بر اساس گزارش بانک مرکزی از موجودی کل سپرده ها و تسهیلات ریالی و ارزی بانک ها و موسسات اعتباری، میزان سپرده ها و تسهیلات بانکی در پایان شهریور ماه 1300 نسبت به سال قبل 35.6 و 34.4 درصد افزایش یافته است. .
در پایان شهریورماه امسال، مانده کل سپرده ها به 6349.1 هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل و پایان سال گذشته 35.6 و 14.8 درصد افزایش نشان می دهد. همچنین بیشترین میزان سپرده ها مربوط به استان تهران با مانده 3376.5 هزار میلیارد تومان و کمترین میزان مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد معادل 17.7 هزار میلیارد تومان است. همچنین موجودی کل تسهیلات در این زمان 4642.5 هزار میلیارد تومان است که نسبت به مدت مشابه سال قبل و پایان سال گذشته 34.4 و 12.1 درصد افزایش داشته است. بر اساس این گزارش، بیشترین میزان تسهیلات مربوط به استان تهران با مانده 2770.2 هزار میلیارد تومان و کمترین میزان تسهیلات مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد معادل 17.6 هزار میلیارد تومان است. اما چه تعداد از این سپرده ها بلندمدت است و چند درصد از سپرده گذاران این سپرده های غیر دیداری هستند؟
74 درصد سپرده ها متعلق به 1 درصد سپرده گذاران است؟
عباس شاکری، رئیس سابق دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه در نشستی که در فرهنگستان علوم برگزار شد، گفت: 85 درصد نقدینگی مربوط به سپرده های پس انداز مدت دار و 74 درصد این سپرده ها مربوط به 1 درصد سپرده گذاران است.
البته پیش از این اظهارات و در سال 1394، غلامرضا مصباحی محمد، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که 80 درصد سپرده های بانکی متعلق به 2 درصد است. علاوه بر این، در صورت های مالی بانک ها مشخص نیست که چه تعداد سپرده گذار با چه میزان سپرده دارند و شاید در صورت تقسیم بندی، بتوان ارزیابی شفاف تری از میزان سپرده گذاری در اختیار داشت. بسیاری از سپرده گذاران
میزان سپرده های جاری و مدت دار چقدر است؟
بهاءالدین حسینی هاشمی، مدیرعامل سابق بانک صادرات در گفت و گو با «اعتماد» تا چه اندازه این آمار به واقعیت نزدیک است: در ایران میزان سپرده های بلندمدت و غیرجاری که شامل سپرده های پس انداز و بلندمدت می شود، در گذشته 60 درصد بوده است. و سپرده‌های جاری 40 درصد بود، قبلا درصدی از این سپرده‌ها تشکیل می‌شد، اما اکنون این رقم تغییر کرده و بالغ بر 70 درصد سپرده‌های بانکی را سپرده‌های مدت دار و 30 درصد را سپرده‌های جاری و جاری است.
حسینی هاشمی تصریح کرد: اما پس از الکترونیکی شدن فعالیت‌های بانکی، منابع زیادی در حساب‌های جاری باقی نمی‌ماند و این منابع دارای حساب ذخیره هستند و بر این اساس موجودی کمی در حساب‌های جاری باقی می‌ماند و این به این دلیل است که بانک‌ها به آن سود نمی‌دهند و معمولاً اینها. منابع در حساب‌های ذخیره و پس‌انداز نگهداری می‌شوند و اگر افراد دارای حساب جاری باشند، از آن حساب‌ها برداشت می‌کنند.
در گذشته بیش از 70 درصد سپرده ها متعلق به 2 درصد از سپرده گذاران بود
این کارشناس پولی و بانکی بیان کرد: گفته می شود بیش از 70 درصد سپرده ها متعلق به 1 درصد سپرده گذاران است که این آمار در سیستم بانکی موجود و قابل اعلام است. البته در کشورهایی که نظام سرمایه داری دارند نیز چنین است. در گذشته در ایران بیش از 70 درصد سپرده ها متعلق به 2 درصد سپرده گذاران بود و اگر امروز این میزان کاهش یافته است به این دلیل است که ضریب جینی بالاتر از میانگین است و توزیع درآمد عادلانه نیست.
حسینی هاشمی خاطرنشان کرد: متاسفانه واقعیت تلخ این است که تعداد کمی از سپرده گذاران دارای سپرده بلندمدت در بانک ها هستند.
این کارشناس پول و بانک در پاسخ به این سوال که اخذ مالیات از این سپرده گذار 1 درصدی که 70 درصد سپرده ها را در اختیار دارد چقدر درست است، افزود: اینکه فردی در بانک سپرده گذاری می کند به این معناست که منشأ آن پول سالم است و از درآمد او حاصل می شود و از حقوق اشخاص یا از سود اشخاص در بنگاه های اقتصادی یا فروش اموال و دارایی اشخاص حاصل می شود و منشأ آنها معلوم است. همچنین فرض بر این است که مالیات منابع مالی که امروز در بانک سپرده می شود قبلا پرداخت شده است و اگر قرار است آن شخص سود دریافت کند، این سود پس از کسر مالیات او در گذشته است و اگر قرار است مالیات دیگری وجود داشته باشد. مالیات از این منابع مالیات مضاعف در نظر گرفته خواهد شد.
آیا باید از سود سپرده ها مالیات دریافت کرد؟
وی ادامه داد: البته موضوعی که در گذشته مطرح شده این است که باید مالیات دیگری از سود این سپرده ها اخذ شود که بین 18 تا 20 درصد است، باید پرتفوی درآمد و هزینه دارنده بررسی شود که آیا دارایی بوده است یا خیر. یک مازاد، او باید مالیات آن را بپردازد، حتی اگر هنوز قانونی برای مالیات بر آن درآمد یا سود وجود ندارد. حسینی هاشمی گفت: اگرچه این تعداد اندک یک درصدی قطعاً صاحب ثروت و درآمد بالای کشور هستند، اما این افراد قابل شناسایی هستند و اگر این افراد در گذشته مالیات خود را پرداخته اند، دیگر مجبور به پرداخت مالیات نیستند. اما اگر مالیات نپرداخته اند باید مالیات های گذشته را از منابعی که در بانک ها دارند دریافت کنند.
توزیع درآمد و دسترسی به امکانات عادلانه نیست
وی درباره بحث وصول مالیات بر درآمد نیز خاطرنشان کرد: سال هاست که این موضوع مطرح شده و از سال 1389 که آمار الکترونیکی شد و بازیابی اطلاعات بیشتر شد، اعلام شد 50 درصد سپرده های ثابت متعلق به 2 درصد است. سپرده گذاران و امروز این میزان تغییر کرده و به یک درصد رسیده است و این نشان می دهد که توزیع درآمد بسیار ناعادلانه است و رانت های زیادی در کشور وجود دارد و همچنان فرار مالیاتی وجود دارد که چنین سرمایه هایی در دست تعداد اندک است. و متاسفانه این بیماری در توزیع درآمد و دسترسی به امکانات در کشور وجود دارد.