نگاهی به وضعیت تولید، واردات و بازار خودروهایی که اکنون بیش از هر زمان دیگری سردرگم شده اند.

بیش از یک سال است که ابراهیم رئیسی، رئیس کابینه سیزدهم، دستور هشت بند بازار خودرو را صادر کرده است، اما از آن زمان تاکنون نه تنها قیمت خودرو در بازار کشور دو برابر شد، بلکه بسیاری از کارشناسان این صنعت. بر این باورند که روش های تامین و واردات خودرو این مشکل از سوی دولت است. همچنین اخیرا لیست افزایش قیمت خودرو به صورت محرمانه به خودروسازان اعلام شده است.

شرق؛ بیش از یک سال است که ابراهیم رئیسی، رئیس کابینه سیزدهم، دستور هشت بند بازار خودرو را صادر کرده است، اما از آن زمان تاکنون نه تنها قیمت خودرو در بازار کشور دو برابر شد، بلکه بسیاری از کارشناسان این صنعت. بر این باورند که روش های تامین و واردات خودرو این مشکل از سوی دولت است. همچنین اخیرا لیست افزایش قیمت خودرو به صورت محرمانه به خودروسازان اعلام شده است.

پیام محرمانه درباره افزایش قیمت خودرو

اسفند 1400 بود که ابراهیم رئیسی به پارکینگ مملو از خودروهای معیوب ایران خودرو رفت و دستور هشت بندی صنعت و بازار خودروی کشور را صادر کرد. افزایش 50 درصدی تولید خودرو، بهره برداری از ظرفیت شرکت های دانش بنیان صنعت خودرو و ساخت مدل های جدید و پیشرفته، برقی، متصل و خودران، تکمیل و تجاری سازی خودروهای ناتمام، رفع موانع قانونی و اجرایی واردات خودرو. ایجاد شفافیت در عرضه و افزایش رضایت مشتریان از قطع تدریجی قرعه کشی خودرو، توقف ارائه خودرو به ارگان های دولتی و غیردولتی به صورت اجاره ای و غیرشفاف و تحویل بدون تاخیر خودرو، افزایش ایمنی و کیفیت داخلی خودروها با ممنوعیت استفاده از قطعات بی کیفیت، نوسازی 20 هزار خودروی تجاری در سال و تعیین تکلیف مدیریت دو خودروساز بزرگ کشور به بخش خصوصی یکی از توصیه های رئیس جمهور به صنعت خودرو بود. در حالی که مشخص نیست رئیس جمهور با چه پشتوانه کارشناسی و زیرساختی دستور افزایش دو برابری تولید خودرو را صادر کرده یا خواستار تولید خودروهای برقی و خودران در ایران شده است، درهای بازار خودرو همچنان باز است. قیمت های جاری و سرسام آور در این بازار بارها خبرساز شده است. و این در حالی است که چندی پیش خبری از افزایش بین 35 تا 70 درصدی قیمت خودروهای کارخانه ای بود. البته شورای رقابت با توضیحات مبهم این خبر را تکذیب کرد و سپهر داجوی توکلی، مدیر روابط عمومی شورای رقابت در این خصوص گفت: «افزایش 30 تا 70 درصدی قیمت خودرو که پیش از این اعلام شده بود، بوده است. یک عدد خطا؛ زیرا برخی خودروها کمتر از 30 درصد و برخی خودروها افزایش قیمت بسیار کمی داشتند. از طرفی برخی خودروها بالای 70 درصد افزایش قیمت داشته اند!

داجوی توکلی تاکید کرد: قیمت خودروهای تولیدی مونتاژ نشده تعیین شده در شورای رقابت به صورت محرمانه به متولی اعلام می شود! اعلام محرمانه قیمت خودرو در شرایطی است که ابراهیم رئیسی از شفافیت بازار خودرو صحبت کرد و حالا اسماعیل شجاعی، سخنگوی شورای رقابت در توضیح عدم شفافیت افزایش قیمت کارخانه به ایسنا گفت. قیمت خودرو: «طبق ماده 58 قانون سیاست های کلی 44. این هیئت مسئولیتی در قبال اعلام و انتشار قیمت هیچ یک از محصولات ندارد. وی همچنین گفت: مصوبه قبلی شورا سیاست کلی بازار خودرو بود و چارچوب کلی آن بازار را مشخص می کرد که بلافاصله پس از تصویب به اطلاع عموم رسید. وزارت حریم خصوصی با همکاری سازمان حامی بر اساس این دستورالعمل قیمت‌ها را محاسبه و در اختیار هیئت مسابقه قرار داده است، این قیمت‌ها در کارگروه هیئت رقابت در نظر گرفته شده و به هیئت ارائه شده و پس از بررسی و تصویب، آنها به وزارت حریم خصوصی اطلاع داده شدند. قیمت گذاری بر عهده قوه مجریه است نه شورا. قانون اجازه نمی دهد شورا قیمت ها را اعلام کند. شورا قیمت ها را به وزارت حریم خصوصی اعلام کرده است و وزارت حریم خصوصی باید آن را به مردم اعلام کند. بر اساس این گزارش، پس از تصویب افزایش قیمت کارخانه ای محصولات خودروسازان در جلسه سه شنبه گذشته شورای رقابت، لیست قیمت نه از سوی شورای رقابت و نه از سوی وزارت حراست به اطلاع عموم نرسید. در عین حال شورای رقابت تاکید می کند که انتشار قیمت ها بر عهده نهادهای اجرایی و در این مورد – وزارت صمت است.

ادعای وزارت صمت: تولید خودرو به دوران قبل از تحریم رسیده است!

وزارت صنعت، معدن و تجارت به طور جداگانه مدعی شده است که تولید خودرو در سال گذشته دو برابر شده است. بر اساس بیانیه وزارت صنعت، معدن و تجارت، میزان تولید خودرو به سال های قبل از تحریم رسیده است. عبدالله توکلی لاریجانی، مدیرکل صنعت خودرو وزارت صنعت، معدن و تجارت در پایان اسفندماه گذشته در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: خودروسازان داخلی با حمایت زنجیره تامین توانستند یک هزار و 348 دستگاه تولید کنند. هزار خودرو در سال 1401 رشد 40 درصدی نسبت به سال 1400 داشته است. وی همچنین توضیح داد: «صنعت خودروسازی کشور در سال‌های اخیر با پیچیدگی‌های مختلفی مواجه بوده است. بنابراین طی چند سال گذشته صنعت خودروسازی کشور گرفتار عوارض مزمنی شده است که به نظر می رسید هیچ راه نجاتی از آن وجود ندارد. تولید خودروهای معیوب و انباشته شدن خودروها در پارکینگ های خودروسازان همراه با کاهش تولید به گونه ای که در چهار سال گذشته مجموع تولید سالانه حتی با احتساب خودروهای معیوب هرگز به مرز یک میلیون دستگاه نرسیده است. صنعت خودروسازی کشور را به شدت شکننده کرد. از سوی دیگر تقاضای سرخورده در بازار خودرو، تلاطم های زیادی را در بازار خودرو به همراه داشته است. لاریجانی با طرح این موضوع مدعی شد: ایران با تثبیت جریان تولید از پایان سال گذشته و برنامه ریزی در تمامی ماه های سال، هم اکنون به بالاترین نرخ رشد تولید خودرو در جهان در سال 2022 در بین 20 خودروی برتر تولید کننده دست خواهد یافت. کشورهای جهان’. مدیرکل خودروسازی وزارت صنعت، معدن و تجارت همچنین مدعی شد: افزایش تولید و افزایش 42 درصدی عرضه خودرو و تحویل یک میلیون و 325 هزار دستگاه خودرو در سال 1401 باعث شد. امکان حذف لاتاری پس از چندین سال متوالی برای نیمی از خودروها تا شهریور 1401 امکان پذیر خواهد بود.

مونتاژ ماشین با 200 هزار تومان

اگرچه وزارت صنعت، معدن و تجارت مدعی است میزان تولید خودرو در سال گذشته تقریباً به زمان قبل از تحریم رسیده است، اما فعالان بازار خودرو می گویند همچنان میزان تقاضا و عرضه با یکدیگر سازگار نیست. سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌های خودرو تهران می‌گوید: «با توجه به محدودیت عرضه خودرو در پنج سال اخیر، این محصول اکنون از یک کالای مصرفی به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است. بنابراین هر نوع نوسانات نرخ ارز اثرات منفی بر قیمت خودرو ایجاد می کند. اگر نرخ ارز در یک کانال قیمت ثابت باشد، فروشنده خودرو حاضر به عرضه محصول خواهد بود و خریدار می‌تواند محصول را از بازار خریداری کند و در شرایط فعلی، زمانی که خودرو عرضه می‌شود. در بازار محدود است، خریدار باید برای رفع نیازهای شما هزینه بیشتری بپردازد. این پول است و اگر مشتری می توانست سال گذشته چهار دستگاه پژو 206 تیپ 2 را یک میلیارد تومان بخرد، امسال نمی تواند دو خودرو با قدرت مالی یکسان بخرد. و عرضه و تقاضا متعادل نباشد، قیمت کاهش نخواهد یافت.» علاوه بر این، بسیاری از فعالان بازار خودرو می‌گویند هزینه تولید خودرو در ایران بالاست. سعید موتمانی، رئیس اتحادیه فروشندگان خودرو تهران به سایت بازار گفت: «در حال حاضر خودروهای مونتاژی با قیمت 200 هزار دلار در بازار معامله می‌شود، در حالی که همان خودروهای مونتاژی که در ایران حدود 40 هزار دلار قیمت دارند، در بازار به فروش می‌رسند. فقط 15000 دلار در سراسر جهان معامله می شود.

قیمت خودرو در سال گذشته دو برابر شده است

نگاهی به بازار خودرو در سال گذشته نیز نشان می دهد که با وجود ادعای وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر جهش تولید و واردات خودرو، قیمت ها به شدت افزایش یافته است. با نگاهی به روند صعودی قیمت خودروهای پرطرفدار بازار ایران یعنی پراید و پژو مشخص می شود که افزایش قیمت خودروها به گفته مدیران این بازار کمتر از نرخ تورم نیست. و در کنار تورم رشد کرده است. بر این اساس قیمت پراید 131 در ابتدای سال 1401 حدود 170 میلیون تومان بود که در پایان سال به حدود 325 میلیون تومان رسید. به این ترتیب قیمت پراید طی یک سال 1.9 برابر یا 48 درصد افزایش یافت. پژو 206 تیپ دو در ابتدای سال حدود 295 میلیون تومان قیمت داشت و قیمت آن تا پایان سال به حدود 560 میلیون تومان رسید. با این حساب قیمت پژو 206 تیپ 2 تا پایان سال 1.8 برابر شد و تورم 48 درصدی را تجربه کرد.

تولید و واردات در انحصار خودروسازان

در حوزه واردات خودرو نیز سال گذشته سال خبر بود و بسیاری از رسانه ها از شرایط نامناسب واردات خودروهای خارجی به کشور نوشتند. اواسط پاییز سال گذشته پس از مدت ها انتظار بالاخره لیست اولیه واردکنندگان مجاز خودرو اعلام شد. لیستی که اعضای آن تماماً از خودروسازان و مونتاژکنندگان تشکیل شده بود و خبری از واردکنندگان قبلی نبود. در این فهرست هفت شرکت خودروسازی از سوی مدیرکل دفتر صنعت خودروی وزارت حراست واردکننده اعلام شد و به این ترتیب فهرست واردات خودرو و همچنین تولید آنها در انحصار چند شرکت خودروسازی قرار گرفت. پیش از این، این سیاستمدار خودرو بارها انتقال واردات به تولیدکنندگان را رد کرده بود. اما گفته می شود واردات تنها به هفت شرکت مذکور محدود نخواهد شد و این شرکت ها در مرحله اول واردات هستند. به گفته یک مقام وزارت امنیت، ۲۸ شرکت غربالگری اولیه را گذرانده اند، اما از آنجایی که این ۷ شرکت مدارک خود را زودتر ارسال کرده اند، در مرحله ثبت سفارش هستند. لازم به ذکر است نحوه فروش خودرو در بورس کالا با انتقادات گسترده کارشناسان و حتی نمایندگان مجلس مواجه شد. کارشناسانی که معتقدند بورس کالا در هیچ جای دنیا محل عرضه کالاهای آماده مصرف نیست و مواد اولیه را تامین می کند.