پیامدهای حمله موشکی به اربیل چه خواهد بود؟

صبح روز یکشنبه 14 موشک به اهدافی در شمال اربیل در نزدیکی کنسولگری آمریکا اصابت کرد. در ساعات اولیه هیچ گروهی مسئولیت این انفجارها را بر عهده نگرفت و گمانه زنی ها مبنی بر هدف قرار گرفتن موشک ها افزایش یافت. ظهر یکشنبه سپاه پاسداران در را به گمانه زنی ها بست. ارتش مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته و آن را انتقامی از اهداف رژیم صهیونیستی و موساد در کردستان عراق خوانده است.

روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بیانیه‌ای اعلام کرد که این حملات انتقام «جنایت‌های اخیر» اسرائیل و هدف آن «مرکز راهبردی توطئه و شرارت صهیونیست‌ها» در اربیل با موشک‌های «نقاط و شلیک» است.

انتقام سپاه در واقع به حمله هفته گذشته رژیم صهیونیستی به مقر سپاه در سوریه اشاره دارد که به گفته منابع رسمی، مرتضی سعیدنژاد و احسان کربلایی پور، دو افسر ارشد سپاه به شهادت رسیدند.

واکنش عراق به حمله موشکی به اربیل چه بود؟

نیروهای عراقی گفته اند که تحقیقات خود را در مورد این حمله آغاز کرده اند و تقریباً همه جریان ها، به جز جریان های مورد حمایت ایران، این حمله را محکوم کرده اند. دولت عراق سفیر ایران را احضار کرد و یادداشت اعتراضی صادر کرد.

شورای امنیت ملی عراق در نشستی به ریاست مصطفی القاظمی، نخست وزیر عراق، اعلام کرد که از طریق مجاری دیپلماتیک از ایران خواسته تا توضیح روشنی در مورد حملات موشکی اربیل ارائه کند. مسرور بارزانی، نخست وزیر کردستان عراق که نگران حمله موشکی به منطقه تحت کنترل خود بود، برای توصیف این حمله موشکی از واژه “تروریست” استفاده می کند. در واکنشی دیگر، شورای وزیران اقلیم کردستان با صدور بیانیه ای به شدت از ایران انتقاد کرد. در این بیانیه از جامعه جهانی خواسته شده که سکوت نکنند.

کاظمی در توییتر خود حمله به اربیل را «حمله به امنیت مردم عراق» خواند. برهم صالح رئیس جمهور عراق نیز این حملات را در زمان تشکیل دولت در عراق «مشکوک» خواند.

واکنش آمریکا به حمله موشکی به اربیل

اگرچه برخی از رسانه ها حملات به کنسولگری آمریکا در اربیل عراق در ساعات اولیه را مقصر دانستند، اما دولت آمریکا اعلام کرد واضح است که مقر آمریکا هدف این حمله نبوده است. با این حال، دولت بایدن گفت که در حال جمع‌آوری شواهدی است تا بفهمد هدف این حملات دقیقا کجا بوده است. جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید تایید کرد که هیچ آمریکایی یا مکانی در این حمله آسیب ندیده است و گفت که ایالات متحده تمام تلاش ممکن را برای محافظت از مردم، منافع و متحدان خود انجام خواهد داد.

جو بایدن اصرار داشت که این حملات ربطی به ایالات متحده نداشته است، اما وندی شرمن معاون وزیر امور خارجه به فاکس نیوز گفت که ممکن است هدف این حملات کنسولگری آمریکا در اربیل بوده باشد.

این اولین بار نیست که ایران به کردستان عراق حمله موشکی می کند. بر اساس یک حادثه در 15 جولای 2009، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای اولین بار از گلوله های لیزری 155 میلی متری ایران برای حمله به مناطق کردستان عراق استفاده کرد. همچنین در آن زمان اعلام شد که این منطقه محل استقرار تروریست ها در کردستان عراق بوده و پیش از این نیز هشدارهایی به اقلیم کردستان عراق داده بود.

سپاه پاسداران گفت: تروریست ها از اقلیم کردستان عراق برای آموزش، سازماندهی و اعزام تیم های تروریستی به ایران استفاده کرده اند. سپاه احزاب کردی از جمله حزب دمکرات کردستان به رهبری خالد عزیزی، حزب کومه له کردستان به رهبری ابراهیم علیزاده، حزب کارگران کردستان ایران به رهبری عبدالله مهتدی و حزب دمکرات کردستان ایران به رهبری مستا را تروریست خواند. موستا کردستان عراق به گفته ایران، قبل از حمله ژوئیه جلسه ای برگزار کرد که در آن علیه جمهوری اسلامی توطئه کردند.

در بیانیه ای که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در شهریورماه صادر کرد، عبارت «تنبیه پایگاه های فعال و استقرار و آموزش گروه های تروریستی ضدانقلاب» را دلیل حمله موشکی به کردستان عراق عنوان کرد.

نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران سپس حمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به مقر احزاب کرد ایرانی در این منطقه را عامل درگیری در غرب ایران دانست که منجر به کشته شدن ده ها سرباز ایرانی شد. اما برخی از مقامات عراقی از جمله مسعود بارزانی اقدامات ایران را محکوم کرده اند. فواد معصوم، رئیس جمهور عراق، اقدامات ایران را نقض گسترده امنیت عراق خواند، اما مقامات کردستان عراق در آن زمان لحن ملایم تری در حمله سال 1998 داشتند. اقلیم کردستان را به یک شهرک سازی تبدیل کرد.

چند ماه بعد دوباره کردستان عراق گلوله باران شد. در دسامبر 1998، یک پایگاه نظامی آمریکا در نزدیکی فرودگاه اربیل در کردستان گلوله باران شد. اقدامات سپاه این بار انتقام جویانه پس از ترور سردار قاسم سلیمانی بود.

اظهارات بعدی مقامات ایرانی و عراقی نشان می دهد که ایران ظاهراً به عمد این حملات را به گونه ای طراحی کرده است که تلفات جانی نداشته باشد. از قبل به آنها اطلاع داد و با آنها هماهنگ کرد.

در هیچ یک از موارد قبلی، دولت عراق اقدامی علیه ایران انجام نداده و تنها اظهارات محکومیتی نداشته است. اگرچه لحن بیانیه روز یکشنبه تندتر از حملات دیگر بود، اما انتظار می رود عراق دیگر اقدامی انجام ندهد، اما حمله موشکی روز یکشنبه می تواند عواقبی غیر از حملات عراق داشته باشد. فاکس نیوز، نزدیک به جمهوری خواهان در ایالات متحده، حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را نشانه تنش های قابل توجه بین ایران و ایالات متحده تعبیر کرد و گفت که این حمله همزمان با افزایش تنش ها در خاورمیانه است.

علاوه بر این، برخی ناظران معتقدند که این حمله بر مذاکرات وین تأثیر خواهد گذاشت. مذاکراتی که پیش از این به دلیل درخواست روسیه برای تحریم حمله مسکو به اوکراین به حالت تعلیق درآمده بود، ممکن است عملاً لغو شود.

وزارت خارجه فرانسه روز یکشنبه با اشاره به ارتباط این دو گروه گفت: «حمله موشکی ایران نتایج را در وین تهدید می‌کند». دلیل این اظهارات فرانسه شاید موضوع فعالیت های منطقه ای ایران باشد که غرب آن را مانعی برای مذاکره می دانست، اما ایران همواره حضور کشورهایی مانند آمریکا و انگلیس در منطقه را غیرضروری و طبیعی می دانست. هر کشوری در منطقه خود حضور دارد. ایران همچنین آشکارا به کشورهای مذاکره کننده با حمله موشکی به اربیل پیام داده است که به مسائل منطقه پایبند است.

البته اتفاق دیگری افتاد. مذاکراتی که در ماه های اخیر با میانجیگری حسن روحانی در بغداد با عربستان سعودی آغاز شده بود، به درخواست ایران متوقف شده است. علت توقف اعدام ۸۱ نیروی شیعه از سوی سعودی ها اعلام شد، اما مشخص است که میانجیگری عراق پس از این حمله تغییر خواهد کرد.