روز جدید : هشتمین دور مذاکرات در وین روز دوشنبه به پایان رسید و قرار است دور دوم آن روز دوشنبه از سر گرفته شود. اگرچه هر دو کشور به ادامه مذاکرات خوشبین هستند، اما چین و روسیه نسبت به دو دور مذاکرات در وین که از 29 دسامبر آغاز شد، خوش بین هستند. چین و روسیه خوشبین هستند، اما کشور اصلی و اروپا به آینده مذاکرات خوشبین نیستند. ستاره صبح در این رابطه با حشمت‌الفلاحت پیشه، رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کرد که به شرح زیر است:
با توجه به اینکه برخی کارشناسان پیش بینی می کنند دور هشتم مذاکرات در وین پرتنش باشد، ارزیابی شما چیست؟
این دور از مذاکرات برای هر دو طرف به متن رسیده است و پرانتزهای زیادی در آن وجود دارد و با نزدیک شدن به پایان مذاکرات، اختلافات در این موضوعات در داخل پرانتز است و پیش‌بینی‌های کارشناسان بر همین اساس است. من معتقدم مذاکرات رو به جلو است و جا برای توافق بیشتر از قبل وجود دارد، اما طرفین باید تصمیمات سختی بگیرند. طبیعی است که هیچ یک از طرفین نتوانند به حداکثر پیروزی در مذاکرات دست یابند. در شرایط کنونی طرفین باید برخی از الزامات طرف مقابل را در نظر بگیرند تا به توافق برسند. اگر طرفین تلاش کنند بر اساس «محدودیت» انتظار داشته باشند، این باعث افزایش سرعت و اطمینان طرفین می شود. خوشبختانه ما در مرحله ای از تعارفات دیپلماتیک هستیم.
کدام یک از طرف های مذاکره در وین با کمال میل مذاکرات را به تعویق می اندازد؟
واقعیت این است که ایران بیش از حد درخواست نکرده است. ایران از نظر تاریخی مذاکرات را مورد توجه قرار داده است که به شدت در این زمینه متاثر شده است. یکی در زمان اجرای برجام، آمریکا را تحریم کرد، به این معنی که ایران را از سوء استفاده از لغو بخشی از تحریم های 915 ممانعت کرد. از 1248 تحریم، 915 مورد لغو شد که مانع استفاده کامل از تحریم ها شد. بنابراین نمی توان این مورد را زیاده خواهی ایرانی دانست، بلکه نشان دهنده عدم تعهد طرف آمریکایی است. در قوانین داخلی آمریکا اولی فرمان، دومی بخشنامه، سومی دستورالعمل و چهارمی توافق با کنگره در مورد اجرای سیاست های تحریمی را داریم. اینها مواردی است که رئیس جمهور آمریکا قدرت دور زدن یا تعلیق تحریم های کنگره را دارد که متاسفانه به نفع ایران اجرا نشده است.
نکته بعدی بحث ثبات این معاهده است، زیرا ایران به دلیل خروج آمریکا از برجام آسیب زیادی دیده است.
فلاحت پیشه افزود: اروپایی ها مهمترین نقش را در مذاکرات دارند. این کشورها در ابتدا به عنوان میانجی پذیرفته نشدند، اما امروز آنها را در راستای منافع برجامی می دانند. به مفهومی که منتقدان خود اروپا به کار می برند، کشورهای اروپایی در یک «خودروی آزاد» در مذاکرات قرار دارند. همه کشورهای اروپایی نقش پلیس بد را بازی می کنند. به عنوان مثال فرانسوی ها نقش یک لابی عربی-اسرائیلی را بازی می کنند و حتی در بعد کلان نیز در این زمینه با کشورهای عربی به توافق رسیده اند و کاملا فرصت طلبانه عمل می کنند. آلمانی ها دارند سیاست های دفاعی ایران را دنبال می کنند، یعنی به نوعی کار را با یکدیگر تقسیم می کنند. انگلیسی ها نیز از منافع آمریکا در اروپا دفاع می کنند و سیاست های خود را دنبال می کنند. به همین دلیل است که معتقدم اگر اروپایی ها از میز مذاکره قطع شوند، ایران و آمریکا بهتر می توانند به توافق برسند.
چین و روسیه برخی از منافع خود را شناسایی کرده اند و ایران را بخشی از چالش های خود با ایالات متحده می دانند. بنابراین نگاه مستقلی به برجام ندارند. معتقدم اگر در برجام توافقی حاصل نشود به ضرر چین و روسیه تمام می شود.
نظر شما درباره قانون اقدام راهبردی علیه تحریم ها که در مجلس فعلی به تصویب رسید چیست؟
مجلس در قالب تقسیم کار عمل می کند. موضوع برنامه هسته ای ایران در شورای عالی امنیت ملی تصمیم گیری می شود و اگر مجلس قوانینی را تصویب کند، در راستای نقش رئیس مجلس در شورای عالی امنیت ملی است. بنابراین معتقدم این قانون هم جنبه مثبت دارد و هم جنبه منفی. نکته منفی این بود که کار با آژانس را دشوار می کرد. نکته مثبت این است که قدرت چانه زنی ایران را افزایش داده است. به طور کلی این قوانین به نوع عملکرد در خارج از کشور بستگی دارد. توجه به این نکته ضروری است که دیپلمات نباید در داخل دستبند باشد.
رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس افزود: دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در موضوع هسته ای به وظایف خود عمل نمی کند. به ویژه نقش او در دیپلماسی عمومی.
مسئول کار هسته ای شورای عالی امنیت ملی. بنابراین او باید به گونه ای عمل کند که چالش داخلی را مدیریت کند. برجام و احیای آن دستاورد قابل احترامی است زیرا ایران را از تنش دور نگه می دارد. هرکس ایران را از تنش خارج کند به کشور خدمت کرده است و هرکس کشور را به تنش بکشاند خیانت کرده است. بنابراین فاصله تیم مذاکره کننده قبلی با تیم فعلی فاصله خدمت و خیانت نیست. آفت پوپولیسم به قیمت تصمیمات ما در حوزه بیرونی تمام می شود. مذاکره کنندگان فعلی و حامیان آنها کسانی بودند که موضع قاطعانه ای در برابر برجام داشتند که به تصویب شورای عالی امنیت ملی رسید. اما می بینیم که دیدگاه پوپولیستی حاکم شده است و این باعث می شود که فاصله بین شعار و عمل پر شود. تیم مذاکره کننده فعلی در حال احیای چیزی است که قبلاً خیانت نامیده می شد. بنابراین سیاست خارجی نباید پوپولیستی باشد. اختلاف در شورای عالی امنیت ملی باید این کار را انجام داد تا آنقدر نظرات مختلف وجود نداشته باشد که دیپلمات های ما بتوانند در مذاکرات جلو بروند.