روز جدید آرین اقبال، کارشناس حوزه فناوری اطلاعات و شبکه های کامپیوتری درباره مشکل دسترسی به اینستاگرام در ایران می گوید این مشکل را نمی توان به کندی اینترنت ربط داد. چون اگر کاهش سرعت را در نظر بگیریم کل پهنای باند کاهش می یابد در حالی که الان فقط در اینستاگرام و یک سری سرویس هایی مثل گیت هاب شاهد این مشکل هستیم. این نشان می دهد که یک وقفه عمدی وجود دارد. همه این موارد یک سیستم پیچیده را نشان می دهد که یک سیستم رفتاری شبیه به سیستم فیلتر چینی است.
یک کارشناس حوزه فناوری اطلاعات و شبکه های کامپیوتری درباره مشکل دسترسی به اینستاگرام در ایران می گوید این مشکل را نمی توان به کاهش سرعت اینترنت ربط داد. چون اگر کاهش سرعت را در نظر بگیریم کل پهنای باند کاهش می یابد در حالی که الان فقط در اینستاگرام و یک سری سرویس هایی مثل گیت هاب شاهد این مشکل هستیم. این نشان می دهد که یک وقفه عمدی وجود دارد. همه این موارد یک سیستم پیچیده را نشان می دهد که یک سیستم رفتاری شبیه به سیستم فیلتر چینی است. اسناد داخلی وجود دارد که نشان می دهد سیستم ما مانند فیلتر چینی عمل می کند.
آرین اقبال در گفتگو با «انتخاب» درباره مشکل دسترسی کاربران ایرانی به اینستاگرام گفت: نکته قابل تامل در ابتدا این است که این مشکل نمی تواند مربوط به کاهش سرعت اینترنت باشد. زیرا اگر کاهش سرعت را در نظر بگیریم، کل پهنای باند کاهش می یابد و این را می توان از طریق گوگل و دانلودهای روزانه متوجه شد. در صورتی که الان فقط در اینستاگرام و یک سری سرویس هایی مثل گیت هاب شاهد این مشکل هستیم. این نشان می دهد که یک وقفه عمدی در حال اجرا است.”
این کارشناس فناوری اطلاعات افزود: در واقع اگر ادعا کنند که سرویس یا ارائه دهنده خدمات خاص یا پهنای باند بین المللی مشکل داشته است، می توان گفت که این ادعا کذب است زیرا یک سرویس یا ارائه دهنده خدمات خاص یا نوار پهنای باند بین المللی نمی تواند. فقط اینستاگرام را تحت تاثیر قرار می دهد، اما کل کشور را تحت تاثیر قرار می دهد. زمانی که تأثیر آن را روی یک سرویس خاص می بینیم، قطعاً موضوع پهنای باند نیست.»
اقبال افزود: نکته بعدی این است که بر اساس تست های فنی از یک سری نرم افزارهای قابل استفاده در دنیا می بینم که ارتباط برقرار شده و DNS می گیریم و حتی می توانیم به اینستاگرام وصل شویم اما اتصالات آن تصادفی است. اگرچه یکی از آنها شکسته است. به عنوان مثال، از پنج باری که با یک آدرس خاص از اینستاگرام تماس می گیریم، سه بار پاسخی دریافت نمی کنم و تایم اوت می شود و فقط دو بار موفق می شویم. اگر در ارتباط به طور کلی مشکلی وجود دارد، من اصلاً نباید پاسخی دریافت کنم. بنابراین وقتی چنین موردی را تجربه می کنیم، به این معناست که این یک اغتشاش عمدی است و یک نفر در حال ایجاد اغتشاش است».
وی ادامه داد: اگر یک سری تست های پیشرفته تری انجام دهیم، می بینیم که گاهی در هنگام برقراری ارتباط و در وسط اتصال، داده هایی ارسال می شود که مربوط به خود اینستاگرام نیست. این واقعیت که اثر انگشت سرویس فیلتر چینی را نیز دارد نشان می دهد که ما با یک اختلال عمدی مواجه هستیم.
این پژوهشگر اینترنتی خاطرنشان کرد: روز گذشته و دو روز پیش شرکت زیرساخت به مردم در کارهای فنی پیامکی ارسال کرد که قرار است تغییراتی ایجاد کنیم و این تغییرات اینترنت را قطع می کند و ممکن است قطعی داشته باشیم. این یک موضوع قابل قبول و عادی است، اما دیدیم که فقط اینستاگرام و گیتهاب تحت تأثیر این تغییرات قرار می گیرند، در حالی که تغییرات روی همه چیز تأثیر می گذارد. چنین اتفاقی به معنای تغییرات در سیستم فیلترینگ است و سوال اصلی اینجاست که چرا باید تغییرات در سیستم فیلتر بر چیزی که فیلتر نیست تاثیر بگذارد؟ این نشان می‌دهد که چیزی که در حال حاضر فیلتر نمی‌شود، احتمالاً خراب شده است.”
اقبال ضمن اشاره به اینکه اینستاگرام یک آدرس لینک ندارد و حدود 14 آدرس دارد که هر کدام برای یکی از بخش‌های اینستاگرام مانند دایرکت، استوری و غیره است، تصریح کرد: از این 14 آدرس، مثلاً 10 تا از آنها دارای آدرس هستند. مشکل دارد و نمی توان وصل شد، اما بقیه کار می کنند. اگرچه همه این آدرس ها روی یک سرور هستند و طبق گفته وزارت ارتباطات که در شمال کشور مشکل اتصال داشتیم، اما در صورت بروز مشکل در ارتباط بین المللی، تمام اتصال اینستاگرام قطع می شود. توسط یک اتصال رد می شوند، زیرا همه آنها به یک ارتباط تعلق دارند. این یک شرکت است و آنها در یک مکان در جهان هستند، پس چرا مثلاً هفت نفر از آنها مشکل دارند و بقیه نه. این ما را به این نتیجه می رساند که هفت لینک مشکل ساز انتخاب شده اند و باعث تداخل می شوند. به همین دلیل وقتی اینستاگرام را باز می کنید لود نمی شود زیرا لینک مستقیم مشکل دارد. این موارد نشان می دهد که قطعاً با اخلال عمدی مواجه هستیم».
این کارشناس شبکه های کامپیوتری درباره قطعی سرویس گیت هاب نیز گفت: Github سرویسی است که برنامه نویسان از آن برای قرار دادن فایل ها و کدهای خود استفاده می کنند. برخی از زیر دامنه های گیت هاب مشکل مشابه اینستاگرام را دارند. گاهی کاملا خاموش است، گاهی کند است و گاهی فیلتر می شود. این مشکل حدود سه ماه است که وجود دارد. چند سال پیش این اتفاق افتاد اما از فیلتر حذف شد. اما اکنون حدود سه ماه است که این اختلالات تکرار شده است. دو ماه پیش به طور کامل فیلتر شد و IP 10 صفحه لینک را برمی گرداند.”
وی درباره قطعی واتس اپ نیز اظهار داشت: دیروز و دیروز شاهد بودیم که برخی از آدرس های واتس اپ مانند web.whatsapp آدرس صفحه لینک را برمی گرداند. واتس اپ و اینستاگرام متعلق به متا و فیسبوک هستند. وقتی شاهد چنین اتفاقی در واتس اپ در کنار قطعی هایی که در تماس های واتس اپ وجود دارد، به خوبی نشان می دهد که همه این قطعی ها از یک دسته هستند و با قطع عمدی سرویس متعلق به فیس بوک مواجه هستیم. البته در مورد روز گذشته شاید یک درصد آن اتفاق افتاده است و داده ها نشان می دهد که برخی از کاربران وقتی می خواستند صفحه وب واتس اپ را باز کنند، صفحه لینک ها برگشته است. این قطعی در سطح DNS است.”
اقبال درباره لایه‌های فیلترینگ در کشور گفت: «فیلترسازی در کشور چند لایه دارد. اولین لایه DNS است که با دریافت آدرس IP سرور، صفحه ای از لینک ها را برمی گرداند. این لایه برای سرویس های معمولی بسیار مناسب است. لایه دوم برای سرویس هایی است که فیلتر کردن آنها دشوارتر است و در لایه IP فیلتر می شوند. یعنی نمی توانید به سرور متصل شوید و به اصطلاح به سیاه چاله می روید. اما اکنون به دلیل اینکه در مدل جدید اینترنت، سرورهای زیادی پشت یک IP قرار می‌گیرند، این لایه برای همه سرویس‌ها قابل استفاده نیست.»
این کارشناس فناوری اطلاعات درباره لایه سوم فیلترینگ گفت: ما لایه سوم را تحلیل بسته می گوییم. به عبارت ساده، بسته را باز می کنند و تا آخرین لایه داخل آن را نگاه می کنند و با توجه به خدماتی که در نظر گرفته شده است، آزاد می کنند. نتیجه این لایه این است که ما پیچیدگی زیادی داریم.
در نهایت، اقبال خاطرنشان کرد: «ما صفحه پیوند را در لایه اول و در لایه‌های بعدی فقط به عنوان یک حواس پرتی می‌بینیم. یعنی اگر چیزی به صورت IP فیلتر شود مثل تلگرام یا چیزی مثل اینستاگرام در لایه تحلیل بسته فیلتر شود، فقط شاهد وقفه هستیم و صفحه لینک ها را نمی بینیم. همه این موارد یک سیستم پیچیده را نشان می دهد که یک سیستم رفتاری شبیه به سیستم فیلتر چینی است. اسناد داخلی وجود دارد که نشان می دهد سیستم ما مانند فیلتر چینی عمل می کند.