گره های کور بر پارچه «فرش هراتی»; از مواد خام گران قیمت گرفته تا کاهش صادرات / بازارهای جهانی نیاز به بهبود دارند

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا ؛ به نقل از هاورستان، کنار محل، جلو، بتو بالا، سه جلو و …. یک بار از خانه های قدیمی شهر صدای استادی که نقشه شاگردانش را می خواند به گوش می رسید. روز قبل فرش نبود و قالی بافی از یک طرف درآمد خانواده بود و از طرف دیگر کمک های بچه های خانه را پر می کرد.

قدمت قالی بافی در خراسان جنوبی به سالها قبل برمی گردد که بر اساس شواهد تاریخی و اسناد موجود قدمت بافت فرش های کرکی در منطقه به بیش از 600 سال می رسد. لااقل از زمان حکومت شاهروک میرزا و پسرش یسنر میرزا برخرسن بزرگ که پایتختش هرات است، نقوش قالی‌ها توسط مکتب معروف هرات به درخواست درباریان تیموری ساخته شده و توسط بافندگان و قالی‌های بافته شده از زمان به منطقه آورده شده است. به هرات صادر شد.

فرش خراسان جنوبی از نظر اصالت، زیبایی، ظرافت، هماهنگی با ذائقه بازارهای جهانی و قیمت مناسب، بیشترین تقاضا را در دنیا دارد، هرچند به دلیل مشکلات تقاضا کاهش یافته و این امر باعث شده صنعت فرش خراسان جنوبی باشد. خیلی مرفه نیست .

نقوش هرات برای خراسان جنوبی

قالی هایی که امروزه در جهان به «فرش هراتی» معروف است در این منطقه دستباف است. نقوش هرات که هنوز هم مانند ماهی هرات یا ماهی کوچک بافته می شود و 60 درصد محصولات این منطقه را تشکیل می دهد نیز یادگار و نقوش تکامل یافته آن زمان است.

سیسیل ادوارد در کتاب فرش‌های ایرانی (ص 187) می‌گوید: «ممکن است ثروتمندان هرات، مرکز استان خراسان و ثروتمندترین و مهم‌ترین شهر منطقه، برای خانه‌های خود به فرش قهستان نیاز داشته باشند. پس از مدتی صاحبان این قالی ها تعدادی از آنها را فروختند. میراث خواجه و تاجر بزرگ قائنات خواجه محمود علی ارباب بن ملک حسین قائنی نیز موید نظر سیسیل ادوارد است. از مورخان قرن دهم مانند موکدیسی نیز نقل شده است که قالی و قالی در مناطق کوهستانی بیرجند شناخته شده است.

صنایع دستی نفیس و زیبای این منطقه که از ارزشمندترین صنایع دستی تاریخ بشریت به شمار می‌رود، امروزه موزه‌ها و مجموعه‌های بزرگ‌ترین مجموعه‌داران فرش جهان را زینت می‌دهد.

در این شرایط فرش دستباف خراسان جنوبی که از مرزها می گذرد و شهرت جهانی دارد و قرن ها با زن و مرد این سرزمین عجین شده است، امروز حال خوشی ندارد و کاهش شدید صادرات در کنار مشکلاتی مانند افزایش قیمت کالاها و … زنانی که با هنر دستان خود طرحی منحصربفرد خلق می کنند و با انگشتان خود به نخ بی جان جان می بخشند، بنابراین با گره زدن وکتور به فرش نقش عشق و هنر خلق می شود. از وضعیت نابسامان در این امر گله مند هستند. این روزها منطقه و بافندگان به امید روزی هستند که شاید نقوشی که با رنج و مشقت بافته شده اند به قیمت و ارزش واقعی فروخته شوند.

قالیبافان از کاهش بازار فرش گلایه دارند

امینی یکی از قالیبافان خراسان جنوبی است که بیش از 20 سال است در این زمینه فعالیت می کند و با توجه به شرایط فعلی رو به افول است.

به گفته وی، قالی‌های خراسان جنوبی، کاخ‌ها و خانه‌های اشراف ایران و خارج از ایران را تزیین می‌کرد، اما اکنون به دلیل عدم حمایت از بافندگان که به نوعی هنرمند و تکیه‌گاه صنعت فرش هستند و نبود دستمزد مناسب.

وی افزود: در حالی که صنعت فرش نقش مهمی در تاریخ، فرهنگ، اشتغال و تا حد زیادی دارد یعنی. فاز صادرات، مبادله ارز و افزایش تولید ناخالص ملی، اما اهمیت کمتری به آن داده می شود.

این بافنده با تاکید بر اینکه طراحی، طراحی خوب و بافت عالی از ویژگی های قالی خراسان جنوبی است، گفت: مهم ترین موضوعی که در صنعت قالی بافی باید به آن توجه شود، علاوه بر سودآوری، حفظ جایگاه بافنده به عنوان رکن اصلی قالی است. قالی بافی ..
خانم بیرجندی یادآور شد: کارکنان باید از تدابیر خود برای انتقال این هنر اصیل به آینده استفاده کنند.

کمی حمایت از قالیبافان

عباس دلکه که از بافندگان قدیمی بیرجند بود به خبرنگار حاورستان گفت: حدود 50 سال است که از قالی بافی امرار معاش می کنم و همه خانواده ام نیز بافنده هستند و در شرایط فعلی با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنیم.

به گفته وی ما پولی برای خرید نخ نداریم و برای خرید نخ باید وام بگیریم و فرش هایی که می بافیم حاضر به خرید نیستند اما چون چیز دیگری نمی دانیم می بافیم شاید مشتری پیدا شود.

وی با گلایه از عدم حمایت مسئولان افزود: برای تهیه تجهیزات به صنایع دستی رفتم و به بهانه اینکه 20 سال پیش 2 میلیون تن وام گرفتم و لوازم خانگی به اداره کار آنجا معرفی شدم. به من وام نده.»

او به سال‌هایی برمی‌گردد که در روستایش در هر خانه‌ای یک قالی وجود داشت، اما اکنون به دلیل کمبود تقاضا، تعداد فرش‌ها به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد.

تاریخچه فرش در خراسان جنوبی

محمدحسن کامیابی، مشک، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف خراسان جنوبی با اشاره به تاریخچه فرش خراسان جنوبی به هاورستان گفت: اینجا منطقه ای است و نمونه هایی از آن از سال 1300 تا 1322 وجود دارد. زمانی که به دلیل جنگ و پیامدهای آن صادرات آن به شدت کاهش یافت و رکود و شوک در تولید و صادرات فرش و فرش در منطقه از نظر کمی و کیفی به وجود آمد.حاج غلامحسین کامیابی، حاج حسین امینی، عبدالعلی احمدی و برخی دیگر که تولیدکننده فرش های نفیس در منطقه بودند، وضعیت کنونی تغییر کرده و فرش در منطقه شکوه سابق خود را بازیافته است. .

به گفته وی، نقوش قدیمی منطقه شامل نقوش هرات، انواع ترنج، نقوش شاه عباسی، درختچه، نقوش ممنوعه، گل، انواع کفپوش های معمولی، قاب، جنگل، شکارگاه، انواع قالیچه ها و قالیچه های زمینی عشایری از جمله چهار است. -پا، تفنگ، ابری، طاووس، کاشان، پلنگ، آهو، ترمه، انواع فرش و ..

وی افزود: در حال حاضر رایج ترین نقوش منطقه، نقوش اصیل ماهی های کوچک (افشان، کف ساده و ترنج لچک)، آجر در اندازه ها و رنگ های مختلف و قالی های عشایری (بلوچ) و تعداد کمی نقوش مختلف است. نقوش نایین در منطقه طبس «فردوس و بشرویه.

سالهای موفق روی فرش

این فعال فرش دهه 70 پررونق ترین سال ها را برای فرش دستباف در منطقه و ایران معرفی کرد و گفت: بنابراین در سال های 70، 71، 72، 73 صادرات فرش ایران بیش از یک میلیارد دلار در سال بوده در حالی که برای چند سال سال گذشته به دلیل تعهدات ارزی صادرکننده (پیمانکاران) و تحریم ها و مشکلات بازگشت ارز و البته عدم بازاریابی، صادرات سالانه فرش ایرانی به کمتر از صد میلیون دلار رسید.

به گفته کامیابی، در حال حاضر بیش از 50 هزار قالی باف در خراسان جنوبی وجود دارند که به صورت تمام وقت، نیمه وقت یا فصلی روی فرش دستباف کار می کنند و تمام یا بخشی از معیشت خود را از این طریق تامین می کنند.

وی تاکید کرد: با توجه به خشکسالی و نبود مشاغل یا مشاغل پردرآمد در منطقه، با وجود درآمد پایین فرش و رکود بازار، تعداد بافندگان کاهش نیافته است.

کاهش شدید صادرات

وی مشکلات بافندگان و فرش دستباف در منطقه خراسان جنوبی را با کل کشور در میان گذاشت و افزود: گرانی مواد اولیه مرغوب، رکود بازار و کاهش شدید صادرات فرش و درآمد پایین بافندگان و تولیدکنندگان، تعهدات ارزی از صادرکنندگان فرش، تحریم و تعلیق بیمه بافندگان از جمله مشکلات همه فرش ها و برخورد با فرش دستباف است.

وی تصریح کرد: در خراسان جنوبی 5 هزار و 800 بافنده 5 هزار و 800 نفر را بیمه کرده اند که تعدادی از آنها بازنشسته و بسیاری از آنها به دلایل مختلف بیمه خود را قطع کرده اند و در حال حاضر کمتر از 3 هزار و 500 نفر (کمتر از 7 درصد) بیمه شده اند. تامین اجتماعی از بیمه بافندگان محروم است.

تاکید بر حل مشکلات فرش

رئیس اتحادیه بافندگان و تولیدکنندگان فرش دستباف تاکید کرد: فرش های خراسان جنوبی از نظر اصالت، زیبایی، ظرافت، هماهنگی با ذائقه بازارهای جهانی و قیمت مناسب بیشترین تقاضا را در دنیا دارند. در بازارهای جهانی نیز وجود خواهد داشت.

دستیابی به اهمیت فرش دستباف برای ایجاد کار ارزان و تامین معیشت بیش از یک میلیون نفر

وی ابراز امیدواری کرد که دولت آقای رئیسی و مجلس محترم با رفع تعهدات ارزی صادرات فرش و البته رفع تحریم های سرکوبگرانه و حمایت از تولید و تامین اجتماعی بافندگان، بیش از یک میلیون فرش در ایران تولید کنند. یکی از ضعیف ترین و البته شریف ترین اقشار این جامعه.

انتهای پیام/