روز جدید : تصور مردم از کلمه تورم قیمت کالایی است که می خرند; با این حال، تعریف علمی تورم فراتر از این است و دقیق تر است. تورم بالا و بلندمدت بخش هایی از جامعه کم درآمد را نابود می کند. قدرت همه برنامه ریزی ها را از اقشار جامعه می گیرد و بذر ناامیدی را به درختانی پایدار در دل مردم تبدیل می کند.
محسن خسروی: صحبت در مورد اقتصاد و قوانین ثابت آن به ما کمک می کند تا درک کامل تری از اتفاقاتی که برای توده هایمان می گذرد به دست آوریم و تأثیرات تصمیمات اقتصادی را بر زندگی خود بهتر درک کنیم.
تصور مردم از کلمه «تورم» قیمت کالایی است که می خرند. با این حال، تعریف علمی تورم فراتر از این است و دقیق تر است.
تورم بالا و بلندمدت بخش هایی از جامعه کم درآمد را نابود می کند. قدرت همه برنامه ریزی ها را از اقشار جامعه می گیرد و بذر ناامیدی را به درختانی پایدار در دل مردم تبدیل می کند.
بنابراین، دولت ها هر کاری می کنند تا این اژدهای سرکش را رام کنند.
یکی از دلایل مهم تورم، وام های دولت از بانک مرکزی است. به عبارت بسیار ساده، استقراض از بانک مرکزی را معادل عامیانه چاپ پول در نظر بگیرید. چاپ پول که دولت را بیشتر به بانک مرکزی بدهکار می کند.
وقتی پول به این شکل چاپ شود، پول ملی (ریال) مقداری از ارزش خود را از دست می دهد. فرض کنید 10 ریال دارید، اما یک بار که پول را چاپ کنید، ارزش آن ها 8 ریال می شود. این کاهش ارزش معمولاً خود را به شکل افزایش قیمت نشان می دهد. چون ارزش کالاها کم نمی شود!
حال چرا دولت ها از بانک مرکزی وام می گیرند و بار تورم را به دوش می کشند؟
جواب یک کلمه کسری بودجه است. دولت ها هزینه هایی دارند. حقوق کارمندان و بازنشستگان اجرای طرح های عمرانی و … هزینه های دولت است. برعکس، زمانی که درآمدهای دولت به دلایلی مانند تحریم و عدم فروش نفت کاهش می یابد، دولت مجبور می شود برای تامین هزینه ها از بانک مرکزی وام بگیرد.
این وام در واقع مالیاتی پنهان و غیرشفاف است که دولت به ناعادلانه از همه اقشار حتی از افراد بسیار ضعیف جامعه دریافت می کند.
اگر دو نکته فوق را با هم ترکیب کنیم، این گزاره به دست می آید که «کسری بودجه در صورتی که با وام بانک مرکزی تأمین شود. در واقع دولت کسری بودجه خود را از جیب مردم تامین می کند! “با گران شدن کالاها و کوچکتر شدن توده مردم”
از طرفی تاثیر تحریم ها بر تورم نیز در اینجا مشخص می شود.
حالا ماجرای حذف ارز 4200 چیست؟
در دولت قبل برای مهار تورم کالاها و جلوگیری از افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها به دلیل تحریم‌ها، دولت تصمیم گرفت با قیمت‌های پایین‌تر (یارانه غیرمستقیم) و کاهش قیمت کالاها را وارد کند، شیب دیوانه‌کننده‌ای. رشد تورم کالاهای اساسی را کاهش دهید تا اقشار ضعیف جامعه زیر بار تورم له نشوند. البته این راه حل بهینه نیست و پیامدهای خود را دارد اما به نظر می رسید راهی برای کنترل فشار تحریم ها بر جامعه وجود نداشته باشد.
وقتی دولت مقداری از منابع ارزی خود را با قیمت کمتری به فروش می رساند، طبیعتاً درآمدهای دولت کاهش می یابد و کسری بودجه افزایش می یابد. این به معنای انتقال غیر مستقیم تورم است. این مدل غیر مستقیم منجر به افزایش کمتر شیب کالاهای اساسی نسبت به سایر کالاها می شود.
حال اگر دولت ارز 4200 را حذف کند درآمدهایش افزایش می یابد و میزان وام های بانک مرکزی کاهش می یابد. این بدان معناست که تورم کمتر رشد می کند و البته به طور مساوی بین همه کالاها توزیع می شود. به عبارت دیگر، جهش شدید قیمت کالاهای اساسی رخ خواهد داد و این می تواند به معنای تضعیف اقشار ضعیف جامعه باشد.
برنامه دولت برای مهار گاوبازی و کاهش فشار بر ضعیفان، پرداخت یارانه بیشتر است. البته اگر یارانه معادل کل افزایش درآمد دولت باشد، عملا کمکی به کاهش تورم نخواهد کرد. اگر کمتر شود و بخشی از منابع صرف هزینه های دیگر دولت شود، فشار بر ضعیفان به همان اندازه افزایش می یابد.
حذف این ارز 4200 یا ادامه آن و الگوبرداری از اثرات اقتصادی آن بسیار دشوار است. اما آیا سوال ساده تر است؟
چرا نباید تحریم ها ادامه پیدا کند؟
مشکلات سیاسی اقتصاد راه حل سیاسی دارد! اینکه بگوییم 4 سال پیش تورم 40 درصدی داشتیم و دلایل آن را نگفتیم مصداق بارز بی عدالتی است. البته اگر مسائل سیاسی حل نشود، مشکل اقتصادی حل نمی شود و تلاش مصداق «از این رکن به رکن دیگر حرکت» خواهد بود.
البته سوال دیگری هم وجود دارد؛ چرا باید درآمدهای کشور متکی به نفت باشد؟ فرض کنید که تحریم کننده می تواند فقط نفت را تحریم کند؟
باز هم می گویم: مشکلات سیاسی اقتصاد راه حل سیاسی دارد!
با مردم صادق باش…