احسان انصاری: چرا در شرایطی که دولت کاملاً در اختیار اصولگرایان است، اختلاف نظر بین اصولگرایان روز به روز بیشتر می شود؟ علی لاریجانی چه نقشی در آینده اصولگرایی خواهد داشت؟ آیا لاریجانی در انتخابات پیش رو و در مقابل جبهه پایداری رهبری جریان معتدل اصولگرایی را بر عهده خواهد گرفت؟ دولت و حامیانش چه جایگاهی در آینده اصولگرایی خواهند داشت؟ آرمان ملی برای پاسخ به این پرسش ها با علی صوفی، وزیر سابق تعاون و فعال سیاسی گفت وگو کرده است. صوفی معتقد است: فرصت ائتلاف بزرگ میان اصلاح طلبان، اعتدالیون و اقشار اصولگرایی وجود دارد. هدف این ائتلاف مقابله با افراط گرایی در کشور خواهد بود. این وضعیت از سال 92 تا 96 وجود داشت و اصلاح طلبان و اصولگرایان معتدل برای جلوگیری از نقش آفرینی جریان تندرو در تصمیم گیری ها و جلوگیری از پیروزی این جریان در انتخابات ائتلافی منفی تشکیل دادند. «فرصتی برای تشکیل چنین ائتلافی در انتخابات بعدی وجود خواهد داشت. ماحصل این گفتگو را در زیر می خوانید.
در شرایطی که حاکمیت در دست اصولگرایان است اما اخیرا شاهد ظهور جریان های جدید در جریان اصولگرایی و اختلاف نظر بین طیف های این جریان سیاسی هستیم. چرا اصولگرایان در شرایطی که رقیب جدی در صحنه ندارند به جای همگرایی به سمت واگرایی می روند؟
اصولگرایان همیشه خواستار اجماع و وفاق اصلاح طلبان بوده اند و هرگز نتوانسته اند به این هدف برسند. اصولگرایان همیشه با یکدیگر اختلاف داشته اند و در شرایط کنونی نیز همین وضعیت وجود دارد. جالب است بدانید که پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 این پرسش شکل جدیدی به خود گرفت. در شرایط کنونی بخشهایی از جریان اصولگرایی انتقادی به نظارت شده است. این در حالی است که این وضعیت در گذشته فقط توسط اصلاح طلبان انجام می شد. اما اختلافات داخلی روند اصولگرایی را به جایی رساند که آقای لاریجانی هم کاندیداتوری شد. این در حالی بود که آقای لاریجانی هیچگاه به نظارت اختیاری اعتراض نکرد. این وضعیت برای برخی دیگر از اصولگرایان هم وجود داشت. به همین دلیل اصولگرایان می خواستند طرح یا لایحه ای را به عنوان اصلاح قانون انتخابات از سوی دولت ارائه کنند. به همین دلیل در شرایط کنونی رقابت در روند اصولگرایی بسیار جدی است. ضمن اینکه برخی اصولگرایان حاضر در مجلس برای اولین بار وارد مجلس می شوند. این طیف در عمل نشان داده است که نمی تواند اقدامات کافی برای حل مشکلات کشور انجام دهد. در حالی که این طیف معتقدند باید با رویکرد انقلابی مشکلات را حل کرد. این تا زمانی است که این رویکرد با شرایطی که ما در آن قرار داریم تناسب نداشته باشد. این مشکل تا حدودی با برخی از وزرای دولت نیز وجود دارد و برخی از بخش‌های دولت آن‌ها از کارایی کافی برخوردار نیستند و در برآوردن خواسته‌های مردم ناکام هستند. در چنین شرایطی جریان منتسب به احمدی نژاد و جبهه بیشندری قوت گرفت.
این روند چه پیامدهایی برای این جریان خواهد داشت؟
بدون شک این وضعیت برای طیف وسیعی از اصولگرایان خوشایند نیست و اکثر اصولگرایان از این وضعیت دل خوشی ندارند. به همین دلیل اصولگرایان سنتی و معتدل تلاش خواهند کرد تا این وضعیت را به نفع خود تغییر دهند. به همین دلیل در جریان اصولگرا فرصت ایجاد ائتلافی از اصولگرایان اصلاح طلب سنتی و معتدل که هدفشان رقابت با جبهه پایداری است، فراهم شده است. پیش بینی من این است که احتمال وجود دو قطبی در جریان اصولگرایی در انتخابات آتی مجلس وجود دارد. به هر حال برخی نهادها برای اعطای حاکمیت یک جریان سیاسی هزینه های زیادی را متحمل شده اند. به همین دلیل در آینده این تردید وجود دارد که آیا این رویکرد در انتخابات مجلس ادامه خواهد داشت یا اینکه تغییری در این رویه ایجاد خواهد شد. این در حالی است که حتی در صورت فراهم شدن شرایط برای انتخابات رقابتی در بین اصولگرایان نمی توان گفت که شاهد انتخابات رقابتی خواهیم بود. انتخابات زمانی رقابتی خواهد بود که حداقل دو جریان اصولگرا و اصلاح طلب بتوانند نامزدهای خود را معرفی کنند.
در شرایط فعلی چه رویکردی باید در پیش گرفت؟
در شرایط کنونی جامعه ایران دچار التهابات اجتماعی و سیاسی شده است. این در حالی است که در عرصه بین المللی با چالش های جدی مواجه هستیم. به همین دلیل یکی از رویکردهایی که می تواند کشور را از چالش ها عبور دهد، افزایش مشارکت مردم در انتخابات و تصمیم گیری است. هر چه زمینه های حضور مردم در نهادهای انتخاباتی بیشتر باشد، شرایط بهتری برای اداره کشور فراهم می شود. خرد سیاسی نیز حکم می کند که حکومت به سمتی حرکت کند که زمینه را برای مشارکت بیشتر مردم در تصمیم گیری فراهم کند. اما با توجه به اینکه هنوز نشانه هایی از این رویکرد دیده نمی شود، مشخص نیست در آینده چه اتفاقی در فضای سیاسی کشور خواهد افتاد.
قالیباف سعی کرده از جبهه پایداری فاصله بگیرد و از سوی دیگر در ماه های اخیر رویکردی انتقادی به دولت داشته است. در دو قطبی که در جریان اصولگرایی می توان شکل گرفت، قالی بافی چه جایگاهی خواهد داشت و در کجای این دو قطب قرار خواهد گرفت؟
واقعیت این است که قالیباف بیشتر از سایر اصولگرایان به لاریجانی نزدیک است. در چنین شرایطی من آقای قالیباف را در قطب معتدلی که در جریان اصولگرایی شکل خواهد گرفت، می بینم. به همین دلیل این احتمال وجود دارد که آقای کلیباف و آقای لاریجانی قصد ائتلاف و قرار گرفتن در یک قطب را داشته باشند. همچنین فرصتی برای قالیباف و لاریجانی فراهم می شود تا لیست مشترکی برای انتخابات مجلس آینده بدهند. اینکه چه کسانی در لیست قرار خواهند گرفت بحث دیگری است، اما آنچه محتمل به نظر می رسد این است که اگر کلیباف و لاریجانی در یک قطب باشند، در نهایت کلیباف به سراغ لاریجانی خواهد رفت.
آیا این رویکرد قالیباف به معنای فاصله گرفتن او از صاحبان قدرت خواهد بود؟
در چنین شرایطی قالیبافان با حامیان قدرت روبرو خواهند شد. این حرکت کلیباف در هر دو موقعیت به نفع لاریجانی است، چه آقای لاریجانی روی صحنه باشد و چه نباشد. اگر لاریجانی روی صحنه نباشد، کالیباف سعی می کند از آرای لاریجانی به نفع خود استفاده کند و اگر لاریجانی روی صحنه باشد، ائتلافی که تشکیل می شود به نفع کالیباف خواهد بود. رویکردی که قالیباف در ماه های اخیر نشان داده این است که چندان به دولت نزدیک نیست. این در حالی است که دولت در وضعیت زندگی موثر نبوده و نتوانسته مشکلات اقتصادی کشور را حل کند. در ماه های ابتدایی سال 1401 به دلیل افزایش قیمت ها در کشور، برخی از اصولگرایان و ائمه جمعه به این وضعیت انتقاد داشتند و رویکرد دولت را به انحاء مختلف مورد انتقاد قرار دادند. این انتقادات هنوز هم وجود دارد. در چنین شرایطی بود که کلیباف به عنوان رئیس مجلس گفت که به دلیل گرانی، راه مجلس از دولت جدا می شود و دیگر نمی توان از گرانی ها و رویکردی که دولت در پیش گرفته دفاع کرد. این منطقه. این نظر واقعی قالیباف بود. اگرچه بعد از مدتی مواضع نسبت به دولت تا حدودی تعدیل شد. با این وجود، موضع واقعی اصولگرایان در قبال دولت، همان موضعی بود که در اواخر دهه 1400 و اوایل دهه 1401 مطرح شد. همه کسانی که از رئیسی و دولت حمایت کردند، نسبت به رویکرد وی نسبت به گرانی و تورم انتقاد داشتند. این گروه خاطرنشان کردند: قیمت ها در دولت افزایش یافته و نه تنها وضعیت اقتصادی کشور ناپایدار است، بلکه مردم از وضعیت معیشتی خود نیز ناراضی هستند. در چنین شرایطی اصولگرایان برای حفظ پایگاه خود در بین مردم، از دولت انتقاد می کردند. به نظر می رسد برخی اصولگرایان به مرور زمان دولت را رها کرده اند و با نزدیک شدن به انتخابات، حتی جبهه پایداری نیز تلاش می کند از دولت فاصله بگیرد و مسیر دیگری را در پیش بگیرد. در واقع اتفاقی که خواهد افتاد این است که انتقاد و دوری از دولت می تواند مبنایی برای رای دادن به نامزدها قرار گیرد.
اگر شرایط برای تشکیل قطب مشترک لاریجانی و کلیباف فراهم شود، آیا این ائتلاف از ظرفیت نیروهای اصلاح طلب و اصلاح طلب استفاده خواهد کرد؟
این سوال بستگی به رویکرد نهادهای نظارتی در تایید صلاحیت نیروهای اصلاح طلب دارد. اما معتقدم اصلاح طلبان باید با هویت مستقل اصلاح طلبان در انتخابات شرکت کنند و در مرحله اول با رویکرد و سیاست اصلاح طلبانه در انتخابات شرکت کنند. با این حال، احتمال شکل گیری ائتلاف بزرگ بین اصلاح طلبان، اعتدال گرایان و بخشی از جریان اصولگرا وجود دارد. هدف این ائتلاف برخورد منفی با افراط گرایی در کشور خواهد بود. این وضعیت از سال 92 تا 96 وجود داشت و اصلاح طلبان و اصولگرایان معتدل ائتلاف منفی کردند تا این جریان در تصمیم گیری ها نقشی نداشته باشد و نگذارند این جریان در انتخابات پیروز شود. در انتخابات بعدی فرصت تشکیل چنین ائتلافی وجود خواهد داشت.
منبع: آرمان ملی