روز جدید دو محقق در بررسی های خود به اسنادی دست یافته اند که نشان می دهد تابلوی “مظفرالدین شاه قاجار” که سال ها پیش در تالار درخشان کاخ گلستان قرار گرفته بود، در سال 1378 از کاخ گلستان به سرقت رفته و پس از انتشار این تابلو در حراج کریستیز لندن. کاتالوگ، در فروردین 1379 فروخته شد.
مدارک سرقت تکمیل شده است
این نقاشی رنگ روغن که مظفرالدین شاه را با مدال های فراوان و کلاه سیاه با پرهای پرنده میناکاری شده نشان می دهد، داخل یک کارتوش بیضی شکل و با امضای محمد کمال الملک در پایین تابلو در سمت چپ به نقل از دو مسئول موزه. مشخص شده است منتشر نشده و بر اساس تحقیقات رضا کسروی و الناز بایرام زاده پژوهشگر تاریخ قاجاریه به سرقت رفته و در لندن فروخته شد.
هر احتمالی غیر از حضور هیئت از ذهنشان گذشت
مسئولان میراث فرهنگی با انتشار این خبر در صفحه شخصی یکی از فعالان فرهنگی در فضای مجازی، ابتدا تمام تلاش خود را برای تکذیب کامل سرقت، جعلی دانستن این اثر و یا در نهایت در صورت وقوع، انجام می دهند. تایید نهایی سرقت در آینده، زمان وقوع این حادثه را تکذیب می کنند.
شاید تابلوی تقلبی بود
عفرین امامی، مدیر کاخ گلستان در اولین واکنش ها گفت: «از آنجایی که کاخ گلستان درهای عمومی داشت و شروع به تحویل آثار به متولی ملک کرد، اثری از این تابلو در فهرست درهای عمومی نیست. قصر. البته رسم هدیه دادن در دوره قاجار بسیار رایج بوده است، بنابراین در صورت تایید صحت عکس و تصویر ممکن است این تابلو در دوره قاجار هدیه داده شده باشد. البته با توجه به اسناد منتشر شده روی تصاویر، باید به این احتمال فکر کرد که اگر تابلویی در حراج کریستی فروخته شد، یا جعلی بوده یا تابلوی دیگری.”
وجود تابلوی مظفرالدین شاه به کلی تکذیب شد
از سوی دیگر احمد دزوارهایی سرپرست مجموعه کاخ گلستان از ابتدای انقلاب تا سال 1386 این سرقت را در سال 78 تکذیب کرد و گفت: ما در تالار برلیان اصلا تابلوی ایرانی نداشتیم و همه تابلوها خارجی هستند. از سال 1350 که در کاخ گلستان بودم، چنین تابلویی در ساختمان برلیان وجود نداشت.
احتمال دزدیده شدن نقاشی در سال 1961 قوت گرفت
جبار اوج متولی ملک از سال 1387 تا 1400 در تالار برلیان نیز گفت: بسیاری از اشیای کاخ گلستان قبل از ثبت در سال 64 به موزه های دیگر منتقل شده است که شاید در اوایل انقلاب و در زمان حفاظت از میراث این اتفاق افتاده باشد. مثل امروز نبود اگر این تابلو متعلق به کاخ گلستان باشد، ممکن است قبل از سال 1361 از کاخ حذف شده باشد.
تایید دزدی تابلو بعد از 44 سال
حال با گذشت چند روز از هیاهوی اولیه، مرتضی ادیب زاده، مدیر اداره کل موزه ها در صفحه شخصی خود در فضای مجازی این سرقت را تایید کرده است. مظفرالدین شاه قاجار بین سالهای 1317 تا 1361 کاخ گلستان را ترک کرد و بعداً به خارج از کشور قاچاق شد و به فروش رسید.
تابلو در اتاق خواب ناصرالدین شاه بود نه تالار برلیان
وی در هفت نکته تاکید کرد که «در روزهای اخیر بررسی جامعی از اسناد مالکیت کاخ گلستان متعلق به سالهای 1312، 1317 و 1361 انجام شد که بر اساس آن نام تابلو و مشخصات دقیق آن از جمله ابعاد در سال 1312 به ثبت رسیده است. اما در زمره املاک بنا به نام کوی (داخلی ناصرالدین شاه)، نه کاخ اصلی و تالار برلیان به ثبت رسیده است.
کارشناسان حراج کریستیز این نقاشی را بدون درخواست جعل کردند
«در سوابق سال 1361 که مربوط به وزارت فرهنگ و هنر آن زمان است، هیچ نشانی از نام تابلوی مذکور وجود ندارد و قطعاً متعلق به کاخ گلستان است و در فاصله سالهای 1317 تا 1361 از آن حذف شده است. مجموعه کاخ و بعداً به خارج از کشور قاچاق شد و به فروش رسید. حراج داران کریستی باید قبل از انجام حراج درباره این تابلو از ایران پرس و جو می کردند.
پیگرد قانونی برداشتن غیرقانونی تابلوی مظفرالدین شاه
در نهایت مدیر اداره کل موزه ها در گام آخر بر اهمیت «حذف غیرقانونی اثر» تاکید کرد به طوری که این اداره کل بر اساس تعهدات ذاتی خود و بر اساس قوانین بین المللی اقدامات لازم را انجام داد. تا کار مذکور به ردیف روزانه برگردد