روز جدید جاوید منتظران در یادداشتی درباره دیپلماسی ایرانی می نویسد: به نظر می رسد غربی ها اصرار ایران بر اخذ تضمین از کشورهای غربی را مانعی برای دستیابی به توافق می دانند. اگرچه مذاکره‌کنندگان ایرانی آشکارا در این مورد صحبت نکرده‌اند، اما سایر مطلعان از جمله وحید جلال‌زاده، رئیس فراکسیون امنیت ملی مجلس ایران، می‌گویند که در مورد دو موضوع با آمریکا به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم. منفعت اقتصادی یکی از آنهاست، آمریکا حاضر نیست حتی تا پایان دوره بایدن ایران را تضمین کند.
مقدمه
مذاکرات دوحه با محوریت رفع تحریم های سرکوبگرانه علیه ملت ایران در حالی اخیرا به پایان رسید که برخی رسانه های غربی بار دیگر با طرح برخی موضوعات انحرافی سعی در نشان دادن فضای منفی این مذاکرات برای ادامه فشار بر ایران داشتند. در همین حال، نمایندگان سه کشور اروپایی و ایالات متحده در اظهارنظرهای جداگانه و مجزایی استدلال کردند که ایران مسائل قدیمی را مطرح کرده که قبلاً حل شده بود و از فرصت برای موفقیت در مذاکرات استفاده نکرد. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، استدلال کرد که در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، ایران خواسته‌های ثانویه‌ای را مطرح کرده است که خارج از چارچوب برجام است.
در این میان به نظر می رسد غربی ها اصرار ایران بر اخذ تضمین از کشورهای غربی را مانعی برای دستیابی به توافق می دانند. اگرچه مذاکره‌کنندگان ایرانی آشکارا در این مورد صحبت نکرده‌اند، اما سایر مطلعان از جمله وحید جلال‌زاده، رئیس فراکسیون امنیت ملی مجلس ایران، می‌گویند که در مورد دو موضوع با آمریکا به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم. منفعت اقتصادی یکی از آنهاست، آمریکا حاضر نیست حتی تا پایان دوره بایدن ایران را تضمین کند.
به هر حال از آنجایی که موضوع ضمانت نامه یکی از موضوعاتی است که ایران به هیچ وجه از آن فرار نمی کند، سوالی که در افکار عمومی قابل طرح است این است که دلیل اصرار ایران بر دریافت ضمانت از طرف آمریکایی چیست و آیا مبنای کسب تضمین از ایران رویکرد درستی در مذاکرات برای احیای برجام است؟
چرا ایران ضمانت می خواهد؟
دلایل کاملاً منطقی و منطقی برای این درخواست وجود دارد. اول، ممکن است بپرسیم که آیا خود ایالات متحده مایل است با توافقی موافقت کند که در آن طرف مقابل هیچ تضمینی برای رعایت آن نمی‌پذیرد؟ یا اینکه آیا آمریکا و سایر کشورهای درگیر در مذاکرات، دولت های آینده خود را خواهند پذیرفت که از تعهدات ایران برای محدود کردن فعالیت های صلح آمیز بی دلیل سرپیچی کنند؟
اگرچه شرایط کنونی ایران انعقاد توافق هسته ای را ایجاب می کند، اما باید به گونه ای باشد که دوباره آسیبی به ایران وارد نکند.
از این نظر بدیهی است که اگر آمریکا قصد بازگشت به توافق را دارد، باید به طرف های حاضر در برجام به ویژه ایران اطمینان دهد که در آینده دست به بی قانونی و بی مسئولیتی نخواهد زد و اتفاقات خروج از برجام برجام تکرار نشود به خصوص که اکنون در آمریکا جمهوری خواهان مخالف توافق هستند و در ماه های آینده احتمالا اکثریت کنگره در دست جمهوری خواهان خواهد بود که در این صورت می توانند فورا توافق را از بین ببرند، در چنین شرایطی هیچ بازیگر عادی قبول نمی کند. بدون کسب ضمانت های لازم. دستیابی به توافقی آزمایشی از طرف آمریکایی.
بنابراین ایران که در سال های اخیر اجرای برجام نشان داده متعهد به تحمل هزینه های پذیرش تعهدات خود است، بدیهی است که با توجه به تجربه قبلی، در مذاکرات احیای برجام تاکید کرده است: ماهیت پایدار و قابل اعتماد هر توافقی است و این واقعیت ها تاکید می کند که نمی تواند از اعطای تضمین به آمریکا به عنوان طرفی که با سوء نیت ضمن خروج از برجام، تحریم های یکجانبه و غیرقانونی علیه ملت ایران اعمال کرده است خودداری کند. در این صورت، باز هم، خسارت خالص ناشی از خروج، ایالات متحده دوباره از توافق متحمل خواهد شد.
لازم به ذکر است که ایران بر موضوع لغو تحریم‌ها تمرکز کرده است، اما در مذاکرات مربوطه چیزی بیشتر یا کمتر از برجام درخواست نکرده است. البته واقعیت این است که بدون اجرای کامل مفاد برجام در مورد ایران، این توافق برای مردم ایران توافقی بیهوده خواهد بود. در صورتی که حدود چهار سال است که دولت و ملت ایران به طور کامل از حقوق و مزایای قانونی و قانونی خود بر اساس برجام محروم شده اند.
بنابراین، اگر غربی‌ها می‌خواهند توافق هسته‌ای، احیای مجدد ایران و تعهدات هسته‌ای از سر گرفته شود، طبیعتاً باید ابتدا از لغو تحریم‌ها و بهره‌مندی ایران از منافع اقتصادی برجام، دقیقاً مطابق با شرایط اطمینان حاصل کنند. توافقنامه درخواستی که بر اساس تجربه قبلی، درخواستی منطقی و کاملاً منطبق بر روح و متن برجام است. در این میان اگر آمریکایی‌ها واقعاً می‌خواهند برجام را احیا کنند، چون در مرگ برجام ابتکار عمل را به دست گرفتند، باید گام مهمی در احیای آن بردارند، از جمله ارائه ضمانت‌های کافی و باز کردن و تضمین دریچه‌ها و منافع اقتصادی این توافق. برای ایران