ما باید اقتصاد خود را از یک اقتصاد بسیار «مبتنی بر آب» به اقتصاد کم آب تبدیل کنیم. آب باید بستر توسعه باشد نه اینکه از فروش آب درآمد کسب کند. این افتخار را نداریم که اعلام کنیم صادرات غیرنفتی ما در بخش کشاورزی ۱۲ برابر شده است. درست مثل این است که مصدومی داشته باشیم که بازویش مجروح است و با کمبود خون مواجه است و به مصدوم می گوییم دست دیگرش را جلو بیاور تا خونت را بگیریم و درآمدزایی کنیم. باید 30 میلیارد مترمکعب محصولات استراتژیک مانند برنج، جو، گندم و ذرت متناسب با نیاز داخلی تولید کنیم و از آب باقیمانده به عنوان حق آبه زیست محیطی و برای احیای رودخانه و تالاب استفاده کنیم. در حال حاضر کشاورزی ما حداقل 70 میلیارد متر مکعب آب مصرف می کند
فرارو- انتشار عکس ها و فیلم هایی از خشکسالی ایران و هوای برفی ترکیه در روزهای اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است و برخی کاربران این سوال را مطرح کرده اند که چرا در کشور یک مرزی کمبود شدید برف و باران وجود دارد. در ترکیه برف می بارد. این تصاویر در حالی منتشر شده است که ایران وارد چهارمین سال خشکسالی و کم بارشی امسال شده است و بر اساس داده های هواشناسی از ابتدای سال آبی امسال تاکنون تنها 36 میلی متر باران باریده است که این میزان در مقایسه با بارندگی چندساله 2.42 درصد است. 2.63 میلی متر.. کاهش بارندگی وجود دارد.
به گزارش فرارو، یکی از فرضیه های مطرح شده درباره خشکسالی در ایران به پروژه ارفع در شبکه های اجتماعی نسبت داده می شود. هارپ یک پروژه علمی است و دانشمندان از طریق آن تغییراتی را در یونوسفر که دورترین و ناشناخته ترین قسمت جو زمین است ایجاد می کنند تا آن را مطالعه کرده و به آزمایشگاه طبیعی تبدیل کنند. هارپ این کار را با امواج رادیویی با فرکانس بالا که از رادارهایش ساطع می کند انجام می دهد. با این حال، برخی افراد به این تئوری توطئه معتقدند که می توان از طریق هارپ در کشور هایی که بارندگی می کند، آشفتگی و تغییر ایجاد کرد.
سحر تاجبخش رئیس سازمان هواشناسی کشور گفت: ابرها تابع سامانه های جوی هستند، سامانه ابری که از دریای مدیترانه سرچشمه می گیرد بر فراز ترکیه، عراق و ایران می آید. یکسری ابر وجود دارد که در سیستم فوقانی تشکیل می شود و هر چقدر هم که به ترکیه نزدیک باشیم اصلاً از روی ایران نمی آیند، اما هر تغییر آب و هوایی بر فراز ترکیه نمی تواند بر ایران تأثیر بگذارد. ترکیه دارای دو دریا در شمال و جنوب است و میزان بارندگی سالانه آن 500 میلی متر است در حالی که میزان بارندگی ایران حدود 200 میلی متر است.
میتبی ذوالجودی; معاون محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص علت بارندگی کم اخیر در کشور گفت: دلیل اصلی آن موقعیت جغرافیایی کشورمان است. وی افزود: ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد و اگر به میانگین بلندمدت بارندگی نگاه کنید، می بینید که ما جزو کشورهایی هستیم که بارندگی کمی داریم و حتی در مقایسه با آن میزان بارش کم است. به کشورهای همسایه مان.»
علاوه بر مشکل تفاوت وضعیت بارش و رصد برف در ایران و ترکیه، یکی دیگر از مشکلاتی که توجه را به خود جلب کرده است، ناپدید شدن ابرهای باران زا از آسمان دریاچه ارومیه است. علی سلایگه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: سازمان ملی تغییر اقلیم کشور و پژوهشکده محیط زیست کشور را موظف کرده ایم تا در یک بازه زمانی دو هفته ای با تشکیل جلسه با همه مسئولان، موضوع تغییرات اقلیمی و رویدادها را بررسی کنند. موسسات بررسی و پاسخ به آنچه اتفاق می افتد. سلاجقه افزود: در صورت ورود و ناپدید شدن جبهه هوایی بر فراز دریاچه ارومیه باید بررسی علمی کرد که آیا متان تولید شده در آنجا یا افزایش دما در جو بالا علت آن است یا خیر؟ به همین دلیل باید در این راستا کار علمی و پژوهشی انجام شود.
برخی از مسئولان کشور بر این باورند که علاوه بر تغییرات اقلیمی و مشکلات منطقه ای، کمبودهای موجود در نحوه استفاده از ذخایر آبی نیز در بروز خشکسالی موثر است و یکی از کشورهای خشک و نیمه خشک محسوب می شود که البته کاهش بارندگی در سال های اخیر نیز عامل این خشکسالی بوده و همانطور که شرکت مدیریت منابع آب اعلام کرده است میزان بارندگی در پاییز امسال نسبت به سال گذشته 6 درصد کاهش داشته است و این هشداری برای بحران خشکسالی است. اگرچه در کشور در شرایط کم بارشی به سر می بریم، اما با توجه به این وضعیت کم بارندگی موضوع مدیریت منابع آب در کشور اهمیت دو چندان می یابد. ما چهار برابر هدررفت آب در جهان داریم. شاخص تلفات ما حدود 16 درصد است، 16 درصد تلفات واقعی شبکه آب است.
با در نظر گرفتن این شرایط سوالاتی مطرح می شود از جمله اینکه تفاوت بارندگی در مرز ایران و ترکیه چیست و ایران چه راهکارهایی برای بهبود شرایط خشکسالی در کشور دارد؟ محمد درویش محقق و فعال محیط زیست در گفتگو با فرارو به این پرسش ها پاسخ داد:
دریاچه ارومیه را خشک کرده ایم و پراکندگی ابرها طبیعی است
«اقتصاد آب محور» ایران منجر به افزایش خشکسالی می شود محمد درویش به فرارو گفت: بر اساس گزارش های ITCC، سال 2023 یکی از خشک ترین سال های تاریخ جهان خواهد بود و طبق آمار به دست آمده، گرما و خشکسالی روی زمین در 200 سال گذشته بی سابقه بوده است. امسال (و همچنین سال گذشته) برف کم در کوه های آلپ باریده است که مسابقات جهانی اسکی بر روی برف مصنوعی برگزار می شود. در کانادا شاهد هستیم که برای اولین بار در نیم قرن گذشته مردم در کریسمس برف را ندیده اند.همه این شواهد خطر “گرمایش جهانی” و “تغییرات آب و هوا” را نشان می دهد. این خطرات بسیار جدی هستند و نمی توان آنها را نادیده گرفت. تصاویر و فیلم هایی که از مرز ترکیه و ایران و پرطرفدار هستند چندان عجیب نیست.مرز ترکیه کنار کوه مرتفع آرارات است و اگر در اطراف سبلان ایران سفر کنید برف می بینید ما هم اشتباهات چشمی می کنیم مثلا می گوییم چرا کوه ها که نزدیک ما هستند برف ندارند و کوههایی که از ما دور هستند برف دارند. اما ما متوجه نمی‌شویم که کوههایی که دورتر هستند ارتفاع بیشتری دارند.»
وی افزود: نباید این واقعیت را فراموش کرد که میانگین بارندگی حتی در ترکیه نسبت به سال های گذشته کاهش یافته است. یکی از دلایل کم بودن میزان «ابری» در بالادست دریاچه ارومیه این است که سطح وسیعی از دریاچه ارومیه را از دست داده‌ایم، منطقه بسیار مهمی که ظرفیت گرمایی، ابری و بخار بسیار خوبی تولید می‌کرد. قبلاً آب ایجاد می کرد اما اکنون به یکی از مراکز تولید گرما تبدیل شده است و وقتی ابرها به سمت دریاچه ارومیه می روند که اکنون خالی است دقیقاً همان اتفاقی که در کویر لوت می افتد می افتد و ابرها پراکنده می شوند. همه این اتفاقات ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه است. 85 درصد از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه شامل سدسازی های متعدد و افزایش کشاورزی است. 15 درصد از وضعیت دریاچه ارومیه ناشی از تغییرات اقلیمی است.
بلایی که اقتصاد آب بر سر طبیعت ایران آورده است
این فعال محیط زیست گفت: تصور اینکه مهندسی اقلیم کار می کند، ابرهای ما را می دزدند و دشمن اجازه بارندگی را نمی دهد، باور کردنی نیست. اگر اسرائيل و آمريكا مي توانستند مهندسي آب و هوا انجام دهند، به فكر وضع كشورهايشان مي افتادند. اسرائیل در حال حاضر با خشکسالی عظیمی مواجه است و حتی یکی از دریاچه های مقدس اسرائیل خشک شده است و آنها مجبور شدند از تکنیک “شیرین کن” برای آوردن آب از مدیترانه به آن دریاچه استفاده کنند تا دریاچه خود را احیا کنند. در ایالات متحده، بخش‌های وسیعی از آریزونا و کالیفرنیا تحت تأثیر خشکسالی قرار دارند و ما شاهد فرونشست‌های عظیم و آتش‌سوزی‌های گسترده در آن مناطق و حتی در کانادا هستیم. بنابراین اگر این کشورها قدرت «مهندسی آب و هوا» را داشتند، برای خودشان کاری انجام می دادند. در چین صدها دریاچه خشک شده اند. حتی در روسیه، بخش های زیادی از سیبری در حال سوختن است. اگر روس ها توانایی ایجاد آب و هوا و کنترل بادها را داشتند، ابتدا کشور خود را اصلاح می کردند. ما نباید توهم داشته باشیم. در مدتی پروژه ای به نام «پروژه هارب» اجرا شد که این پروژه نیز شکست خورد و آمریکا و ناسا تعطیلی رسمی این پروژه را اعلام کردند.
وی افزود: در حال حاضر این نگرانی جهانی وجود دارد که افرادی که در مناطق خشک و بدون علف زندگی می کنند به مناطق حاصلخیز و سرسبز مهاجرت می کنند و توسعه زمین با مشکلات جدی مواجه است. این یک نگرانی جهانی است و به همین دلیل است که رهبران جهان در نشست “جام 28” گرد هم آمدند و موافقت کردند که صدها میلیارد دلار برای تغییر تکنیک ها، فناوری ها و رفتارهای خود به نفع پایداری زمین هزینه کنند. که امسال در بیست و هشتمین نشست در یک کشور نفت خیز؛ امارات متحده عربی، ما شاهد برگزاری این اجلاس بودیم، بسیار مهم بود. به خصوص اینکه عبارت «سوخت های فسیلی انتقالی» را در قطعنامه نهایی گنجانده اند. این بدان معناست که همه کشورها تحت یک عمل سخت و دردناک قرار گرفته اند. مردم ایران نیز باید برای این عملیات سخت آماده شوند.
این محقق محیط زیست گفت: ما باید اقتصاد خود را از یک اقتصاد بسیار «آب محور» به اقتصاد کم آب تبدیل کنیم. آب باید بستر توسعه باشد نه اینکه از فروش آب درآمد کسب کند. این افتخار را نداریم که اعلام کنیم صادرات غیرنفتی ما در بخش کشاورزی ۱۲ برابر شده است. درست مثل این است که مصدومی داشته باشیم که بازویش مجروح است و با کمبود خون مواجه است و به مصدوم می گوییم دست دیگرش را جلو بیاور تا خونت را بگیریم و درآمدزایی کنیم. باید 30 میلیارد متر مکعب محصولات استراتژیک مانند برنج، جو، گندم و ذرت را بر اساس نیاز داخلی تولید کنیم و از آب باقیمانده به عنوان حق آبه زیست محیطی و احیای رودخانه و تالاب استفاده کنیم. در حال حاضر کشاورزی ما حداقل 70 میلیارد متر مکعب آب مصرف می کند.