روهر نه اظهارات مقامات آمریکایی و روسیه نشان می دهد که بحران اوکراین تاثیر منفی بر مذاکرات وین داشته و یکی از دلایل تاخیر و شکست برجام، حمله روسیه به اوکراین است. از یک سو، آمریکایی ها در حال حاضر بر جنگ و بحران اوکراین تمرکز کرده اند. بنابراین به طور قطع می توان گفت که جنگ روسیه علیه اوکراین به نوعی بر مذاکرات اخیر در وین تأثیر خواهد گذاشت.
حسین امیرعبدالهیان وزیر امور خارجه دولت سیزدهم در اولین هفته سال جدید و همزمان با گمانه زنی های مختلف درباره علت طولانی شدن مذاکرات در وین برای احیای برجام، در گفت و گوی زنده تلویزیونی اعلام کرد که «عقب نشینی انقلابیون». دور ماندن از لیست تحریم های آمریکا مشکل بزرگی است. به تازگی. به گفته امیر عبداللهیان، «حذف نام اشخاص حقیقی و حقوقی از فهرست تحریم ها و اقدامات یکجانبه آمریکایی ها علیه ایران» یکی از محورهای اصلی مذاکرات وین است. وی با انتقاد از اقدامات دولت ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا، گفت: این تصور که اقدامات دولت قبلی برای خروج از توافق هسته ای با ایران باعث کاهش اقدامات سپاه پاسداران شده است، نادرست است. پس از سخنان وزیر امور خارجه مشخص شد که موضوع لغو تحریم ها از جمله خروج سپاه از فهرست گروه های تروریستی خط بسیار مهمی برای ایران در مذاکرات اخیر در وین است.
این موضوع به گفته سردار حسین علایی «اراده مردم، سیاستمداران و خود سپاه» تلقی می شود. سردار حسین علایی، فرمانده سابق ناوگان سپاه و استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی، در مصاحبه ای گفت: اگر آمریکا خواهان پایان مذاکرات وین و بازگشت به برجام است، چاره ای جز لغو تمامی تحریم های اعمال شده توسط آمریکا ندارد. دوران ترامپ حکم تحریم سپاه را لغو کنید.
موضوع تحریم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دولت دونالد ترامپ از همان ابتدا با واکنش های بین المللی و داخلی زیادی مواجه شد. اخیرا این موضوع به یکی از موضوعات مهم مذاکرات برای احیای برجام تبدیل شده است. کمال حرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ایران، در جریان مذاکرات در وین، در مصاحبه ای تاکید کرد که «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک ارتش ملی است و هیچ ارتش ملی را نمی توان گروه تروریستی تلقی کرد» و سپاه پاسداران باید حذف شود. از لیست گروه های تروریستی چه تعداد از تحریم‌ها و رویه‌هایی که آمریکا علیه سپاه در پیش گرفته، در ابزار و اعمال تحریم‌های آمریکا بی‌سابقه بوده است و نظر خود سپاه پاسداران در این مورد چیست؟
– قبل از خروج ترامپ از مجمع عمومی سازمان ملل، هیچ مدرکی دال بر تحریم نیروهای مسلح یا ارتش دولتی آمریکا وجود نداشت. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در واقع بخشی از نیروهای مسلح رسمی جمهوری اسلامی ایران است و وظیفه حفظ امنیت کشور را بر عهده دارد. تمایز مهمی که باید بین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سایر نیروهای مسلح در کشورهای دیگر ذکر شود، «منشأ سپاه» است. سپاه پاسداران دفاع مردم ایران در برابر ارتش متجاوز صدام و محبوب ترین نیروی مسلح ایران و در بین کشورهای مختلف است. داوطلبان با علاقه به سپاه در زمان جنگ سازماندهی شدند و از کشور دفاع کردند. تحریم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یکی از بدترین اقدامات آمریکا علیه ایران بود و این تحریم باعث افزایش تنش بین ایران و آمریکا شده و اکنون یکی از موانع اصلی موفقیت مذاکرات وین و به نتیجه رسیدن برجام است.
وزیر امور خارجه در گفت‌وگوی تلویزیونی اخیر خود تاکید کرد که باید جایگاه و نقش سپاه و جایگاه قانونی سپاه به عنوان مهمترین بخش امنیتی و دفاعی کشورمان مورد توجه قرار گیرد. وی با تاکید بر اهمیت از خودگذشتگی سپاه گفت: در مذاکرات به موضوع سپاه پاسداران اولویت ندهید. این اظهارات البته با انتقاد برخی از جریان های داخلی به وزیر امور خارجه همراه بود که اظهارات آنها نوعی خلأ ایجاد کرد. نظر شما درباره اظهارات وزیر امور خارجه چه بود؟
– از صحبت های وزیر امور خارجه می توان نتیجه گرفت که سپاه به دنبال نتیجه گیری از برجام است و مذاکرات در وین با لغو تحریم ها علیه ایران با موفقیت ادامه خواهد یافت. البته سپاه نمی‌خواهد نام او در فهرست گروه‌های تروریستی باقی بماند و مهم‌تر از آن می‌خواهد این ایده که «تحریم‌های سپاه مانع از نتیجه‌گیری مذاکرات می‌شود» را در اذهان عمومی حذف کند. سپاه می خواهد همه تحریم ها و فعالیت های ایران را به عنوان یک کشور عادی در منطقه و جهان لغو کند. در پی این اظهارات خود آقای امیرعبدالهیان توضیحاتی در این خصوص ارائه کردند که برداشت اولیه از گفته های ایشان را تا حد قابل توجهی اصلاح کرد. به نظر می رسد اگر آمریکایی ها می خواهند به برجام بازگردند، باید همه تحریم ها علیه ایران اعم از مسائل اقتصادی، تحریم افراد و شخصیت های نظام و تروریست خواندن سپاه را لغو کنند تا ایران به صداقت آمریکا اعتماد کند. . . بازگشت آمریکا به برجام.
نتیجه مذاکرات به طور خاص برای خروج سپاه از لیست تحریم ها به نظر شما چه خواهد بود؟ ایران از یک سو این موضوع را خط قرمز توصیف می کند و سناتورهای جمهوری خواه در کنگره آمریکا نیز فشار شدیدی بر دولت بایدن وارد می کنند تا از حذف سپاه از لیست گروه های تروریستی جلوگیری کنند؟
– آمریکا قول داده است که در دوران ترامپ همه تحریم ها را لغو کند. تحریم سپاه یکی از مهمترین این تحریم هاست. اگر آمریکا خواهان پایان مذاکرات وین و بازگشت به برجام است، چاره ای جز لغو تمامی تحریم های دوران ترامپ از جمله سپاه ندارد. از سوی دیگر، بسیاری از ایرانیان علاقه مند به سپاه هستند و به هیچ وجه با دولت ایران برای ادامه مذاکره با سپاه بدون حذف آن از فهرست تحریم های آمریکا موافق نیستند.
یکی دیگر از اتهامات وارده به برخی از سپاه این بود که سپاه ترجیح داد در دولت آقای رییسی به توافقی برای احیای برجام برسد تا در دولت آقای روحانی. این اتهام را چگونه می بینید؟
سپاه یک سازمان سیاسی نیست، اما سپاه یک نیروی نظامی است که از تمامیت ارضی کشور دفاع می کند و بازوی اصلی حکومت و امنیت ملی ایران است. برای سپاه فرقی نمی کند که کدام دولت در مورد موضوع هسته ای تصمیم گیری کند و مهم ترین مسئله برای سپاه این است که هر نوع توافق و مذاکره می تواند امنیت ملی ایران را افزایش دهد.
به نظر شما بحران اوکراین تا چه اندازه بر مذاکرات برای احیای شورای امنیت سازمان ملل تأثیر گذاشته است؟
اظهارات مقامات آمریکایی و روسیه نشان می دهد که بحران اوکراین تاثیر منفی بر مذاکرات وین داشته و یکی از دلایل تاخیر و شکست برجام، حمله روسیه به اوکراین است. از یک سو، آمریکایی ها در حال حاضر بر جنگ و بحران اوکراین تمرکز کرده اند. بنابراین به طور قطع می توان گفت که جنگ روسیه علیه اوکراین به نوعی بر مذاکرات اخیر در وین تأثیر خواهد گذاشت.