روز جدید ساعده علیپور: ماه هاست که طوماری در سایت کارزار که بستری برای بیان مطالبات و جمع آوری امضا است بارگذاری شده و از رئیس جمهور و نمایندگان شورای اسلامی خواسته شده است قانون نظام وظیفه را لغو کنند. با وجود 250 هزار امضای جمع‌آوری‌شده برای این درخواست، تاکنون هیچ‌کس از مسئولان نسبت به آن واکنشی نشان نداده است. دیروز اما این درخواست به شکل دیگری خود را نشان داد. جمعی از دانشجویان با تجمع در بیرون سازمان نظام وظیفه و با در دست داشتن پلاکاردهایی با شعارهای «برده داری مدرن»، «سربازان صدایی ندارند» و «سرباز کارخانه ناامیدی» نسبت به سربازی اجباری اعتراض کردند. روش سربازی که کارشناسان می گویند ناکارآمدترین راه برای تقویت نظام نظامی است و در بسیاری از کشورها منسوخ شده است. اما در ایران نزدیک به صد سال است که این قانون اجرا می شود. با این حال بسیاری از خانواده ها در کنار اجبار به اجرای این قانون، راهکارهایی را نیز برای دور زدن آن به کار می گیرند. تصمیماتی که همه می دانند اما ترجیح می دهند نادیده بگیرند. مواردی مانند طلاق رسمی والدین، ادامه تحصیل و تمدید ترم دانشگاه و حتی تبعید در سنین پایین و قبل از رسیدن به سن سربازی.
اما به جز خرید سربازی اجباری در برخی از نقاط این صد سال، هیچ راه حلی برای گشودن این گره پیچیده ارائه نشده است.
ذینفعان واجد شرایط ثبت نام در دانشگاه نیستند
این روزها که نتایج امتحانات بیرون آمده است، پسران نظامی بیشتر نگران وضعیت خود هستند. حتی اگر در کنکور هم قبول شده باشند باید به خدمت بپیوندند و این به گفته بسیاری ظلم بزرگ و هدر دادن یک فرصت طلایی در زندگی است.
رئیس سازمان وظیفه عمومی فراجا در روزهای اخیر گفت: افسرانی که در آزمون سراسری شرکت کرده اند توجه کنند، نبود خدمت سربازی مانع از قبولی قبول شدگان آزمون سراسری در دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی می شود. سردار تقی مهری افزود: مشمولان تحصیلات دانشگاهی و متوسطه که در سال تاسیس و در خرداد تیر شهریور ماه 1400 فارغ التحصیل شده اند، تا پایان شهریور ماه 1401 مهلت معرفی دارند.
خدمت سربازی در ایران
طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران کلیه مردان ایرانی بالای 18 سال به استثنای موارد استثناء باید به خدمت سربازی بروند.
قانون نظام وظیفه اولین بار در سال 1303 توسط رضاشاه به شورای ملی چهارم ارائه شد و به تصویب مجلس وقت رسید. بر این اساس خدمت سربازی برای تمامی مشمولان اجباری است و مشمولان قبل از پایان این مدت مجاز به انجام هیچ گونه خدمات دولتی و استفاده از برخی خدمات شهروندی نیستند مگر با ارائه گواهی معافیت. اما در مهرماه 1395 به دلیل حضور بیش از حد رانندگان غیرمجاز، به دلیل نداشتن کارت پایان خدمت برای اخذ گواهینامه رانندگی، شرط ارائه شناسنامه سربازی برای اخذ گواهینامه حذف شد.
با این حال، بسیاری از مردان جوان احساس می کنند که خدمت سربازی هدر دادن دو سال از بهترین سال های زندگی آنها است. اما برخی این دو سال را ادای احترام به کشور می دانند. اما به نظر می رسد تعداد دسته اول بیشتر باشد. بنابراین حتی نظامیان و نمایندگان مجلس فکر می کنند که این شیوه خدمت طبق قوانین قدیمی باید تغییر کند. به گفته سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، قانون خدمت مشترک نیازمند اصلاحات است. به گفته وی، سالانه 700 هزار نفر حق خدمت ملکی دارند که تنها نیمی از آنها به خدمت می روند.
انتقاد از سربازی اجباری
مهم ترین انتقاد منتقدان نظام وظیفه «اجباری» بودن آن است. منتقدان نظام وظیفه دلایل دیگری از جمله طولانی بودن مدت خدمت سربازی، پرداخت نشدن دستمزد متناسب، وجود تبعیض و ایجاد مشکل در اشتغال، تحصیل و ازدواج را از دلایل مخالفت و انتقاد خود از سربازی می دانند.
ابوالفضل ابوترابی یکی از اعضای شورای اسلامی مجلس در این باره گفت: سربازی اجباری در زمان رضاخان با قوانین سختگیرانه ای که تا کنون تغییر نکرده است ایجاد شد و تنها مدت خدمت سربازی کاهش یا افزایش یافت. “
وی گفت: «این وضعیت نظامی دیگر جوابگو نیست، زیرا اکنون دیگر شرایط مانند زمان رضاخان نیست. در آن زمان صلاحیت تحصیلی افراد در پایان دوره بود، اما اکنون صلاحیت تحصیلی افراد به درجه دکترا یا فوق لیسانس رسیده است، بنابراین همان برخوردی که با یک فرد با تحصیلات پایین انجام می شود را نمی توان در مورد شخص انجام داد. با تحصیلات عالی
طلاق های جعلی راهی برای فرار از خدمت سربازی است
هر چند به خصوص در دهه های اخیر برخی از مشمولان که تعدادشان کم نیست، خدمت سربازی را اتلاف دو سال وقت خود می دانند، اما به دنبال راه هایی برای پرهیز از این اجبار هستند که طلاق های رسمی یکی از آنهاست. . در چنین شرایطی اگر تک فرزند ذکور باشد در صورت طلاق والدین می تواند از خدمت خارج شود.
معافیت کفالت مادر مطلقه یکی از انواع معافیت هایی است که مورد توجه این خانواده ها و افراد تحت تکفل قرار گرفته است. بنابراین، بسیاری از خانواده ها سعی می کنند طلاق رسمی بگیرند.
حتی چندی پیش عبدالرضا مصری، نایب رئیس شورای اسلامی با انتقاد از برخی قوانین، گفت: حدود 30 درصد طلاق ها جعلی است و برای گرفتن حق پدر فوت شده یا آزاد کردن فرزند از خدمت سربازی است. ، و از اصلاح خود صحبت کرد.
این روزها که نتایج امتحانات بیرون آمده است، پسران نظامی بیشتر نگران وضعیت خود هستند. حتی اگر در کنکور قبول شده باشند باید به خدمت بپیوندند که این ظلم بزرگ و هدر دادن یک فرصت طلایی در زندگی است.
ادامه تحصیل برای فرار از خدمت
در حالی که امروزه یکی از دغدغه‌های اصلی جوانان و خانواده‌هایشان خدمت سربازی است، در سال‌های گذشته بارها شاهد بوده‌ایم که بسیاری از جوانان پس از پایان تحصیل به دانشگاه می‌روند تا از معافیت تحصیلی سربازی استفاده کنند که در بسیاری از افراد مشابه است. روش هایی که زندگی آنها با هم مطابقت ندارد، آنها از آنها اجتناب می کنند. بنابراین در حال حاضر به ندرت می بینیم که فردی در سن 18 سالگی به ارتش بپیوندد.
اما داستان از آنجا شروع می شود که آنها پس از اتمام تحصیلات خود به دلیل نداشتن کارت فارغ التحصیلی یا ترخیص از خدمت، با موانع متعددی در شغل، تجارت، مسافرت و … مواجه می شوند. به همین دلیل امروزه بسیاری از افراد با تحصیلات عالی به سربازی می روند و در این فضا با چالش های جدی مواجه می شوند.
حتما شنیده یا دیده اید که افراد تحصیلکرده در دوران سربازی به کارهایی مانند جارو کردن برگ درختان، شستن ماشین فرماندهان، شستن لباس فرماندهان یگان ها و کارهای دیگری که شایسته جوانان تحصیلکرده نیست، می پردازند. این همه حرف و حدیث باعث می شود مردم به این فکر کنند که با چه منطق و دلیلی باید خدمت سربازی اجباری را به پایان برسانند؟!
در این میان بسیاری از نظامیان بر این باورند که در طول این دو سال که احتمالاً سرشار از انرژی و انگیزه برای پیشرفت است، می‌توانند با استفاده از تجربیات علمی و شغلی خود، پایه‌های شغلی قوی برای آینده خود ایجاد کنند. غلی که دست و پای آنها را می بندد تا به اوج برسند.
در کنار خدمت اجباری، بسیاری از خانواده ها از راهکارهایی برای اجتناب از آن استفاده می کنند. تمرین هایی که همه می دانند اما ترجیح می دهند نادیده بگیرند. مواردی مانند طلاق رسمی والدین، ادامه تحصیل و تمدید ترم دانشگاه و حتی تبعید در سنین پایین و قبل از رسیدن به سن سربازی.
اما در این میان برخی معتقدند با وجود اینکه فرصت های شغلی در کشور برای فارغ التحصیلان جوان کم است، چرا هنوز این همه فرسودگی در بین این قشر وجود دارد؟ برخی علت این مشکل را دستمزد پایین سربازان می دانند.
چرا دفاع از خدمت اجباری؟
این در حالی است که عده ای معتقدند اگر سربازی اجباری لغو شود و سربازی برای خواهان داوطلبانه شود، نمی توان انتظار داشت که مثلاً سربازی برای برخی مناطق کشور داوطلبانه باشد. سردار موسی کمالی، معاون منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح در خصوص سربازگیری می گوید: «راهبرد ما در امر خدمت وظیفه دفاع از کشور است. چه جوانی حاضر است برود و در سیستان و بلوچستان یا چابهار خدمت کند اگر خدمت وظیفه حرفه ای شود اما سربازان وظیفه در همه جاهایی که نیاز باشد خدمت می کنند. در طول جنگ ایران و عراق حدود سه میلیون جوان به عنوان سرباز آموزش دیدند و به مناطق جنگی اعزام شدند. حالا اگر جنگ شود، چه مردی حاضر است برود و استخدام شود که به جبهه اعزام شود؟».
بر اساس آخرین آمار ارائه شده، نزدیک به سه میلیون نفر در کشور غایب خدمت سربازی هستند. بسیاری از آنها تشکیل خانواده داده اند و حتی صاحب فرزند شده اند. برخی دانشجو هستند و نگران تکمیل تحصیلات خود هستند. این در حالی است که ممنوعیت بکارگیری این افراد در بخش خصوصی که منجر به بیکاری صدها هزار سرپرست خانوار می شود، پیامدهای اجتماعی و فرهنگی بسیاری دارد و حتی زمینه ناامیدی بیش از پیش را در میان جوانان کشور ایجاد می کند. باید راه حلی برای این وجود داشته باشد.