روز جدید : داستان جدید نیست. متخصصان و دست اندرکاران آموزش برای مدت طولانی هشدار داده اند. آنها سال هاست که از رشد بی رویه مدارس غیرانتفاعی، سمپادها و سایر مدارس شهریه ای انتقاد می کنند و نگران کاهش شدید آموزش مدارس دولتی هستند. امسال اما نتیجه این هشدارها به وضوح در نتایج هزار و 401 آزمون داوطلبان متجلی شد و سهم 2.5 درصدی 85 درصدی دانش آموزان از کرسی های دانش آموزی نشان دهنده شکاف طبقاتی ایجاد شده در نظام آموزشی کشور است.
با اعلام اسامی 40 داوطلب برتر کنکور امسال در گروه های آزمایشی مختلف مشخص شد که بالاترین رتبه ها متعلق به مدارس شهریه پرداز بوده است. بنابراین تنها یک دانش آموز از داوطلبان برتر کنکور در یک مدرسه دولتی عادی درس خوانده است!
با اعلام اسامی 40 نفر برتر کنکور امسال در گروه های آزمایشی مختلف مشخص شد که رتبه های برتر متعلق به مدارس شهریه ای است. بنابراین تنها یک دانش آموز از داوطلبان برتر کنکور در یک مدرسه دولتی عادی درس خوانده است! 29 نفر از مدارس تیزهوشان، 9 نفر از مدارس غیرانتفاعی و یک نفر از مدارس نمونه دولتی! در واقع 39 نفر از دانش‌آموزانی که بالاترین امتیاز را در کنکور کسب کردند، دانش‌آموزانی بودند که والدین آنها توانایی خرید مدارس گران قیمت را داشتند. در عین حال پوشش آموزشی مدارس تیزهوشان 2 درصد، پوشش آموزشی مدارس غیرانتفاعی 12 درصد، پوشش آموزشی مدارس نمونه دولتی 1 درصد و پوشش آموزشی مدارس دولتی 85 درصد است.
از دیدگاه صاحبنظران این امر به معنای بسته شدن روزافزون راه ترقی طبقات فرودست و شکاف آموزشی است که زمانی با تکیه بر شعار آموزش رایگان برای همه در قانون اساسی جمهوری اسلامی برجسته شده است. جمهوری، به طور جدی رنگ خود را از دست داده است.
کاهش سهم مدارس دولتی در کنکور نشان می دهد که راه ترقی برای اقشار پایین جامعه بیش از پیش بسته شده است و شکاف آموزشی که روزگاری با تکیه بر شعار آموزش رایگان برای همه در قانون اساسی جمهوری اسلامی مورد تاکید قرار گرفته است. به طور جدی از دست رفته تغییر رنگ و متلاشی شده است.
سهم اندک مدارس دولتی در سالهای اخیر
اما این رویه از امسال شروع نشده است. در کنکور 1400 از بین 30 دانش آموز برتر گروه های آزمایشی، ریاضی و انسانی، 20 دانش آموز از مدارس سمپاد، پنج دانش آموز از مدارس غیردولتی و سه دانش آموز از مدارس نمونه دولتی بودند و دانش آموزی وجود نداشت. از مدارس دولتی عادی در بین رتبه های برتر کنکور.
در کنکور 1398 پایه هفتم گروه آزمایشی ریاضی در مدرسه تمام دولتی تحصیل می شود و 67 درصد دانش آموزان رتبه برتر برای مدارس سمپاد، 18 درصد برای مدارس غیردولتی و 10 درصد برای مدارس غیردولتی هستند. مدارس نمونه دولتی
در کنکور 1397 تمامی رتبه های برتر از مدارس خصوصی و غیردولتی بودند و صندلی مدارس دولتی عادی کاملا خالی بود. 70 درصد رتبه های برتر کنکور امسال در رشته های ریاضی، تجربی و انسانی دانش آموزان مدارس سمپاد، نسبت دانش آموزان غیردولتی 14 درصد و نمونه مدارس دولتی 13 درصد بوده است.
تحقیقات انجام شده در مورد نتایج آزمون 2019 نیز نشان می دهد؛ از هر 400 دانش آموزی که در مدارس تیزهوشان تحصیل می کنند، 58 نفر رتبه زیر 3000 را کسب کرده اند که در مدارس دولتی از هر 400 نفر یک نفر است. این در حالی است که بیش از 70 درصد از داوطلبان کنکور سال دوازدهم در مدارس دولتی تحصیل کرده اند، اما میزان موفقیت آنها در کنکور برای کسب رتبه زیر 3000 تنها حدود 30 درصد است.
این روند نشان می دهد که با وجود تغییراتی که هر ساله در آمار و ارقام تعداد شرکت کنندگان و … نسبت به سال های گذشته وجود دارد، آنچه نسبت به گذشته تغییر نکرده است، تراژدی تلخ کاهش وزن با گذشت هر سال از روز است. . از مدارس دولتی و مدیریت مدارس غیردولتی و ویژه است
بسیاری بر این باورند که روند نزولی مدارس دولتی در ایران با آغاز سیاست خصوصی سازی مدارس آغاز شد. اما برخی دیگر معتقدند که کاهش مدارس دولتی منجر به گرایش بیشتر به ایجاد مدارس انتفاعی شده است. نتیجه این باورها هر چه که باشد، هیچ تغییری در نتیجه چیزی که بسیاری آن را «مرگ مدارس دولتی» می نامند، ایجاد نخواهد شد.
بودجه اندک مدارس در کشور، کمبود غیر قابل تصور پایه آموزشی، حقوق کم معلمان و بی انگیزگی برای درس خواندن، کمبود کلاس و تعداد زیاد دانش آموزان و… همه اینها باعث افزایش نه تنها مدارس خصوصی، بلکه مدارس دولتی. و سمپاد از دل این دولت ها جدا شده و واگن خود را از واگن سنگین مدارس دولتی عادی با اخذ شهریه و جداسازی دانش آموزان مستحق جدا می کند.
محمد ساجدی، کارشناس آموزش و پرورش می گوید: «می توان گفت مدارس دولتی ناکارآمد شده اند. مثلاً سال هاست که دانش آموزان در کلاس های زبان انگلیسی در مدرسه شرکت می کنند، آن را یاد می گیرند و قبولی می کنند، اما برای یادگیری این زبان باید خارج از مدرسه دروس خصوصی بگذرانند. فقط انگلیسی نیست که دانش آموزان را به کلاس های خارج می فرستد. مدارس، کامپیوتر همان است. کلاس های نقاشی، هنر، مسابقه و… علاوه بر بی تاثیر بودن در این زمینه، مدارس در کشف و پرورش استعدادهای کودکان و نوجوانان ناکام مانده اند، به گونه ای که نه تنها آن را کشف نمی کنند، بلکه حتی در مواردی آسیب می بینند. به او.
وی ادامه می دهد: این موضوع حاصل سیاست هایی است که طی دو تا سه دهه گذشته در آموزش و پرورش انجام شده است و این سیاست ها اغلب در راستای گسترش مدارس غیردولتی بوده است. مدیران ما با مقاطع تحصیلی مختلف به دلیل مشکلات مالی به سیاست خصوصی سازی روی آوردند.
ساجدی با اشاره به بودجه اندک آموزش و پرورش می گوید: «وقتی می بینیم بودجه آموزش و پرورش اگرچه از نظر اعداد و ارقام افزایش یافته است، اما به دلیل تورم و افزایش قیمت های موجود عقب نشینی کرده است! مسئول بودن. حتی دولت ها برای انجام فعالیت های روزانه خود از والدین پول می گیرند و حداقل امکانات رفاهی مانند پول برای تعمیرات و غیره را فراهم می کنند. به همین دلیل من می گویم تقریباً مردم برای آموزش هزینه می کنند. این حادثه ای که در کشور ما رخ داد با توجه به اهداف انقلاب اسلامی که یکی از مهمترین آنها عدالت آموزشی است یک فاجعه است. در دهه اول انقلاب، عدالت آموزشی را به خوبی اجرا کردیم که توسط بسیاری از کارشناسان ثابت و تایید شده بود، اما پس از آن به تدریج فاصله آموزشی و فاصله طبقاتی در آموزش افزایش چشمگیری پیدا کرد.
به گفته این کارشناس؛ «مدارس باید دارای پایه مادی یکسانی باشند و به هیچ وجه انواع مدارس متفاوت نباشد. این موضوع در راستای اهداف آموزش مدرنی است که در حال حاضر در کشورهای توسعه یافته انجام می شود و بیشتر منطبق بر اصل قانون اساسی سی ام است که اصلی ترین مترقی است و ما آن را 40 سال پیش تصویب کردیم و در یک به گونه ای که به شدت با این شکلی از عدالت اجتماعی که امروز می بینیم مخالف است. امکانات آموزشی باید برای همه دانش آموزان اعم از فقیر و غنی یکسان باشد.»
خطر دوقطبی شدن آموزش
بسیاری از صاحب نظران و صاحب نظران بر این باورند که آنچه امروز با آن روبرو هستیم، دوگانگی مدارس دولتی و خصوصی نیست، بلکه دوگانگی آموزش با حقوق و دستمزد است.
این در حالی است که این مشکل در مورد مدارس استعدادیابی یا سمپاد نیز به وجود آمده است. مدارسی که در ابتدا محدود بودند و محل جذب استعدادهای درخشانی بودند که از امکانات آموزشی قابل توجهی به صورت رایگان بهره می بردند. اگرچه بسیاری این رویه را یک مشکل می‌دانند، اما به نظر می‌رسد نگاه آموزش و پرورش به این مدارس متفاوت است. جایی برای کسب درآمد. بنابراین تعداد این مدارس نه تنها افزایش یافت بلکه پذیرش آنها نیز پرداخت شد. احمد نادری، یکی از اعضای کمیسیون رئیس مجلس شورای اسلامی در این خصوص گفت: امروز مدارس سمپاد از فلسفه و اهداف اصلی خود فاصله گرفته و دچار نوعی رانش شده است. مهم ترین انحراف این مدارس این است که ابتدا حقوق دریافت کردند، مدارسی که برای ایجاد عدالت آموزشی ایجاد شده بودند اکنون مخدوش شده اند و حتی توزیع این مدارس در مراکز استان ها است و تفاوت کیفیت مدارس سمپاد تهران با سایر استان ها نیز وجود دارد. بدیهی است با چنین روشی «سمپاد به کلی از هدف اصلی خود دور شده است».
نادری یادآور شد: امروز مدارس سمپاد به سمت تبدیل شدن به یک نهاد کنکور پیش می روند و دانش آموزان یک پایه به دور از تحصیل در رشته های دیگر، فقط برای تست زنی در این مدارس آموزش می بینند.
این رویه در مدارس نمونه دولتی و مدارس شاهد شکل متفاوتی دارد تا مدارس دولتی ضعیف که بیشتر دانش آموزان آن از طبقات پایین و متوسط جامعه هستند و همچنین مدارس غیرانتفاعی حذف شوند. معضلی که به عقیده بسیاری از کارشناسان آسیب های اجتماعی زیادی را متوجه جامعه و تعمیق شکاف طبقاتی موجود در کشور خواهد کرد.