استاد دروس خارج حوزه علمیه قم در جمع برخی از فرهنگیان کشور با اشاره به فیلم های منتشر شده در فضای مجازی برای توجیه گرانی و ربط دادن موضوع به ظهور حضرت ولی عصر(عج) گفت: خیر. و من نمی دانم واقعاً روحانی هستند یا لباس روحانیت برای بیان این سخنان به تن کرده اند.
آیت الله سروش محلاتی گفت: مصیبت توجیه به نام دین و فریب مردم از خود گرانی بدتر است. مثلاً می گویند این گرانی ها مقدمه ای برای ظهور امام زمان است و وقتی امام می خواهد ظهور کند، گرانی ها در جامعه حاکم می شود، پس مردم ناراحت نباشند، خوشحال باشند!
وی ادامه داد: امروز ممکن است عده ای با حذف ارز ترجیحی موافق باشند و بگویند ما مشکلات را تحمل می کنیم چون راه دیگری برای بهبود اوضاع در کشور وجود ندارد. برخی نیز ممکن است با این نظریه مخالف باشند. البته جامعه ما هم در این موضوع قانع نشده است و باید این اقناع صورت گیرد. اما به جای اقناع، تبلیغات رنگ و بوی سیاسی به خود گرفته و می گویند در سراسر جهان قیمت ها افزایش یافته است. اینها روی ما تاثیری ندارد. اما فریب مردم به نام دین مشکلی است که ما را نگران کرده است. نخبگان جامعه مسئول این تقلب ها هستند و ما باید با این گرایش مخالفت کنیم.
این عالم دینی افزود: من از آن دسته افرادی نیستم که بگویم در هر موضوعی باید به دنبال روایت بود و این روش را نیز صحیح نمی دانم. این گونه پرسش ها از نظر عقل و تجربه انسان مبهم و مجهول نیستند. پیامدهای مذهبی، فرهنگی و اجتماعی فقر روشن است. اما چون استفاده از ادبیات دینی برای توجیه آن مورد سوء استفاده قرار می گیرد، باید توضیح داده شود تا روشن شود آنچه در آموزه های دینی ما گفته می شود خلاف آن چیزی است که ارائه می کنند.
پادشاه عادل و ارزان قیمت از نشانه های رضایت خداوند است
آیت الله سروش محلاتی فرمودند: در کتاب المیاشاه فصلی به نام باب الاعصار وجود دارد. مجموع مجموع «سار» و سار به معنای درصد است. داستان هایی در این کتاب وجود دارد که نشان می دهد افزایش سرعت کاراکترها چیست. امام درباره این موضوع به عنوان یک پدیده اقتصادی اظهار نظر نمی کند، بلکه موضوع را یک پدیده انسانی در ارتباط با مردم می داند و بیان می کند که این فشارها چه تأثیری در سعادت و شقاوت انسان دارد.
وی ادامه داد: در یکی از روایات این باب به نقل از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله آمده است: و نشانه خشم خداوند مبارک و برخاسته بر خلق او: مانند سلطان آنهاست و اکثر آنها مال آنهاست »; رضای خداوند در جامعه دو نشانه دارد. یکی عدالت حاکمان است و دیگری قیمت پایین. هر جا حاکمانش منصف و ارزان باشند. ملاک رضایت خداوند از بندگان در این بیان، ارزانی و پادشاهی عادل است. وقتی ملاک رضایت این باشد، ملاک عصبانیت هم مشخص می شود. نمی شود در جامعه ای گرانی به مردم ظلم کرد و می توان گفت این جامعه مورد رضایت خداست. همین سوال در سرتاسر روایت مورد بحث قرار می گیرد.
تحت فشار اقتصادی، اخلاق آسیب می بیند
آیت الله سروش محلاتی ادامه داد: حضرت امام صادق علیه السلام در روایتی شریفه می فرمایند: گرانبها اعصاب مردم را خرد می کند. نمی توان گفت جامعه اخلاقی داریم که متاثر از هزینه است. مستاجر باید سال به سال مبلغی را پرداخت کند که متناسب با افزایش حقوق او نباشد. در چنین شرایطی افراد خاصی که با مردم در ارتباط هستند، متوجه افزایش قیمت ها نمی شوند. حضرت ادامه می دهد که افزایش قیمت امانت هدر رفته است. کسی که تحت فشار برای زندگی مستقیم یا غیرمستقیم است دستش را در جیب مردم می گذارد. حضرت می فرمایند گرانی باعث «آزار» مسلمانان می شود و نتیجه آن این است که مردم دائماً با یکدیگر اختلاف دارند. انگار منتظرند تا جرقه ای وارد شود.
وی افزود: آیا ما می توانیم مسلمان و شیعه باشیم و این علم را داشته باشیم و بعد با بیانات سبک از این دستورات چشم پوشی کنیم، حکومت اسلامی باید جامعه را به سمت اسلام سوق دهد. روایت می گوید فشار اقتصادی به اخلاق و روابط اجتماعی آسیب می زند. گاهی در زندگی فردی و اجتماعی نیازهایی وجود دارد. مثلاً شخصی به خاطر بیماری فرزندش ماشین خود را می فروشد تا از این تنگه عبور کند. برای عبور از این تنگه باید صبر داشت. اما وقتی موضوع اجتماعی و طولانی شده و افق روشنی وجود ندارد چه باید کرد؟ به همین دلیل است که متأسفانه انسان فکر می کند نجاتش رفتن به خارج از کشور است و می بینیم که گاهی بهترین استعدادهای کشور به عنوان دانش آموز درستکار به نوعی از بین می رود.
این مدرس حوزه ادامه داد: حضرت شعیب مردم را مخاطب قرار می دهد و می فرماید اینجا اراک است، شما خوبید. یعنی من تو را برای همیشه می بینم. امام صادق علیه السلام این عبارت را تفسیر می کند و می فرماید: یعنی همه چیز ارزان و در دسترس همگان است. وقتی گرانی در جامعه وجود دارد، فقر به وجود می آید و فقر تبعات زیادی دارد.
وی افزود: آیه 21 سوره سجده قبل از این آیه می فرماید: یعنی حتما آنها را عذاب خواهیم کرد. امام صادق علیه السلام می فرماید شکنجه جاودانه و نزدیک است. گرانی از مصادیق عذاب الهی است. این نگاه یک نگاه واقعی به زندگی انسان است که در بیان معصومین ما بیان می شود.
باید به مردم گفت که آنچه در حال رخ دادن است ربطی به دین ندارد
آیت الله سروش محلاتی گفت: خداوند از انسان دین و اخلاق خواسته اما از واقعیت زندگی غافل نشده است. معیشت مردم نباید دچار مشکل شود. سفره مردم مدام در حال تنگ شدن است و از طرفی انتظار جامعه اخلاقی داریم.
وی افزود: باید به مردم گفته شود آنچه اتفاق می افتد ربطی به دین ندارد و به شعور، درک و حاکمیت مردم است. هر چیز خوب یا بد نتیجه این قانون است. دین گرانبها را مصداق عذاب الهی می داند. کسانی که این رنج را برای مردم فراهم می کنند باید توضیح دهند که آیا ملت مستحق این رنج است یا خیر؟
مدرس دروس خارج حوزه ادامه داد: آیت الله صافی رضی الله عنه در سال آخر عمرشان صحبت کردند و عصبانی شدند. او گفت برای ما سخت است که زندگی مردم را تحت چنین فشاری قرار دهیم. بعد گفتند اگر ارتباطمان را با دنیا قطع کنیم نمی توانیم زندگی کنیم و فشار باقی می ماند. این گزارش از این گفتگو چقدر نگران کننده بود؟! طاقت حرفش را نداشتند. اما علما موظفند حقایق دین را به مردم بگویند. آنها فرهنگ جامعه را می سازند.
دست از بازی با دین بردارید
آیت الله سروش محلاتی گفت: گفته می شود گرانی نشانه ظهور قریب الوقوع است. تاریخ ایران شاهد تحولات و قحطی های دیگری بوده است. اگر کسی در آن زمان این داستان ها را می خواند، به آنها چه می گفت؟ ما داستان هایی از قیمت و ظاهر داریم، اما این داستان ها می گویند در زمان پیدایش ظلم فراگیر و پرهزینه شد. پس باید خوشحال باشی که با این منطق ظلم یاد بگیری.
وی ادامه داد: رهنمودهای مفید در داستان های مقدماتی حوادث، استرداد وجه و عیب مال من، عیب تجارت و عیب نفس «گرسنگی ناشی از گران شدن و نقص در داد و ستد» آمده است. و افزایش مرگ و میر نشانه های عود است. حالا چرا واکسن درست می کنید؟ شما می خواهید طرح را ببندید و مسئولیت را بر عهده نگیرید. شیخ مفید روایت دیگری دارد که می گوید در این اواخر مردم گرفتار پادشاهان عزیز و فاسد می شوند. همه آنها به یک ترتیب هستند. آیا ارزش این قدرت را دارد که چنین بهانه هایی ارائه کند؟ آفت فریب دین از آفت گرانی بیشتر است. با مردم صادقانه صحبت کنید و منطق خود را بگویید و دیگر با دین بازی نکنید.
این استاد حوزه گفت: این روزها دو مصیبت است. مصیبت اول مصیبت گرانی و عواقب آن است و مصیبت بزرگ فریبکاری به نام دین است. خدا رحمت کند این ملت مظلوم را که بیش از چهل سال است می جنگد.