روز جدید کبد چرب در حال تبدیل شدن به شایع ترین بیماری مزمن غیرواگیر در سراسر جهان است.
محققان دانشگاه علوم پزشکی ارومیه در مطالعه ای که به منظور بررسی اثرات چای برگ کاسنی در بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی انجام شد، دریافتند که مصرف این گیاه علیرغم تأثیر مثبت آن در بهبود آنزیم های کبدی، عوارض غیرمنتظره ای دارد. استفاده درمانی آن در حال بحث است.
با توجه به اینکه نمونه برداری از کبد برای تشخیص میزان چربی یک روش تهاجمی است، از سونوگرافی برای ارزیابی چربی کبد استفاده می شود.
بیماری کبد چرب غیر الکلی؛ تجمع چربی در کبد 5 تا 10 درصد وزن کبد است که بدون مصرف الکل، مواد مخدر و هپاتیت ویروسی اتفاق می افتد. این بیماری طیف وسیعی از آسیب های کبدی را ایجاد می کند و در صورت عدم درمان می تواند منجر به سیروز کبدی و سرطان کبد شود. بیماری کبد چرب غیر الکلی با اختلالات متابولیکی مانند چاقی، التهاب، مقاومت به انسولین، استرس اکسیداتیو و دیس لیپیدمی همراه است.
کبد چرب در حال تبدیل شدن به شایع ترین بیماری مزمن غیرواگیر در سراسر جهان است. در مطالعه ای که در سال 1394 در ایران انجام شد، شیوع بیماری کبد چرب غیرالکلی 33.9 درصد گزارش شد و این بیماری بیشتر در مردان، افراد چاق و سالمندان مشاهده شد. چندین مطالعه نشان داده است که بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی میزان مرگ و میر بیشتری دارند.
با توجه به اینکه نمونه برداری از کبد برای تشخیص محتوای چربی یک روش تهاجمی است، سونوگرافی برای ارزیابی چربی کبد استفاده می شود.
داروهای گیاهی که به دلایل فرهنگی و اقتصادی استفاده می شوند می توانند نقش مهمی در درمان و مدیریت بیماری های کبدی داشته باشند. گیاه کاسنی یکی از گیاهان دارویی است که به دلیل داشتن ترکیبات متنوع در دانه، گل، ریشه، ساقه و برگ از اهمیت پزشکی بالایی برخوردار است. مطالعات نشان می دهد که این گیاه دارای اثرات مختلفی از جمله آنتی اکسیدانی، ضد باکتری، ضد ادرار، ضد دیابت، ضد التهاب و … است.
تمام مطالعات در مورد تاثیر کاسنی بر روی کبد بر روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شده است و تنها یک کارآزمایی بالینی تاثیر مکمل های کاسنی و زردچوبه را بر روی بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی بررسی کرده است.
بیماری کبد چرب غیر الکلی در خاورمیانه شیوع گسترده ای دارد، با توجه به عوارض بالای این بیماری و اثرات مفید کاسنی بر کبد چرب غیر الکلی در مطالعات، محققان در مطالعه ای به بررسی فواید احتمالی استفاده از کاسنی در درمان این بیماری پرداختند. این بیماری
در این مطالعه 60 بیمار مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی درجه 2 و 3 به صورت تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. گروه کنترل فقط درمان معمول این بیماری را دریافت کردند و گروه دیگر علاوه بر درمان معمول، برگ کاسنی را به مدت 6 هفته به صورت دم کرده مصرف کردند.
به بیماران گروه مداخله آموزش داده شد که 15 گرم برگ کاسنی را در دو مقدار مساوی (هر بار 5/7 گرم) در 200 سی سی آب جوشیده قبل از ناهار و شام به مدت 20 دقیقه بجوشانند. همچنین از آنها خواسته شد که از داروهای گیاهی دیگر استفاده نکنند و فعالیت بدنی، رژیم غذایی و داروهای خود را در طول مطالعه تغییر ندهند. همچنین برای استانداردسازی رژیم‌های غذایی، به هر دو گروه توصیه شد از راهنمای غذایی که در اختیارشان گذاشته شده بود استفاده کنند.
با توجه به اینکه تاکنون تحقیقات انسانی در مورد مصرف جوشانده برگ کاسنی انجام نشده است، آزمایشات مختلفی از جمله آنزیم های کبدی، پروفایل لیپیدی، قند خون ناشتا، آلبومین، کلسیم، کراتینین، فسفر، بیلی روبین، سدیم، پتاسیم، شمارش شمارش خون تکمیل شد و قد و وزن هم در شروع مطالعه و هم 6 هفته بعد اندازه گیری شد.
در طول 6 هفته مطالعه، چهار بیمار به دلایل زیر از مطالعه خارج شدند:
اولین بیمار با درد شدید قلب و ناتوانی در خوردن در طول روز مطالعه کاسنی را ترک کرد. اما روزی که استفاده نکرد هیچ علامتی نداشت.
بیمار دوم به دلیل درد شدید معده و اسهال شدید در روز مصرف کاسنی از مطالعه انصراف داد.
بیمار سوم هنگام خوردن کاسنی حالت تهوع و عدم تحمل غذایی داشت.
نفر چهارم به دلیل تلخی نمی تواند از جوشانده برگ کاسنی استفاده کند.
در نهایت 30 نفر در گروه کنترل و 26 نفر در گروه مداخله مطالعه 6 هفته ای را تکمیل کردند.
پس از 6 هفته مطالعه، بیلی روبین و آنزیم های کبدی (ALT و AST) در گروه مصرف کننده کاسنی نسبت به گروه کنترل به طور معنی داری کاهش یافت. در گروه مداخله تعداد گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها، هموگلوبین، قند خون ناشتا، کلسترول و LDL به‌طور معنی‌داری افزایش یافت و میانگین حجم پلاکت به‌طور معنی‌داری کاهش یافت.
در نهایت استفاده از جوشانده برگ کاسنی علیرغم اثرات مثبت آن در بهبود آنزیم های کبدی، عوارض غیرمنتظره ای داشت و کاربرد درمانی آن مورد بحث قرار گرفت.
این مطالعه به‌عنوان یک کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده 12 هفته‌ای برنامه‌ریزی شده بود، اما به دلیل رعایت مسائل اخلاقی و عوارض مشاهده‌شده در آزمایش‌ها و پیامدهای ظاهری بیمار، در هفته ششم متوقف شد.
بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، محققان این مطالعه می‌گویند مصرف دم کرده برگ کاسنی ممکن است عوارض غیرمنتظره‌ای در افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی داشته باشد. به همین دلیل مطالعات انسانی بیشتری برای بررسی فواید و عوارض جانبی دوزهای مختلف قسمت های مختلف این گیاه بر روی بیماران مبتلا به این بیماری مورد نیاز است.
در انجام این پژوهش سمیرا فرجی و محمد علیزاده; پژوهشگران گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی ارومیه و محمدرضا محمد حسینی آذر از گروه گوارش و کبد مرکز آموزش پزشکی امام خمینی (ره) دانشگاه علوم پزشکی ارومیه همکاری کردند.
نتایج این مطالعه در مجله پزشکی گیاهی در قالب یک مقاله علمی با عنوان “مصرف جوشانده برگ کاسنی در بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی عوارض غیرمنتظره همراه با اثرات مفید بر روی آنزیم های کبدی” در تیرماه منتشر شد. امسال .