ادامه مذاکرات به نفع طرفین نیست. نه ایران و نه آمریکا

چرا در حالی که در ماه های اخیر احتمال توافق زیاد بوده اما به یکباره روند مذاکرات کند شده است؟

وقتی می خواهیم دلیل اصلی توقف مذاکرات را بدانیم باید اطلاعاتی داشته باشیم و اطلاعاتی که تاکنون منتشر شده نشان می دهد که آمریکا هنوز آمادگی حذف سپاه از لیست قرمز و لیست را ندارد. از سازمان های تروریستی محتوای گفتگوها به دلیل اینکه نمی خواهند تحت تاثیر رسانه ها قرار بگیرند منتشر نمی شود. دو طرف می خواهند ابتدا به توافق برسند و زمانی که به توافق رسیدند، محتوای مذاکرات محرمانه نخواهد بود، همانطور که در مورد برجام که منتشر شد. اما در روند مذاکره نمی توانند محتوا را منتشر کنند چرا که مذاکرات نباید تحت تاثیر فضای رسانه ای باشد. بنابراین با توجه به این شرایط دسترسی به اطلاعات در عمل مشکل است و باید به منابع نزدیک به تیم های مذاکره کننده اعتماد کرد. نکته دیگر اینکه بین قرار گرفتن سپاه در این لیست تروریستی با سپاه تحریم شده تفاوت وجود دارد. موضوع اصلی اکنون حذف تحریم ها علیه سپاه نیست، بلکه حذف نام سپاه از لیست سیاه است که آمریکا ناعادلانه و ناجوانمردانه انجام داده است. یعنی جمهوری اسلامی ایران نمی خواهد بپذیرد که بخشی از نیروهای مسلح کشورمان به عنوان نیروی تروریستی به دنیا معرفی شود. درست است که جمهوری اسلامی ایران متقابلاً در واکنش به اقدامات ترامپ در آن زمان، نیروهای آمریکایی مستقر در منطقه خلیج فارس را به عنوان نیروهای تروریستی معرفی کرد، اما باید توجه داشت که این اقدام به ابتکار آمریکا و اقدام تلافی جویانه ایران صورت گرفت. و.بنابراین مشکل اصلی ایران خروج سپاه از این لیست سیاه است. زیرا این رویداد دارای ابعاد حقوقی مهم بسیاری است. اگر سپاه فقط تحریم بود کشورهایی که می آمدند و با سپاه همکاری می کردند فقط جریمه می شدند اما وقتی سپاه در این لیست قرار می گیرد نتیجه قانونی این است که نه تنها این شرکت جریمه و تحریم می شود، بلکه این شرکت هم جریمه می شود. به عنوان حامی تروریسم شناخته می شود و بار حقوقی منفی بسیار زیادی بر دوش شرکت دارد. حداقل این شرکت ها به عنوان حامیان تروریسم مشمول تحریم های بین المللی خواهند شد.

به نظر شما این وضعیت تا کی ادامه خواهد داشت؟

نمی توان پیش بینی کرد که تعلیق مذاکرات تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، اما می توان اذعان داشت که تمدید این تعلیق به ضرر طرفین است. اما طرف ایرانی از روند طولانی مذاکرات بیشتر آسیب می بیند زیرا این ایران است که باید بهای دور زدن تحریم ها را بپردازد. بنابراین مذاکرات باید در اسرع وقت از سر گرفته شود. توافقی که در دور آخر مذاکرات وین در دولت قبل برای خروج سپاه از لیست قرمز حاصل شد، به سختی حاصل شده است، زیرا متنی در این خصوص نوشته نشده است. ممکن است آمریکا وعده های شفاهی داده باشد، اما شواهد نشان می دهد که آمریکایی ها در آن زمان آمادگی لغو تحریم ها علیه سپاه را نداشتند یا اگر می خواستند این تحریم ها را لغو کنند، شرایطی را وضع می کردند که الان می گویند ایران باید مجازات شود. سلیمانی به شدت خودداری کرده و دوباره پرونده را ببندد. وضعیت فعلی از روزنامه ها و تحلیلگران آنها و منابع آمریکایی مشخص است و نشان می دهد که آنها «اگر» و «اما»هایی را به جا گذاشته اند که اصلا قابل قبول نبوده است.

گمانه زنی هایی درباره احتمال آزادسازی دارایی های بلوکه شده ایران در برخی کشورها وجود دارد. این موضوع چقدر در روند مذاکرات موثر خواهد بود؟

آمریکا تجارت دلار با ایران را برای همه کشورها ممنوع کرده است و ذخایر ما به دلار بوده است. امکان مسدودسازی این اموال توسط کشور ثالثی مانند عراق یا کره جنوبی بدون هماهنگی با آمریکا وجود ندارد، زیرا خود آنها تحریم می شوند و اموال آنها توسط آمریکا مسدود می شود. آزادسازی ملک منوط به مذاکره و اجازه از سوی ایالات متحده است و بعید است که ایالات متحده بدون مذاکره چنین مجوزی را صادر کند. رژیم صهیونیستی مخالف سرسخت هرگونه توافق با ایران است. رژیم تمام امکانات خود را در زمینه دیپلماسی و رسانه‌ای بسیج می‌کند که ایران و آمریکا به توافقی نرسیده‌اند، اما تاکنون ناموفق بوده‌اند. در دوره اوباما نیز شاهد بودیم که با وجود همه مخالفت ها با رژیم صهیونیستی، توافقی حاصل شد. در زمان امضای برجام هم زحمت کشیدند و الان هم همان استراتژی رژیم صهیونیستی را دنبال می کنند. یعنی تلاش می کنند با همه امکانات رسانه ای و دیپلماتیک به توافق نرسند و اگر هم شدند اجرایی نمی شود.

ایران برای کوتاه کردن روند مذاکرات چه رویکردی باید داشته باشد؟

مذاکره در وین قابل پیش بینی نیست، اما هم ایران و هم آمریکا به توافق برجام نیاز دارند و این به نفع هر دو طرف است. بنابراین با وجود تمام مشکلاتی که در آستانه مذاکرات برای احیای برجام به وجود آمد، هر دو طرف مشکلات را حل کرده اند و اجازه نخواهند داد که شرایط به همین شکل باقی بماند، مشکل از راه های دیپلماتیک قابل حل است. هر ایرانی آزاداندیشی نمی خواهد که برخی از نیروهای مسلح کشورش تروریستی شناخته شوند، اما تحریم ها موضوع دیگری است. بهانه تحریم سپاه اکنون به عنوان یک گروه تروریستی با تبعات فراوان معرفی شده است. ما سیاست خارجی خود را در خیابان ها گذاشته ایم و هرکس با هر جایگاهی به خود اجازه می دهد در مورد انواع مسائل سیاست خارجی بحث کند. برای دستگاه دیپلماسی هم مشکل است، چون در قرن بیست و یکم هستیم و مشکلات در شبکه های اجتماعی منعکس می شود و موضوعات مختلف مدام متورم می شود. چه دولت آقای روحانی، چه دولت آقای رئیسی یا هر دولت دیگری که در قدرت باشد، با این معضل مواجه است که امروز به جای بحث سیاست خارجی بین نخبگان و اتاق های فکر بر اساس تفکر و تجربه تاریخی، بحث مذاکره مطرح است. روی زمین، به خیابان ها ریخت و به صحنه درگیری بین جناح های مختلف سیاسی تبدیل شد. ممکن است انتقاداتی از تیم مذاکره کننده داشته باشم اما می توانم در خلوت مطرح کنم. اما از آنجایی که اینها کشورهایی هستند که ایران را مجبور کرده اند و می خواهند تصمیمات خود را اجرا کنند، ترجیح می دهم انتقاد خود را در خلوت بیان کنم.

مذاکرات تا چه اندازه به نوع مذاکرات انجام شده توسط تیم مذاکره کننده ایرانی مرتبط است؟

برخی به خون ریخته شدن تیم مذاکره کننده قبلی توجهی نکردند و برای رسیدن به اهداف ایران تلاش زیادی کردند و گفتند قرارداد ترکمانچای را امضا کرده اند و متن را نخوانده اند. معتقدم کاری که با تیم مذاکره کننده قبلی انجام شد نباید با این گروه انجام شود و در صورت توافق باید از آن حمایت کنند. سوال کردن، نقد بدون منبع و استدلال های نادرست آسان است، اما درست نیست. مذاکرات طولانی مدت برای اقتصاد مضر است. کشوری که رنج می برد، اقتصاد ایران است و تحریم ها بر اقتصاد ما تأثیر می گذارد. دولت قول داده است که اثر تحریم ها را کاهش دهد. با انجام یک سری اصلاحات اقتصادی در بانک ها، بیمه ها و… می توانیم اثر تحریم ها را کاهش دهیم، چون طرف مقابل چیزی از دست نمی دهد و فقط می گوید نگران افزایش ذخایر ایران هستیم. این طرف ایرانی است که هزینه می کند و باید از طولانی شدن مذاکرات جلوگیری کرد. با توجه به درخواست ایران برای حذف سپاه از لیست گروه های تروریستی، من معتقدم که حق با ایران است و این طرف آمریکایی است که باید انعطاف پذیر باشد. برای ایران یا هیچ کشور دیگری قابل قبول نیست که بخشی از نیروهای مسلح خود را به عنوان گروه های تروریستی مستقر کند. در ازای این انعطاف احتمالی، ایران برخی از خواسته های آمریکا را بررسی می کند. در این میان برخی اشاره می کنند که در دولت قبل، هر دو طرف یکسری مسائل را حل و فصل کردند و فضا را برای خروج سپاه از تحریم ها فراهم کردند. به نظر من چنین نگاهی کمکی به ادامه مذاکرات در شرایط فعلی نمی کند و باید صدای واحدی از داخل ایران درباره برجام شنیده شود. مواقعی است که نام سپاه به عنوان گروه تروریستی مطرح می شود و در عین حال تحریم هایی نیز علیه سپاه اعمال می شود. این دو گزینه متفاوت هستند. آمریکا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تروریست معرفی کرده است و این عبارت وزن قانونی زیادی دارد. اگر یادتان باشد چند وقت پیش علیرضا گوربانی خواننده خوب کشورمان که از وزارت خارجه آمریکا ویزای آمریکا دریافت کرده بود به دلیل گذراندن دوران خدمت در سپاه اجازه ورود به آمریکا را نداشت. این نشان دهنده تناقضات زیادی در دولت ایالات متحده است. در این شرایط چه تضمینی می تواند وجود داشته باشد که آمریکا به دیگر مسئولیت های خود در برجام عمل کند؟ البته ادامه تحریم ها فشار معیشتی شدیدی را بر دهک های محروم کشور وارد می کند و نیاز به توافق است. اما حذف سپاه از لیست گروه های تروریستی یکی از خواسته های اصلی ایران است. این درخواست بی دلیل نیست و هیچ کشوری در جهان اجازه نمی دهد برخی از نیروهای مسلح خود در لیست گروه های تروریستی قرار گیرند. البته معتقدم در هفته های آینده این ابهام برطرف می شود و فضا برای احیای برجام فراهم می شود.