خود واقعه حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران نشان دهنده درگیری اساسی بین دو کشور ایران و آذربایجان است که منافع روسیه را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
: ایران در حال انجام تحقیقات فوری درباره جنایت فجیع – حمله به سفارت آذربایجان است. باکو ادعا می کند که این یک حمله تروریستی است، در ایران درباره وضعیت خانوادگی مهاجم صحبت می کنند. در هر صورت، خود واقعیت حمله به سفارت حاکی از درگیری اساسی بین دو کشور است که منافع روسیه را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
هفتم دی ماه یک حمله تروریستی در ایران رخ داد. یک مرد مسلح با ورود به سفارت جمهوری آذربایجان و تیراندازی، رئیس حراست این نهاد دیپلماتیک را به شهادت رساند. همه دنیا به آذربایجان تسلیت می گویند و آذربایجان نیز به نوبه خود ادعاهایی را به تهران می کند. باکو نه به تسلیت طرف ایرانی توجه می کند و نه به اینکه ایرانی ها سریع قاتل را دستگیر کردند و اکنون در حال بازجویی از او هستند. آذربایجان تخلیه سفارت خود از تهران را اعلام کرد و رسانه های آذربایجانی ایرانی ها را به دامن زدن به احساسات ضد آذربایجانی در ایران متهم کردند که به گفته آنها می تواند این حمله را تحریک کند (همانطور که حمله به سفارت آمریکا در سال 1979 انجام شد).
در واقع، اکنون احساسات ضد آذربایجانی در ایران قوی است. علاوه بر این، تهران آذربایجان را به عنوان یک دشمن بالقوه می بیند. اما نه به این دلیل که ایرانی‌ها می‌خواهند آذربایجان را تصرف کنند یا نظام سکولار آن را به جمهوری اسلامی تغییر دهند، بلکه به این دلیل که ایران اقدامات همسایه شمالی خود را تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی می‌داند.
به طور کلی پذیرفته شده است که کشور ما (روسیه) مرز بسیار پیچیده ای دارد. اما در مقایسه با ایران، الگوی صلح به نظر می رسد. در شرق، ایران با پاکستان هسته ای ناپایدار و همچنین با افغانستان ناپایدارتر هم مرز است. در جنوب غربی، آن سوی خلیج فارس، دشمنان تاریخی ایران، پادشاهی خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی قرار دارند. این کشور در غرب عراق واقع شده است، جایی که عناصر ضد ایرانی در حال قدرت گرفتن هستند. اما همچنان خطرناک ترین مرز ایران را شمال غرب می دانند یعنی. قفقاز جنوبی.
دلایل زیادی برای این وجود دارد. اول اینکه نزدیکی تهران به آن – از پایتخت ایران تا خاک آذربایجان فقط حدود 400 کیلومتر است. فاصله کاملا قابل دسترس برای پهپادهای اسرائیلی که می توانند از خاک آذربایجان بلند شوند. در واقع این دلیل دوم است – آذربایجان خاک خود را به دشمنان جمهوری اسلامی، اسرائیل و همچنین ترکیه می دهد. و اگر اسرائیلی ها فقط از خاک آذربایجان عملیات اطلاعاتی را علیه ایران انجام دهند، تهدیدات راهبردی از آنکارا خواهد بود.
در میان نهادهای سیاسی و دانشگاهی ایران اتفاق نظر وجود دارد که آنکارا به طور فعال از احساسات پان ترکیسم برای جدا کردن آذربایجانی‌های ایرانی از هویت ایرانی استفاده می‌کند. در سال های اخیر همه این خطرات برای ایران افزایش چشمگیری داشته است. در سال 2018، دولت نیکول پاشینیان در ارمنستان به قدرت رسید، سرزمینی که به ترکیه اجازه خروج ارضی برای آذربایجان را نمی دهد.
در جریان جنگ دوم قره باغ در سال 2020، ایرانی ها نتوانستند با اقدامات ترکیه و آذربایجان مخالفت کنند. اکنون شرایط برای ایران پیچیده تر شده است. مسائل امنیت ملی و تمامیت ارضی کشور در خطر است – اما در این میان، ایران نمی تواند مانند سال 2020 ابتکار عمل را به دست بگیرد. برای انجام این کار، فاقد منابع و متحدان است. در نتیجه تهران ظاهرا تصمیم گرفته منتظر تحرکات ترکیه و آذربایجان بماند و سپس پاسخ دهد.
حادثه سفارت آذربایجان در تهران به هیچ وجه به نفع طرف ایرانی نیست. مهاجم آذربایجان را قربانی می کند و اجازه می دهد احساسات ضد ایرانی رشد کند – هم در خود آذربایجان و هم در استان های آذری ایران. و البته این زمینه را برای اقدامات ضد ایرانی مختلف باکو فراهم می کند که یکی از آنها تخلیه سفارت است.
منبع: دیپلماسی ایرانی