روز جدید : تکلیف محسن رضایی در دولت چه می شود؟ او دو انتخاب احتمالی دارد و یکی با انتخاب های شگفت انگیز و دشواری که باید راضی کند.
محسن رضایی از کمیسیون اقتصادی دولت خارج شد. این مهم ترین خبر دولت ابراهیم رئیسی در چند هفته اخیر به ویژه با توجه به سمت معاونت اقتصادی رضایی رئیس جمهور بود.
سید صولت مرتضوی معاون اجرایی رئیس جمهور نیز از دیگر چهره هایی بود که با موافقت وی از کمیسیون اقتصادی خارج شد. وی در خصوص علت انصراف از جلسات این کمیسیون گفت: در دو کمیسیون زیربنایی و اقتصادی دولت عضویت داشتم. باید در کمیته ها حضور داشته باشم و نظر کارشناسی بدهم، جلسه مقدماتی را مطالعه کنم و در کمیته ها وقت کافی بگذارم، به همین دلیل درخواست کردم از ترکیب کمیته اقتصادی خارج شوم. محسن رضایی معاون اقتصادی رئیس جمهور نیز به دلیل مشغله کاری و عدم حضور در جلسات کمیسیون اقتصادی خواستار خروج از کمیسیون اقتصادی شد.
مرتضوی تاکید کرد که رضایی همچنان در حوزه معاونت اقتصادی رئیس جمهور و دبیری شوراها و مجامع قوی خواهد بود و دولت از وی نهایت استفاده را خواهد برد.
اگرچه معاون اجرایی رئیس جمهور سخنان سخنگوی دولت را تکرار کرد و به نظر می رسید درست گفته است، اما تجربه همه دولت های گذشته نشان می دهد که این گونه خروج ها و کمبود وقت عموماً نشانه اختلاف نظر جدی است، به ویژه اگر دو شاکی دارای نقاط مشترکی باشند.
این مشکل زمانی تشدید می شود که بدانیم یک روی تاریخ محسن رضایی است، مردی که خود را رئیس جمهور می بیند و در حوزه اقتصاد و ارائه راهکار برای مشکلات اقتصادی کشور حرفی برای گفتن دارد.
با توجه به این سوال که آیا محسن رضایی درخواست استعفا از کمیسیون اقتصادی خود را داشته است یا خیر، این استعفا را باید نشانه تلقی کرد. نشانه های اولین شکاف جدی در تیم اقتصادی ابراهیم رئیسی.
محسن رضایی مردی است که خود را رئیس جمهور می داند
محسن رضایی امروز معاون اقتصادی رئیس جمهور است اما او را معاون عادی نمی دانند. او فرمانده سپاه امام بود و با توجه به خاستگاه و نقش آن در انقلاب و سال های اول تأسیس جمهوری اسلامی، جایگاهی متفاوت به شمار می رود.
رضایی فرمانده کل سپاه در زمان نخست وزیری میرحسین موسوی و اکبر هاشمی رفسنجانی سخنگوی سپاه بود. این چهره های سرشناس بعداً در مناصب کلیدی نظام قرار گرفتند. دو رئیس جمهور بعدی ایران، محمد خاتمی و حسن روحانی، در زمان فرماندهی محسن رضایی نماینده مجلس بودند.
در این زمینه، اصلاً دور از انتظار نیست که رضایی خود را چهره ای برابر با هاشمی یا حداقل ناطق نوری ببیند و آرزوی ریاست جمهوری را داشته باشد. برای تسهیل این امر به دانشگاه رفت و در رشته اقتصاد مدرک گرفت و سعی کرد علاوه بر فرماندهی سپاه، چهره های علمی و اقتصادی را نیز به نمایش بگذارد. او در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری خود از وعده پرداخت یارانه به دولت های اقتصادی صحبت کرد، اما هرگز با استقبال مردم و حتی جناح های سیاسی مواجه نشد.
اصولگرایان هرگز محسن رضایی را به اندازه علی لاریجانی، محمد باکر کلیباف، محمود احمدی نژاد و حتی سعید جلیلی جدی نگرفته اند و این چیزی نیست که بتوان از رضایی کتمان کرد.
اما در نهایت محسن رضایی به عنوان جانشین اقتصادی به دولت سیزدهم پیوست و دبیری شورای عالی هماهنگی اقتصادی و دبیری ستاد اقتصادی دولت را بر عهده گرفت. به همین دلیل سال‌ها بعد از دبیری شورا استعفا داد تا بر دولت تمرکز کند.
محسن رضایی و دولتی که تا به حال اسمش را نشنیده است
با توجه به سابقه محسن رضایی و تحقیقاتی که در دو دهه اخیر در حوزه اقتصاد انجام داده است، طبیعی است که انتظار داشته باشیم سکان اقتصاد دولتی در دستان او باشد و سخنان او حرف اول و آخر تلقی شود. سخنان دولت سیزدهم با این حال، رضایت در این زمینه بی نظیر نیست.
محمد محبر معاون اول ابراهیم رئیسی اولین و جدی ترین رقیب رضایی است. او باید نقش اسحاق جهانگیری را بازی کند و از پروژه های داخلی و اجرایی دولت حمایت کند. با توجه به تجربه مخبر و تیمی که در دفتر دارد، فقط به حرف محسن رضایی گوش نمی دهد.
علاوه بر این، احسان هندوزی به عنوان وزیر اقتصاد تاکنون استقلال نظری خوبی از خود نشان داده است و گفته است که حرف هایی برای گفتن دارد و قصد دارد عمل کند.
در کنار این دو نفر باید به فرهاد رهبر و علی صالح آبادی نیز اشاره کرد. یکی در تمام سال های گذشته مشاور ارشد اقتصادی و دیگری رئیس کل بانک مرکزی است.
محسن رضایی محو شدن; آغاز فروپاشی یا انسجام؟
با این تفاسیر خروج محسن رضایی را باید در کمیسیون اقتصادی دولت چگونه ارزیابی کرد؟ به نظر می رسد در این مورد رگه هایی از اختلاف نظر رضایی و مخبر دیده می شود، اختلافی که از همان روز اول انتظار می رفت.
اما پیامدهای این خروج چیست؟ با توجه به فشارهای وارده بر اعضای تیم اقتصادی دولت به ویژه وزیر صمت و وزیر کار و بی توجهی اقتصادی دولت، این اختلاف نظر می تواند به دومینوی فروپاشی تیم اقتصادی دولت منجر شود. از سوی دیگر، با کم رنگ شدن چهره هایی مانند رضایی و تاکید بر چهره ای خاص – اینجا محمد محبر معاون اول رئیس جمهور – شاید دست تئوریک و عملی تری در تیم اقتصادی دولت شکل بگیرد و شاهد انسجام واقعی تری باشیم. .
سرنوشت محسن رضایی در دولت چه خواهد شد؟ او دو انتخاب ممکن و یکی با غیرممکن ها دارد. دو گزینه احتمالی او این است که یا حضور فعلی خود را در دولت بپذیرد و به دنبال نظریه پردازی و رهبری اقتصادی بیش از حد نباشد یا اینکه دولت را ترک کند و سعی کند به عنوان یک منتقد فعال اقتصادی و سیاسی عمل کند.
انتخاب بعید و در واقع سخت رضایی، ماندن در دولت و تلاش برای هدایت تیم اقتصادی دولت و تلاش برای دیکته نظرات خود به دولت است. با توجه به قدرت چهره هایی مانند مخبرین و قدرت نظری چهره هایی مانند هندوزی و مسیر اقتصاد کشور، به نظر می رسد این مسیر شکست خورده و دستاورد چندانی نخواهد داشت.