روز جدید پیش از حذف ارز ترجیحی، برخی از اعضای اتاق بازرگانی و کارشناسان اقتصادی نسبت به آنچه سونامی تورم در اواخر تابستان امسال نامیدند، هشدار دادند. با توجه به اینکه با وجود حذف ارز 4200 تومانی، کشاورزان، بنکداران، تولیدکنندگان مواد غذایی و واردکنندگان مواد اولیه همچنان کالاهایی با نرخ قبلی دارند، طبیعی است که موج اصلی تورم به تعویق بیفتد. علاوه بر این، چند چهره اقتصادی از احتمال تورم شدید در ماه های آینده خبر داده اند. منتقدان این رقم را به عنوان اعتراف دیرهنگام دولت به یک اشتباه وحشتناک تفسیر کردند. اشتباهی که باعث افزایش شدید قیمت کالاهای اساسی در جامعه شد.
اگرچه حذف ارز ترجیحی (4200 تومان) موجی از گرانی را در جامعه ایجاد کرد، اما به گفته کارشناسان اقتصادی این اقدام تا پایان سال 1401 نزدیک به 500 هزار میلیارد تومان درآمدزایی خواهد داشت که از این میزان در صورت تحقق دولت وعده پرداخت یارانه، 350 هزار میلیارد تومان برای یارانه اختصاص می یابد و در نهایت 290 هزار میلیارد تومان در جیب دولت می ماند.
پیش از این 60 اقتصاددان در نامه‌ای به دولت پیشنهاد کرده بودند که به جای راه‌حل‌های تورمی و فشار بر توده‌های مردم، هزینه‌های خود را کاهش دهد و در راستای دولت انعطاف‌پذیرتر و کاهش فساد گام بردارد.
افزایش قیمت سونامی
پیش از حذف ارز ترجیحی، برخی از اعضای اتاق بازرگانی و کارشناسان اقتصادی نسبت به آنچه سونامی تورم در اواخر تابستان امسال نامیدند، هشدار دادند. با توجه به اینکه با وجود حذف ارز 4200 تومانی، کشاورزان، بنکداران، تولیدکنندگان مواد غذایی و واردکنندگان مواد اولیه همچنان کالاهایی با نرخ قبلی دارند، طبیعی است که موج اصلی تورم به تعویق بیفتد.
همچنین هزاران تن کالا با تعرفه های قبلی در انبارهای گمرکی دپو شده است. با توجه به اینکه این کالاها رو به اتمام است و واردکنندگان و تولیدکنندگان مجبور به ثبت سفارش گمرکی با نرخ ETS به جای ارز 4200 هستند، چند چهره اقتصادی از احتمال تورم شدید در ماه های آینده خبر داده اند.
با توجه به اینکه به نظر می رسد دولت به تازگی به این خطر احتمالی و افزایش سه برابری احتمالی قیمت ها پی برده است، خاندوزی وزیر اقتصاد از ارائه لایحه ای با دو فوریت در مجلس خبر داده است. دولت در این لایحه پیشنهاد جایگزینی نرخ ETS با همان نرخ 4200 به نام دلار جهانگیری را داد.
اگرچه رئیس سازمان برنامه و بودجه این اقدام دولت را دلیل بازگشت ارز 4200 نمی داند اما منتقدان این رقم را اعتراف دیرهنگام دولت به اشتباهی وحشتناک تعبیر می کنند. اشتباهی که باعث افزایش شدید قیمت کالاهای اساسی در جامعه شد.
یک اقتصاددان ایرانی ساکن شرق آسیا با اشاره به وجود نوسانات در اقتصاد گفت: حتی در صورت احیای ارز ترجیحی، احتمال بازگشت قیمت ها به زمان قبلی بسیار کم است و این آزمون و خطا ناشی از ناآگاهی است. تیم اقتصادی دولت در زمینه سازوکارهای اقتصادی
داود سوری، یکی دیگر از اقتصاددانان پیشنهاد کرد که دولت به جای ایجاد ارز ترجیحی، برخی عوارض و مالیات بر واردات را کاهش دهد، اقدامی که می تواند درآمد دولت را کاهش دهد و به مذاق سیاستمداران دولت چندان خوشایند به نظر نمی رسد.
عبدالناصر همتی با اشاره به اینکه دولت نتوانسته زیرساخت های کالا را آماده کند، گفت: بعد از 4 ماه می گویند ارز محاسبه گمرک به 4200 برگردد، (پس) رقابت داخلی و داخلی چه می شود. کالاهای وارداتی؟”
برخی نیز این تصمیمات عجولانه و عجولانه و مصوبات عجیب و غریب را به نفع مافیای اقتصادی نسبت می دهند، در حالی که با نامه قبلی دولت قیمت ها چند برابر شده و گروهی از واردکنندگان و تولیدکنندگان بر اساس اصلاح قیمت ها سود زیادی به دست آورده اند. نرخ ارز 4200 در عین حال که قیمت ها را به حالت قبل بر نمی گرداند، منافعی را به همراه خواهد داشت و حاشیه سود بیشتری را برای آنها ایجاد می کند.
اگرچه دولت رئیس جمهور برجام و ارز ترجیحی را ضرر محض و رانت خواری توصیف کرده است، اما پس از گذشت یک سال از روی کار آمدن دولت و فاصله گرفتن از فضای شعارهای جهادی، به نظر می رسد نشانه های اعتراف به اشتباه و درک سطحی مسائل اقتصادی از سوی دولت ها بیش از پیش آشکار است.
منتقدان نیز فراز و نشیب های دولت را عامل تکان های شدید قیمتی در جامعه تعبیر کرده و به گفته آنها از تبدیل شدن کشور به آزمایشگاه تعدادی از مدعیان فارغ التحصیل دانشگاه امام صادق (ع) انتقاد کردند.