روز جدید : از امشب موج جدیدی با محتوای فیلترینگ مستمر در اینستاگرام و واتس اپ آغاز شده است که مرجع آنها صحبت های سه روز پیش دادستان کل کشور بوده است. اما تاکنون تصمیم جدیدی برای فیلترینگ دائمی گرفته نشده است و حتی وزیر ارتباطات نیز اخیرا گفته است که شورای عالی فضای مجازی جلسه جدیدی ندارد. ضمن اینکه هیچ دادگاهی در دستگاه قضایی چنین تصمیمی نگرفته است
اگرچه حجه الاسلام والمسلمین محمدجعفر منتظری به عنوان دادستان کل کشور به شدت از این تریبون ها انتقاد کرده و مانند بسیاری از بزرگان و مقامات ارشد کشور از فضای مجازی انتقاد کرده است، اما تا به امروز هیچ یک از قضات این موضوع را مطرح نکرده اند. حکم قضایی برای بستن این سکوها مانند گذشته صادر کرد. با تلگرام این اتفاق افتاد، نشد.
فیلترینگ فعلی تصمیم صریح شورای امنیت ملی به ریاست وزیر کشور است. چهارشنبه اول مهرماه، وزیر ارتباطات برای اولین بار از احتمال قطعی موقت و محدودیت امنیتی به دلیل مسائل امنیتی و با تصمیم شورای امنیت ملی خبر داد. از عصر همان روز و با توجه به حوادث پس از درگذشت مهسا امینی و اعتراضاتی که با دخالت بیگانگان به خشونت تبدیل شد، تصمیم شورای امنیت کشور مبنی بر قطع کانال های ارتباطی اینترنت همانند سال‌های 2016 و 2018. در همان روز تسنیم و فارس تصمیم به اعمال محدودیت‌های موقت در اینترنت و فیلتر کردن تعداد زیادی از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های ارتباطی خارجی را اعلام کردند. چند روز بعد احمد وحیدی وزیر کشور و رئیس شورای امنیت ملی با حضور در گفت و گوی ویژه خبری تاکید کرد که این محدودیت ها تا عادی شدن شرایط ادامه خواهد داشت.
چالش اقتصادی فیلترینگ برای دولت
طی چند روز گذشته آمارهای متعددی از آسیب هایی که فیلترینگ به اقتصاد کشور وارد کرده منتشر شده است. شاید برای اولین بار در سال‌های اخیر و پس از بحران کرونا، گزارش اقتصاد دیجیتال سازمان ملی اقتصاد دیجیتال نشان داد که اندازه این اقتصاد به بالاترین حد خود در سال‌های اخیر رسیده است. اما این گزارش نکات بسیار خوبی داشت. یکی از آنها وابستگی زیاد این آمار به شبکه های اجتماعی بود. شبکه های اجتماعی به رهبری اینستاگرام تا 80 درصد در این بازار نفوذ دارند. سپس اعلام شد که 3.5 میلیون شغل مرتبط با اینستاگرام با چالش های فیلترینگ اخیر روبرو هستند. بازاری که زندگی ده میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داده است. علاوه بر این بلوک های شبکه، دیده بان جهانی اینترنت از ضرر 1.5 میلیون دلاری به ازای هر ساعت دسترسی به اینترنت بین المللی در ایران، ضربدر 24 ساعت و تعداد روزهای فیلترینگ که وارد شانزدهمین روز خود شده است، خبر داد. موضوع بررسی را پیش روی مسئولان قرار می دهد که اگرچه قبل از تصمیمات امنیتی و در دوره میانی به طور قطع موجه تلقی می شود، اما در درازمدت نیاز به بازنگری دارد. اظهارات اخیر عیسی زارع پور وزیر ارتباطات نشان می دهد که عدم تکمیل کامل شبکه ملی اطلاعات عاملی است که اگرچه پیشرفت پروژه در حال حاضر تا 50 درصد است، شبکه داخلی کشور در اینترنت ملی. پلتفرم بدون وقفه و خطر حملات هک و قطعی سرورهای بزرگ و بزرگ پیشرفت کرده اند، اما چون مدار اینترنت ملی کامل نیست و چندین سال طول می کشد، این محدودیت ها برای مدت طولانی قابل اعمال نیست و دسترسی به پهنای باند بین المللی وجود نخواهد داشت. برای مدت طولانی از دایره تصمیم گیری در اینترنت کشور حذف شده است.
زمانی پر از خبر برای حامیان طرح حفاظت
آخرین تحولات روزهای پر از اخبار را برای حامیان طرح دفاعی آغاز کرده است. افرادی مانند آل داود و مومن نسب که در سال های اخیر بیشترین تلاش را برای ایجاد فیلترینگ و محدودیت در اینترنت بین المللی انجام داده اند، به همراه تعدادی از نمایندگان حامی این پروژه، احتمال یک فرصت تاریخی را برای بستن بزرگراه می دانند. اینترنت بین المللی و فیلتر دائمی شبکه های اجتماعی خارجی. در این زمینه اما دولت و سید ابراهیم رئیسی نشان داده اند که موافق اجرای یکباره چنین تصمیمی نیستند و قصد چنین تصمیمی را ندارند. سید ابراهیم رئیسی که در تبلیغات انتخاباتی خود تاکید کرده بود به دلیل اینکه معیشت مردم به کسب و کار اینستاگرامی و حتی بازی های رایانه ای مربوط می شود، اجازه ایجاد محدودیت در این بسترهای درآمدزا را نخواهد داد و این سخنان را حتی قبل از خروج از ایران بیان کرد. تهران برای سفر به نیویورک در مصاحبه ای با رسانه های آمریکایی تمدید کرد، اگرچه این روزها درباره سرنوشت اینترنت و شبکه های مجازی سکوت کرده است، اما وزیر ارتباطات وی تاکید کرد که موضوع معیشت مردم در این مشاغل است. مهم است و عزت الله ضرغامی وزیر گردشگری و میراث فرهنگی این محدودیت را اعلام کرد. موقتی هستند و به زودی اینترنت باکیفیت و پرسرعت با دسترسی به پهنای باند بین المللی در اختیار مردم قرار می گیرد و حتی اینترنت و شبکه های اجتماعی را نعمتی برای انقلاب اسلامی می داند که باعث شده بتوانیم دستاوردهای خود را به جهانیان ارائه کنیم. بدون سانسور،
این ارتباط تنگاتنگ اینترنت و شبکه های اجتماعی به حدی است که حتی مرتضی آقا تهرانی نفر اول در حوزه پایداری و طراح و پشتیبان اصلی طرح حفاظتی در آخرین مصاحبه خود با فیلترینگ قرمز اعلام کرد که این روش نیست. جواب. وی در سخنانی که دیروز در فرارو و سپس در رسانه های دیگر منتشر شد، درباره طرح دفاعی گفت: دو سال است که برخی نمایندگان ما را در انتظار تصویب آن نگه داشته اند. اما این انتقاد همچنان ادامه دارد و نشان می دهد که حتی پیدازی چی نیز قصد تعطیلی پلتفرم هایی را که مردم در آن تجارت می کنند، ندارد. او گفت: «فیلتر کردن این پلتفرم‌ها زمانی که زندگی و کسب‌وکار مردم به آنها متصل است، کار درستی نیست. » تصمیم آقای تهرانی البته حفظ شبکه پیام رسان های داخلی است. کلمه ای که زارع پور بارها بر کاربرد آن تاکید کرده است: «ببینید ایتا را 5 دانشجو نوشته اند، ما باید شبکه اجتماعی خودمان را بسازیم. چیزی که بهتر از واتس اپ است تا مردم بتوانند با رضایت آن را انتخاب کنند.”
بسیاری از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های داخلی در سال‌های اخیر مورد حمایت قرار گرفته‌اند، اما از نظر فناوری، زیرساخت و توسعه موفقیت چندانی کسب نکرده‌اند. در این بحران اخیر، بسیاری از این پلتفرم ها نتوانستند مخاطب جدیدی پیدا کنند و برخی از آنها مانند ایتا به دلیل محدودیت های شبکه، اعضای جدید خود را مسدود کردند. این در حالی است که تلگرام در تمام مدت فیلترینگ توانست با شبکه سرورهای مجازی خود حتی محدودیت های اینترنت ملی را نیز دور بزند و بار دیگر کاربران آن از مرز 45 میلیون نفر عبور کنند!
در این شرایط و بر اساس اخبار منتشر شده تا کنون می توان گفت که در حال حاضر هیچ راه حلی برای فیلتر دائمی اینستاگرام و واتس اپ وجود ندارد و حتی دیروز خبری مبنی بر حذف فیلتر گوگل پلی و صفحه جستجوی گوگل برای یک تعداد بیشتری از کاربران اینترنت اپراتورهای مختلف
سرانجام اینستاگرام و واتس اپ چه خواهد شد؟ هنوز مشخص نیست، اما این روزها بخش‌های زیادی از آنچه برای طرح حفاظت در نظر گرفته شده بود، اجرایی شده است و از سوی دیگر، فیلترینگ همچنان با فیلترشکن‌ها برای بسیاری از افرادی که خواهان دسترسی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی بودند، در هم پیچیده است. به درآمد کلانی برای فروشندگان فیلترشکن تبدیل شده و البته هزینه های زیادی برای فیلترینگ برای دولت دارد.
البته به آنها باید توسعه شبکه اینترنت ماهواره ای را نیز اضافه کرد که صاحبان آن در روزهای اخیر مدام از گسترش بدون مجوز و مجوزهای بین المللی در ایران صحبت می کنند و دولت آمریکا نیز از گسترش این شبکه در ایران حمایت کرده است. اقدامات مداخله جویانه و حتی تخریب آن. برخی از تحریم ها در این زمینه برداشته شد. اقداماتی که به شدت مورد انتقاد ایران قرار گرفت. شبکه ای که احتمالاً گسترش آن به اندازه گسترش ماهواره ها اجتناب ناپذیر است و اگرچه زارع پور وزیر ارتباطات می گوید به دلیل محدودیت تجهیزات و مقررات بین المللی می توان از گسترش آن جلوگیری کرد، اذعان داشت: این خاصیت اینترنت ماهواره ای محدودیتی است که نمی تواند. پذیرفته شود.
چالشی که در درازمدت اجرای طرح‌های محدودکننده اینترنت را برای دولت و حامیان اجرای طرح‌های محدودکننده‌ای مانند امنیت سخت‌تر می‌کند و چاره‌ای جز ایجاد شبکه‌های رقابتی با خارجی خود ندارند. مزایا، که مخاطب هدف آنها را انتخاب می کند.