روز جدید این پژوهش به مقایسه نرخ تورم سالانه در هر یک از دولت‌های هشت ساله میرحسین موسوی، هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی، محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی بدون توجه به شرایط خاص سیاسی و اجتماعی برای هر دوره و صرفاً به صورت کمی می‌پردازد.
اگر تورم 1.5 درصدی اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران برای سال 78 به دلیل شرایط خاص کشور در دوران انقلاب نادیده گرفته شود، نرخ تورم در دو سال اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران 11.7 درصد و 24 درصد است. 2 درصد برای سال های 1979 و 1980.
هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی، محمود احمدی نژاد و حسن روحانی بدون توجه به شرایط خاص سیاسی و اجتماعی هر دوره و فقط به صورت کمی با هم مقایسه می شوند. البته دلایلی برای تغییر ارقام تورم ذکر خواهد شد. تمامی داده های مورد استفاده در این گزارش از مرکز آمار ایران و برای مناطق شهری گرفته شده است.
1 دوران صلح حسین موسوی (1367-1367)
جدول 1: روند تغییر نرخ تورم طی سالهای 1367-1360
در این مدت، اگرچه اقتصاد ایران در سالهای 1366 و 1367 به ترتیب 30.9 و 29.2 درصد را به ثبت رساند که شاید نشان‌دهنده وضعیت اقتصادی کشور در سالهای پایانی جنگ – به‌ویژه به دلیل کاهش درآمدهای ارزی باشد، اما در سال 1364، اقتصاد ایران کمترین نرخ تورم معادل 2.1 درصد را داشت که از زمان پیروزی انقلاب اسلامی بی سابقه است. یکی از ویژگی های اقتصاد ایران در این دوره تثبیت نرخ ارز رسمی (7 جلدی) و تهیه و توزیع کالاهای اساسی و اساسی بین مردم به نرخ ارز دولتی بود.
2. هاشمی رفسنجانی (1375-1386)
جدول 2: روند تغییر نرخ تورم در دوره 1388-1375
منبع; مرکز آمار ایران
یکی از ویژگی های این دوره افزایش نسبی نرخ تورم به دلیل آزادسازی ترجیحی نرخ ارز از 7 تومان به 175 تومان است. بنابراین تورم در سال ۱۳۷۴ به ۳/۴۹ درصد رسید که در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی بی‌سابقه است. دلیل اصلی این جهش تورم تشکیل حساب بدهی های ارزی دولت نزد بانک مرکزی به دلیل مابه التفاوت ریالی 7 تن و 175 تن در زمان تسویه بوده که منجر به افزایش پول شده است. . پایه و نرخ تورم با این حال، این افزایش تورم در سال های بعد کاهش یافت.
3. دوره خاتمی (1376-1383)
جدول 3: روند تغییر نرخ تورم در دوره 1386-1376
منبع; مرکز آمار ایران
در این دوره علیرغم افزایش نسبی تورم، در سالهای اول تورم تقریباً از نوسانات کمتری برخوردار بود. این ممکن است به دلیل ثبات نسبی نرخ ارز پس از آزادسازی آن باشد. در این دوره برای تکرار نشدن تجربه ایجاد تعهدات ارزی که در دوره هاشمی رفسنجانی منجر به افزایش پایه پولی و در نهایت تورم شد، از ذخایر ارزی استفاده شد.
4. دوره محمود احمدی نژاد (1384-1391)
جدول 4: روند تغییر نرخ تورم در دوره 1391-1384
منبع; مرکز آمار ایران
در این مدت پس از افزایش تورم از 12.1 درصد به 25.5 درصد طی سه سال، تورم به میزان قابل توجهی کاهش یافت و به 9.5 درصد رسید و پس از سال ها تک رقمی شد. اما باز هم با اعمال تحریم های جدید و افزایش نسبی نرخ ارز، تورم طی سه سال به ۲۸.۶ درصد رسید.
5. حسن روحانی (1392-1392)
جدول 5: روند تغییر نرخ تورم در دوره 1392-1392
منبع; مرکز آمار ایران
یکی از ویژگی های این دوره روند کاهشی تورم در چهار سال اول و تک رقمی بودن تورم به ترتیب در سال های 95 و 96 است. روند نزولی مستمر نرخ ارز از 1/32 درصد به 1/8 درصد در 5 سال اول این دوره ممکن است ناشی از ثبات نسبی نرخ ارز در این سال ها باشد. در پی اعمال تحریم‌های جدید و محاصره اقتصادی ایران و جهش حدود شش برابری نرخ ارز، تورم نیز رو به افزایش است. بنابراین در سال های 97، 98 و 99 به ترتیب به 26.6، 34.4 و 36.2 درصد رسید.
* بر اساس گزارش مرکز آمار، نرخ تورم در 10 ماهه سال 1400 با افزایش تدریجی نرخ ارز به 42.8 درصد در مناطق شهری افزایش یافته است.
مهمترین ویژگی هر دوره
1 میرحسین موسوی
کمترین نرخ تورم در سال 85 و معادل 2.1 درصد و بازدهی تورم در دو سال اخیر به حدود 30 درصد رسیده است.
نرخ دلار در این مدت حدود ۷ جلد بود که از سوی دولت ثابت اعلام شد.
2. هاشمی رفسنجانی
بیشترین تورم در سال 1374 با 49.3 درصد و بازدهی آن 23.9 درصد در سال گذشته بوده است.
آزادسازی تدریجی نرخ دلار از 7 جلد به 175 جلد.
3. محمد خاتمی
ثبات نسبی تورم زیر 20 درصد.
آزادسازی تدریجی نرخ دلار با استفاده از ذخایر ارزی.
4. محمود احمدی نژاد
تورم در چهار سال اول بیش از دو برابر شد، اما در سال 2009 تورم تک رقمی به 9.5 درصد کاهش یافت و در سه سال گذشته دوباره دو برابر شد.
5. حسن روحانی
روند بی سابقه تورم از 32.1 درصد به 8.1 درصد در 5 سال و نرخ تورم تک رقمی در دو سال متوالی 1396 و 1395. تورم در سه سال گذشته مجدداً افزایش یافته و در سال گذشته به 36.2 درصد رسیده است.
ثبات نسبی دلار در برابر ریال در 5 سال اول و افزایش حدود 6 برابری به دلیل تحریم ها و محاصره اقتصادی.