اگر هزینه ساخت هر متر مربع با وجود یارانه حدود 18 میلیون تومان در نظر گرفته شود، تعاونی مسکن «وداژا» نیز مانند سازندگان و دلالان املاک سود قابل توجهی دارد. این در حالی است که چنین تعاونی هایی باید کارکرد غیرانتفاعی داشته باشند و سعی کنند مسکن ارزان قیمت برای اعضا بسازند نه سود.
سیستم مهندسی مدیریت ساخت و ساز تخمینی از هزینه های ساخت و ساز را در هر سال ارائه می دهد. این سازمان بررسی مشابهی را برای سال 1402 انجام داد و بر اساس محاسبات این اتحادیه، هزینه ساخت واحدهای مسکونی در سال جاری نسبت به سال 1401 در مجموع 160 درصد افزایش یافت.
بر اساس این محاسبات هزینه ساخت ساختمان های یک و دو طبقه از سه میلیون و 600 هزار تومان در سال 1401 به 9 میلیون و 300 هزار تومان در سال 1402 افزایش یافت و در ساختمان های سه تا پنج طبقه کف هزینه در سال جاری تا 10.900.000 تومان خواهد بود. هزینه ساخت در ساختمان های هشت تا 10 طبقه 14 میلیون تومان است و آپارتمان های 11 و 12 طبقه نیز از 6 میلیون تومان در سال قبل به 15 میلیون و 600 هزار تومان در سال جاری افزایش قیمت داشته اند. هزینه ساخت ساختمان های 16 طبقه و بیشتر از هفت میلیون و 200 هزار تومان در سال 1402 به 18 میلیون و 700 هزار تومان در سال 1402 خواهد رسید.
البته این هزینه ها تخمینی است و بسته به قیمت تمام شده زمین و هزینه نیروی کار و مصالح ساختمانی در استان های مختلف متفاوت است، مثلاً دستمزد کارگری در استان های غربی کمتر از تهران است. بنابراین این هزینه ها برای تعاونی های ساختمانی دولتی بسیار کمتر است. یکی از دلایل این موضوع بحث زمین است که نقش تعیین کننده ای در هزینه نهایی ساخت دارد.
در این زمینه شورای اسلامی قوانین حمایتی مختلفی را تصویب کرد. خود دولت نیز مصوبات حمایتی مختلفی را در این زمینه به دستگاه های اجرایی مختلف ابلاغ کرده است. از جمله این قوانین می توان به قانون «ترفیع کارکنان دولت» اشاره کرد. بر اساس این قانون 30 درصد از کل زمین های تملک شده (برای مقاصد مسکونی) توسط وزارت مسکن و شهرسازی در تمام نقاط کشور به مقامات دولتی واگذار می شود. همچنین خود مؤسسات موظفند زمین در اختیار خود را به منظور رفاه حال کارکنان برای ساخت مسکن اختصاص دهند.
علاوه بر این امکانات مختلفی در زمینه ساخت و ساز و مصالح ساختمانی در نظر گرفته شده است. بانک ها نیز وجوه جمعی را به این طرح ها اختصاص می دهند. علاوه بر آنها، وزارتخانه ها نیز سعی می کنند علاوه بر قانون به تعاونی های عمرانی خود کمک کنند، مثلاً وزارت اقتصاد در این زمینه کمک شایانی کرده یا وزارت جهاد کشاورزی در چندین طرح برای ماشین آلات و پتانسیل سازمانی خود کمک شایانی کرده است. برای ساخت خانه استفاده می شود
طبیعی است که این امکانات و تجهیزات در نهادی مانند وزارت دفاع جمهوری اسلامی بیشتر باشد. اما شرایط ارسال شده به آفتاب نیوز از سوی مسئولان این نهاد در خصوص ساخت خانه توسط تعاونی مسکن این موسسه کاملا مغایر با این مفروضات و قوانین به نظر می رسد. تعاونی مسکن این سازمان در نظر دارد حدود 800 واحد مسکونی در شیراز و در زمینی به مساحت 11.4 هکتار ایجاد کند. تعداد طبقات این واحدها از 5 تا 11 طبقه متغیر خواهد بود. مبنا هر متر مربع در برج های مسکونی 39 میلیون و 500 هزار تومان است.
بر اساس اطلاعیه اتحادیه مسکن، این رقم مبنایی است و باید براساس مواردی مانند اولویت سپرده، کیفیت واحد و … تغییر کند. همچنین واحدها فاقد رنگ، هود، سینک، بسته بندی، رادیاتور، کولر آبی و حتی کابینت هستند که مسئولیت این موارد بر عهده متقاضی می باشد.
البته این وزارتخانه 600 میلیون تومان یارانه برای واحدهای اولی در نظر گرفته است، اما با توجه به هزینه ساخت کلان و زمین آزاد و امثال آن، به نظر می رسد قیمت گذاری این واحدها در شهری مانند شیراز با تسهیلات نهادی مانند وزارت دفاع مطابقت ندارد
اساساً اگر هزینه ساخت هر متر مربع حدود 18 میلیون تومان در نظر گرفته شود، با وجود یارانه، تعاونی مسکن وداجا نیز مانند سازندگان و بنگاه های معاملات ملکی سود قابل توجهی داشته است. این در حالی است که چنین تعاونی هایی باید کارکرد غیرانتفاعی داشته باشند و سعی کنند مسکن ارزان قیمت برای اعضا بسازند نه سود.
به گفته برخی منتقدان طرح کسب و کار و مدل درآمدزایی این تعاونی شباهتی به مدل تخفیف برخی فروشگاه های زنجیره ای ندارد که یک کالای 10 هزار تومانی را 15 هزار تومان قیمت گذاری می کنند و سپس آن را با تخفیف 12 هزار تومان می فروشند. البته تعیین قیمت نهایی در این پروژه نیازمند حضور تمامی اعضا، کارشناسان بی طرف و نهادهای نظارتی مانند سازمان بازرسی است. آفتاب نیوز به منظور شفاف سازی و بحث پربار آماده انعکاس نظرات مدیران این تعاونی می باشد.