دانشگاه که مهد علم و پژوهش و خانه دوم دانشجو و معلم و محقق است بسیار تاسف بار و خیانت به آینده جامعه و کشور است. طبیعتاً از مدیریت دانشگاه صنعتی شریف و وزارت علوم انتظار می رفت که در دفاع از حریم دانشگاه و حقوق دانشجویان و دانشگاهیان در برابر هتک حرمت و تجاوز، قیام کنند و انفعال و حتی چراغ سبز نشان ندهند. البته باید مانند سپری غیرقابل نفوذ در برابر هجوم شخصیت های شرور و تخریب ارزش های انسانی و اخلاقی باشد. در این حادثه تلخ بهترین دانشگاه کشور و نخبه ترین دانشجویان را برای سرکوب، آدم ربایی و دستگیری و تشکیل پرونده ای انتخاب کردند که برای دانشگاه های دیگر زهر یا عبرت شود!
در دوران وزارت شما، دانشگاه هم مشکلات زیادی با لباس فرم داشت. توضیحی برای این قدرت ها دارید؟ در این مورد چه اقداماتی انجام دادید که نتیجه بهتری نسبت به وضعیت فعلی داشتید؟
من در مقام و موقعیتی نبودم که بدانم لباس های شخصی بدون هویت رسمی و مشخص و بدون ویژگی های انسانی و اخلاقی که بسیار توهین آمیز و خشن است، در کجا مد نظر است! اما هماهنگی هایی بین تظاهرات مکرر گروه های فشار بر وزارت علوم و انعکاس اخبار در عناوین اصلی روزنامه هایی مانند کیهان یا خبرصد و سیما وجود داشت. شاید جذب و سازماندهی اراذل و اوباش برای کمک به کنترل بحران ها که در سال 88 اعلام شده بود برای خنثی کردن برنامه های اصلاحی دولت صورت می گرفت که من در آن زمان نمی دانستم. همچنین بر اساس گزارش‌های رسیده از اعتراضات دانشجویی، در برخی موارد حتی پلیس یا بی‌تفاوت و منفعل بوده یا در اقدامات افراد و گروه‌های فشار شریک بوده است. نمونه این وضعیت را در فاجعه کوی دانشگاه داشتیم که ماموران یونیفورم و نیروی انتظامی وارد کوی شدند و در تخریب خوابگاه و ضرب و شتم دانشجویان شرکت کردند.
در دوره اول مسئولیت من در وزارت فرهنگ و آموزش عالی که بلافاصله پس از پایان جنگ تحمیل شد، کمتر نگرانی عناصر سیاسی یا گروه های فشار نسبت به دولت مرحوم آقای هاشمی رفسنجانی از جمله وجود داشت. وزارت علوم و دانشگاه ها، اما در دوره اصلاحات و دولت آقای خاتمی، در همان ابتدای کار دولت، وزارت علوم آماج حملات محافظه کاران، عناصر تندرو و روزنامه هایی مانند کاهان قرار گرفت. به نظر من دلیل اصلی ایجاد وزارت علوم، دانشگاه ها و دانشجویان به دلیل نقش تعیین کننده دانشگاهیان در قیام دوم خرداد 1355 و تغییر پیش بینی ها و معادلات سیاسی حاکم است. در آن زمان به دلیل مقبولیت علمی و انسجام و اقتدار مدیریتی وزارت علوم، بسیاری از مداخلات و تنش های تحمیلی از ابتدا کنترل یا جلوگیری شد. در این زمینه اتاق فکری در وزارت علوم و همچنین ستاد بحران به ریاست شخص وزیر تشکیل شد که با تحلیل شرایط سیاسی کشور به برنامه ریزی و رصد اوضاع پرداخت. هم
برای ایجاد هماهنگی در اجرا، شورایی در حوزه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زیر نظر وزیر علوم جلسات منظمی را در این وزارتخانه تشکیل می داد که اعضای آن وزرای امور داخلی، اطلاعات و بهداشت، چ. هیئت حاکمه در دانشگاه ها، رئیس کمیسیون آموزش عالی مجلس و چند تن از اساتید، کارشناسان و مسئولان دانشگاه تشکیل شد و نقش موثری در جلوگیری از توطئه ها یا مدیریت بحران داشتند.
در مجموع می توانم بگویم که اهمیت نظام علم و دانش در دولت اصلاحات و تا حدود زیادی در مجلس و قوه قضائیه و به ویژه در فضای عمومی جامعه شناخته شد و به دلیل همین جایگاه ویژه و عزت اجتماعی آموزش عالی و دانشگاه، حمله به دانشگاه تهران و ظلم به دانشجویان در بیانات و پیام‌های همه مسئولان بزرگ کشور از بالا تا پایین و در انظار عمومی محکوم شد. پس از حادثه کوی در سال 1357، برای جلوگیری از تکرار فجایع بعدی، موضوع ممنوعیت ورود نیروهای مسلح به دانشگاه را برای تصویب نمایندگان مجلس ششم قرار دادیم و به تدوین و ارائه طرحی قانونی کمک کردیم که متأسفانه در شورای نگهبان متوقف شد و در نهایت تصویب شد، نرسید!
تعامل شما و نهادهای دانشگاهی با دانشجویان چگونه بود؟
ایجاد فضای باز و کثرت گرایی فکری و سیاسی، پرورش فضای بحث و گفتگو، تشویق و حمایت از فعالیت های دانشجویی در زمینه های مختلف علمی، فرهنگی و هنری، فعالیت های ورزشی و فوق برنامه و همچنین حمایت سیاسی- اجتماعی و برابری از تشکل های مختلف دانشجویی. از مهم ترین سیاست ها هستند و اینها از برنامه های کلان این وزارتخانه بود. در رویکرد فوق به دانشگاه ها اقتدار و اعتبار دادیم، مدیریت ها بر اساس شایستگی و شخصیت علمی و اخلاقی افراد و با مشورت و مشارکت نزدیک دانشگاهیان انتخاب شدند و از دخالت احزاب سیاسی در امان بودیم. جذب دانشجو و دخالت مدیران دولتی یا ائمه جمعه در انتخاب رؤسای دانشگاه ها به شدت ممانعت به عمل آمد. هفته ای نبود که وزیر در جمع نمایندگان مجلس یا به صورت انفرادی در میان دانشجویان، معلمان و کارکنان دانشگاه ها حضور نداشته باشد و درگیر پرسش و پاسخ طولانی، صریح و صمیمانه با آنان نباشد و اخبار در رسانه ها پیشرو نباشد. . رسانه ها.
اینگونه بود که آموزش عالی توانست بحران هایی مانند تعطیلی دانشگاه تهران و تبریز در سال 1357، شورش مجله موج در دانشگاه امیرکبیر، حادثه خرم آباد، حمله به کوی طرشت، حکم اعدام دکتر دکتر را پشت سر بگذارد. در عین حال پیگیر ایجاد تحولات ساختاری در آموزش عالی ایران در راستای آزادی و استقلال بیشتر دانشگاه و توسعه علمی ایران بودیم. به عنوان مثال در سال‌های 1389 و 1391 بر اساس تفویض اختیارات وزیر علوم به اساتید دانشگاه، انتخاب و انتصاب روسای دانشگاه‌ها در 16 دانشگاه بزرگ کشور انجام شد که به ایجاد صلح و ثبات حکومتی کمک کرد. گامی موثر در جهت تحقق خودگردانی دانشگاه و تضمین امنیت محیط زیست و آزادی علمی و دانشگاهی بود. متأسفانه پس از استعفای من در شهریور 1381 به دلیل فشارهای شورای عالی انقلاب فرهنگی بر وزیر بعدی، ادامه این طرح مترقی متوقف شد.
نحوه و نحوه تعامل شما و نهادهای دانشگاهی با نیروی انتظامی چگونه بود؟
ارتباط و تعامل با فرماندهی نیروی انتظامی به صورت غیرمستقیم با هماهنگی و حمایت دولت و مستقیماً توسط معاونت دانشجویی و حراست مرکزی این وزارتخانه انجام شد و تلاش شد حساسیت ویژه فضای دانشگاه و جنبش دانشجویی یادآوری شود. ، که بی تاثیر نبود. در برخی از جلسات شورای امنیت ملی در وزارت کشور، تنش دانشجویی مطرح و تصمیماتی اتخاذ شد. انتشار برخی ادعاهای فرماندهی سابق نیروی انتظامی مبنی بر استفاده از زبان تهدید یا برتری جویی در جلسه NSNS در دوران بحران دانشجویی در تابستان 2082 را کاملا تکذیب می کنم. به شدت از استقلال و اقتدار مدیریت دانشگاه در شرایط بحرانی دفاع کرد.
تعامل نیروی انتظامی با دانش آموزان در زمان شما چگونه بود؟
تنش های دانشجویی در کشورهای جهان سوم بدون ساختارهای دموکراتیک، جایی که احزاب سیاسی و رسانه های آزاد و نهادهای مدنی با محدودیت هایی مواجه هستند، بیشتر دیده می شود. اعتراضات دانشجویی در کشور ما پدیده‌ای جدید و غیرمنتظره نیست و سابقه تاریخی دارد و در برخی موارد غم‌انگیز مانند ۲۵ آذر ۱۳۳۲، ۲۲ آبان ۱۳۵۷ یا ۲۷ تیر ۱۳۵۷ و ۱۳۶۷ نقاط عطف تأثیرگذاری در این روند بوده است. از مبارزات دموکراتیک و ضد استعماری مردم شرم سرکوب و کشتار دشجویان در کارنامه عملکرد دولت ها ثبت شده است. ارتباط پلیس و دانشجو با دانشگاه و نوع تعامل آنها تا حدی به مدیریت وزارت علوم، مدیریت دانشگاه، دولت و فضای سیاسی کشور بستگی دارد. در دوران مسئولیت من و همکارانم در وزارت علوم، این رابطه، جز در موارد خاص، معمولاً با درک و احترام متقابل همراه بود و در موارد حاد و غم انگیز، خشونت بیشتر تابع وحشیگری بود. لباس شخصی و ماموریت آنها
آیا توصیه یا توصیه ای به وزیر علوم و نهادهای دانشگاهی فعلی برای بهبود شرایط فعلی دانشگاه دارید؟
انتظار منطقی از وزیر علوم و روسای دانشگاه ها این است که حفظ شئونات علمی و اخلاق دانشگاهی و صیانت از کیان دانشگاه و حقوق معلمان و دانشجویان وظیفه ملی و مهم و هدف مسئولیت آنها باشد. تحقق آزادی و استقلال دانشگاه و توسعه علمی ایران از ما خواهد ماند یا نام نیکی در دفاع از جوانان و حقوق اولیه مردم و سربلندی و پیشرفت کشور خواهد بود و یا تسخیر و تملک خواهد بود. عذرخواهی، پذیرش دستور و تسلیم، شهرت و خیانت آرمان های ملت. از خداوند عقلانیت، هدایت، اخلاق و عاقبت به خیر برای همه می خواهم.