سعیده علیپور
«جشنواره مد و لباس» حتی با سکانس «اسلامی- ایرانی» می‌تواند پررونق‌تر از آن چیزی باشد که این روزها در موزه هنرهای زیبای کاخ سعدآباد برگزار می‌شود، به شرطی که این مقوله دارای شرایط و ضوابط فراوان باشد. و با محدودیت های روزافزون مواجه نشد.
از آنجایی که دولت هر روز قوانین لباس را تشدید می کند، جشنواره مد و لباس در ایران باید با صنعت رو به رشد مد در جهان رقابت کند. مشکلی که هم اکنون شکست این صنعت را برای بسیاری آشکار می کند
این در حالی است که حجاب و نوع پوشش همواره دغدغه اصلی دولتمردان در ایران بوده است و تنش اصلی شهروندان در عرصه اجتماعی با دولت است که واکنش های بسیاری در شبکه های اجتماعی کورکورانه است. روز در دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر. راه حلی که دور از واقعیت های کشور نیست و همان معضلی است که دست و بال طراحان و فعالان صنعت پوشاک را به روی فعالیت در بازار ایران بسته است.
سال هاست که موضوع حجاب در کشور و نوع پوشش زنان دولت را به آشوب کشیده و به ویژه در ماه های اخیر زمینه ساز بسیاری از چالش ها و تنش ها شده است. بحث ها و جنجال هایی که 12 سال پیش باعث شد عده ای جشنواره مد و لباس اسلامی را راه اندازی کنند تا با کاروان طراحان مد جهانی عقب نمانند و توجه ها را به خود جلب کنند. برخی بر این باورند که این گونه جشنواره ها باعث حمایت از تولیدکنندگان داخلی و افزایش و توسعه خلاقیت، نوآوری و توسعه مد و لباس اسلامی-ایرانی می شود و با بهره گیری از این بستر فرهنگی، ملایمت و سهولت بیشتری را برای مخاطبان فراهم می کند. سلیقه در لباس کنترل می شود. اما نگاهی به کارنامه گذشته این جشنواره نه تنها نشان می دهد که طراحان در این زمینه چندان موفق نبوده اند، بلکه بسیاری حتی وارد این زمین بازی که قوانین عجیبی دارد نیز وارد نشده اند.
در این میان عدم موفقیت که به گفته کارشناسان ناشی از محدودیت های فراوان است، نه تنها تصمیم گیران را به کاهش محدودیت ها ترغیب نکرد، بلکه با تداوم حضور جریان های تندرو در کانون های قدرت، تمرکز بر این تغییر سلیقه از حوزه فرهنگی به افزایش بخشنامه ها، دستورالعمل ها، انتصابات و … و حتی شمشیر جرم انگاری در این زمینه نسبت به گذشته تیزتر می شود. اگرچه تجربه نشان می دهد که این رویکرد نیز محکوم به شکست خواهد بود.
دانشگاه ها و موسسات دولتی و خصوصی فارغ التحصیلان طراحی بی شماری تربیت می کنند، اما بازار کاری برای آنها جز در فضاهای خصوصی وجود ندارد. بازاری که حتی دولت هم به دنبال کنترل آن است
طراحی لباس در یک اکوسیستم عجیب
با وجود اینکه مقاومت های مردمی نسبت به گستره و سبک زندگی این بخشنامه بسیار زیاد است، اما برخی مسئولان همچنان در تلاش هستند تا سخت گیری بیشتری در این زمینه اعمال کنند. اواسط آذرماه محمدحسین طاهر آکردی، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر، از طراحی «لباس بیماران جراحی اسلامی» برای اتاق عمل خبر داد و هدف از این کار را رعایت موارد زیر عنوان کرد. مرزهای شرعی». وزارت آموزش و پرورش با تاکید بر لزوم آشنایی دانش آموزان با مد و لباس اسلامی ایرانی اعلام کرد که در نظر دارد اقدامات ویژه ای برای ترویج «حجاب» در بین دانش آموزان انجام دهد.
پیش از این و یک سال پیش، سید مجید امامی، دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور، از ابلاغ دستورالعمل لباس زنانه از طراحی تا تولید، توزیع و نمایش در چین خبر داد و گفت: «قانون مشخص و یکسانی وجود دارد که بر اساس آن، مانتوهایی که قد آنها تا بالای زانو ممنوع است و جلوی روپوش باید روی هم و دارای دکمه باشد.
در این میان هر از چند گاهی اخباری از بخشنامه آیین نامه پوشش زنان شاغل به گوش می رسد که بعضاً قوانین پوشش را سخت گیرانه تر از قبل می کند.
حتی تابستان امسال نیز سخنگوی اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک در تهران تصریح کرد: در مرکز آموزشی اتحادیه به صاحبان واحدهای صنفی عرضه کننده پوشاک آموزش عفاف و حجاب می گذرد و حتی گواهی حضور به آنها داده می شود.
در چنین شرایطی جشنواره مد و لباس در ایران باید با صنعت رو به رشد مد در جهان رقابت کند. موضوعی که قبلاً شکست بسیاری را آشکار می کند.
استقبال کم از کلاه
در همین حال دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر با حضور تیم های مختلف طراحی از روز پنجشنبه 7 دی ماه آغاز شده و تا چهارشنبه 13 بهمن ماه ادامه دارد.
علیرضا بابایی دبیر دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر با بیان اینکه در این مدت حدود 1300 اثر به جشنواره مد و لباس فجر ارسال شده است، اظهار داشت: تعداد آثاری که در حوزه سرپوش از جمله روسری های زنانه است. کوچک و فقیر بود اما اگر این روند درست پیش برود، سال آینده شاهد حضور فعال بخش‌های مختلف صنعت پوشاک خواهیم بود.»
علیرضا بابایی دبیر دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر با بیان اینکه در این مدت حدود 1300 اثر به جشنواره مد و لباس فجر ارسال شده است، اظهار داشت: تعداد آثاری که در حوزه سرپوش از جمله روسری های زنانه است. کوچک و فقیر بود اما اگر این روند آنطور که باید پیش برود، در سال آینده شاهد حضور فعال بخش های مختلف صنعت پوشاک خواهیم بود.
به گفته دبیر دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر، استقبال چندانی در این مورد وجود ندارد و در عین حال با وجود اینکه بر کل گروه پوشاک تاکید کردیم، ممکن است طراحان به این نکته توجه نکرده باشند. . در عین حال پیشرفت این روند نیازمند زمان است تا مجموعه به خوبی انجام شود و طراحان نیز به درستی با آیین نامه جشنواره آشنا شوند.
وی همچنین به حوزه تبلیغات در صنعت پوشاک اشاره کرد و اظهار داشت: همزمان در دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر در حوزه رسانه و تبلیغات فعال شدیم و سعی کردیم تصاویری را به نمایش بگذاریم که بر روی لباس متمرکز باشد. اما روی چهره و نمایشگر تمرکز نکنید.”
دبیر این دوره از جشنواره تصریح کرد: در بخش لباس نیز نوع جدیدی از عکاسی داریم. عکس های قسمت لباس زنانه فکر نکنید این لباس پوشیده است و سر و گردن ادیت شده است، اینطور نیست. این فرآیند شامل کنار هم قرار دادن قطعات برای نشان دادن پارچه و ارائه یک نمایش خوب از لباس بدون پوشیدن لباس است.”
هانری در ایران محکوم به شکست است
در حالی که دانشگاه ها و موسسات دولتی و خصوصی فارغ التحصیلان طراحی بی شماری را تربیت می کنند، بازار کاری جز در فضاهای خصوصی برای آنها وجود ندارد. در این میان، حتی گاهی اوقات فعالیت بخش خصوصی نیز مورد بررسی دقیق قرار می گیرد، اگرچه کارشناسان می گویند هر بار که دولت در آن سال ها وارد عرصه مد و لباس می شد، با شکست مواجه می شد.
در این میان عدم انتشار تصاویر مد و لباس و این نمایش های کوچک و محدود به ویژه در رسانه ملی هر روز از محبوبیت و مقبولیت این صنعت در کشور می کاهد.