وزیر اقتصاد و دارایی گفت: در یک سال و نیم گذشته 58 هزار میلیارد تومان از دارایی های مازاد بانک ها فروخته شد. پیش از این رئیس بازرسی امور بانکی و بیمه سازمان بازرسی کل کشور به بانک ها هشدار داده بود که دارایی های مازاد خود را با سرعت بیشتری تحویل دهند. هشداری که به گفته کارشناسان کارایی خاصی ندارد.
اگر بانک ها در تجارت اصلی خود مشغول باشند، قطعا نیازی به شرکت ندارند. آلبرت بگزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران در گفتگو با ایران توسعه گفت: وی معتقد است: واگذاری اموال به بانک ها تنها با هدف واگذاری نیست، بلکه در مجموع باید مشخص شود که این واگذاری اموال تا چه اندازه به اقتصاد و بهبود خدمات بانک ها کمک کرده است. پیشنهادی که سایر کارشناسان نیز آن را تایید می کنند. کارشناسان مهم ترین دلیل کارآفرینی بانک ها را اقتصاد دستوری دیکته دولت می دانند، دستوراتی که نه تنها نرخ سود بانکی را تعیین می کند و اجازه رقابت بانک ها با یکدیگر را نمی دهد، بلکه نوع خدمات و خدمات را نیز تعیین می کند. حتی محل توزیع اعتبار بانکی. زیرا بانک ها در عمل بانک نیستند و به نهادی تبدیل می شوند که دستورات نهاد برتر خود یعنی بانک مرکزی را انجام دهند. بانک مرکزی مستقل نیست و از کنترل دولت خارج نمی شود.
تعدادی از کارشناسان اولین قدم برای حل مشکلات اقتصادی ایران را تبدیل بانک مرکزی به نهادی مستقل از دولت می دانند. پیشنهادی که در برنامه های توسعه نیز پیش بینی شده است اما هیچ دستاوردی در زمینه اجرا قید نشده است.
چرا بانک ها کارآفرین شدند؟
بهاءالدین حسینی هاشمی یکی از مدیران سابق بانکی در پاسخ به این سوال که چرا بانک ها به سمت بانکداری رفته اند، پاسخ روشن و دقیقی می دهد: در سال های اخیر بانک ها مجبور به بانکداری شدند اما در این ماجرا مقصر نیستند. آنها باید از وام گیرندگان سود می بردند در حالی که همه نرخ های سود اجباری بود و بانک ها ضرر می کردند. به همین دلیل مجبور شدند وارد شرکت شوند.
وی افزود: این اتفاق به ویژه زمانی رخ داد که بانک های بزرگ و خصوصی سهامدار پیدا کردند. در این شرایط سهامداران در مجامع از بانک ها سود می خواستند و این بود، در حالی که در گذشته بانک ها فقط خدمتگزار بودند و فقط دستمزد می دادند و هیچ هزینه ای نداشتند.
این کارشناس بانکی خاطرنشان کرد: سهامداران به هر طریقی سود می خواهند، از این رو برای کسب سود به انواع تکنیک ها و تدابیر و یا حتی کلاهبرداری روی می آورند. این باعث شد که بانک از بانکداری به سمت تجارت، سرمایه گذاری در ساخت و ساز و تجارت حرکت کند.
مشکل بانکداری شرکتی و فعالیت‌های غیرمولد قوی در اقتصاد ایران یکی از چالش‌های اساسی پیش روی نظام بانکی است که در سال‌های اخیر منجر به انحراف منابع و نقدینگی شده است. رشد بخش غیررسمی در اقتصاد، توزیع ناعادلانه درآمد، کاهش رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی و تضعیف بخش تولید از جمله آسیب‌های جدی کارآفرینی بانک‌ها در اقتصاد است.
در هر کجای دنیا بانک ها می توانند بخشی از سرمایه خود را به امور بانکی اختصاص دهند و این یک امر طبیعی است، اما در ایران این نسبت از استانداردهای جهانی و مجوز قانونی قانونگذار فراتر رفته است و بانک ها در همه زمینه ها از خرید و فروش املاک و مستغلات به شرکت های پتروشیمی و بازرگانی و با ورود به بخش های غیرمولد اقتصادی مانند دلالی املاک، طلا و ارز و … این بازارها را در انحصار خود درآورده اند تا جایی که بر اساس آمارهای منتشر شده بیشترین تعداد خانه های خالی متعلق به آن ها است. بانک ها.
بانک ها چقدر دارایی مازاد دارند؟
محسن پیرهادی نماینده مردم تهران در مجلس می گوید: بر اساس برخی گزارش ها مازاد مالکیت بانک های دولتی و خصوصی شده بیش از 200 هزار میلیارد تومان است.
اولین بار نیست که صحبت از واگذاری این املاک عظیم به میان می آید. پیش از این بارها دولت ها تلاش کرده اند بانک ها را مجبور به فروش دارایی های خود کنند. اکنون البته گزارش جدیدی در این زمینه منتشر شده است.
احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی که سخنگوی اقتصادی دولت نیز هست، در آخرین اظهارات خود در دوم خرداد 1402 گفت: در یک سال و نیم اخیر حدود 58 هزار میلیارد تومان از املاک مازاد بانک ها بوده است. فروخته شد.
پیرهادی درباره میزان فروش دارایی های مازاد بانک ها نیز گفت: بر اساس گزارش ارائه شده از سوی وزارت اقتصاد و دارایی، فروش دارایی های مازاد بانک های دولتی و خصوصی شده از سال 1393 تا سال 1401 حدود 67 هزار میلیارد تومان بوده است. 33 سهم غیر بانکی و 33 قطعه مازاد به فروش رسید.
هرچند خاندوزی بر این باور است که میزان فروش اموال بانکی در یک سال و نیم گذشته بیش از فروش ملک در شش سال گذشته بوده است، اما سوالی بی پاسخ وجود دارد که دسترسی به تسهیلات بانکی و بهبود خدمات بانکی به مردم وجود دارد. از فروش این ملک مازاد چقدر می توان دید؟
هرچند خاندوزی بر این باور است که میزان فروش ملک در یک سال و نیم اخیر از فروش املاک بانک ها در شش سال گذشته بیشتر بوده است، اما سوالی بی پاسخ وجود دارد که دسترسی مردم به تسهیلات بانکی و بهبود خدمات بانکی چقدر است. آیا از فروش این ملک مازاد می توان دید؟
دستور صریح عدم جعل هویت بانک ها
در سال 1396 رهبری نیز صریحاً از این موضوع انتقاد کردند و گفتند: «یک بار در تهران که از یک نقطه عبور می‌کردم، دیوار بلندی بود که هر جا رفتیم ادامه داشت!» پرسیدم این سازمان عظیم برای کیست؟ گفتند مال فلان بانک است، بانک اشتباه می کند که چنین کاری می کند. حالا این سازمانی است که احتمالاً برای سرگرمی و چیزهایی از این قبیل است. بانک ها تجارت می کنند. شرکت‌سازی بانک‌ها را متوقف کنید. “بانک برای تجارت نیست.
وزارت اقتصاد و دارایی سال گذشته سند «راهبردها و سیاست های حوزه بانکی» را ارائه کرد و دولت به عنوان بزرگترین سهامدار بانک های دولتی، سیاست های کلان این بخش را ابلاغ کرد.
یکی از مهمترین قوانین مندرج در این سند، ممنوعیت سرمایه گذاری بانکی در بخش های غیرمولد و به عبارتی ممنوعیت مالکیت بانکی است.
در بند اول این سند آمده است: هرگونه سرمایه گذاری مؤسسه اعتباری در زمینه ارز، طلا، سکه، املاک و مستغلات اعم از خرید زمین، خرید و ساخت مجتمع های تجاری، اداری، مسکونی و مراکز خرید. از طرقی غیر از تملک به منظور انحلال وجوه ارائه شده. مستقیماً توسط مؤسسه اعتباری یا غیر مستقیم از طریق شرکتهای تابعه مؤسسه اعتباری ممنوع است.
اما آلبرت بگزیان معتقد است در این سال ها با ایجاد شرکت های اقماری، بانک ها موفق شده اند به نوعی کسب و کار پنهان روی بیاورند و در نتیجه شناسایی دارایی های واقعی بانک ها سخت و پیچیده است.
وی با بیان اینکه صنعت بانکداری یکی از سودآورترین صنایع در کل جهان است، می گوید: اما در ایران به دلیل نظم اقتصاد و عدم قدرت مانور بانک ها، این صنعت به صنعتی زیان ده تبدیل شده است. و بانک علاوه بر فعالیت زیان ده بانکی، برای کسب سود به تجارت و سایر فعالیت ها روی می آورد. در نتیجه در گام اول اصلاح بانک ها باید آنها را به بانک های واقعی تبدیل کرد تا خدمات آنها سودآور شود و در گام دوم فعالیت های اقتصادی مشخص شود و در نتیجه شرکت ها شناسایی شوند.