عجیب اما واقعی: کشت محصولات آبزی در استان های گرم و خشک/آب حلقه مفقوده مدل کشت است

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا ؛ به نقل از پایگاه خبری تحلیلی قم فردا، بررسی اسناد و آمار وزارت جهاد کشاورزی در مورد تولید محصولات کشاورزی نشان می دهد که به موازات تشدید خشکسالی در دو دهه اخیر در کشور، تولید محصولات آبی نیز افزایش یافته و این افزایش از طریق رخ داده است. استان هایی که اکنون درگیر غرق شدن و بحران آب هستند. به گفته کارشناسان، نبود برنامه ریزی سرزمینی در حوزه کشاورزی و نقشه راه، اجرای طرح های اساسی و پایدار برای حفظ منابع و ثروت های موجود کشور را غیرممکن کرد.
این در حالی است که 13 سال از تصویب لایحه الگوی کشاورزی می گذرد اما با وجود شعارهای فراوان توجهی به این موضوع نشده است. اگرچه وزارت جهاد کشاورزی به تازگی گزارشی از وضعیت بخش کشاورزی در سال زراعی 1399-1400 منتشر کرده است، اما تحلیل این گزارش نکات عجیبی دارد که مشخص می کند الگوی کشت مناسبی برای کنترل آن وجود ندارد. قیمت محصولات و مدیریت مصرف آب کشور، چرا که حدود 90 درصد آب شیرین کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود.

مدیریت مصرف آب از طریق مدیریت مجازی آب
همانطور که گفته شد حدود 90 درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود و این بدان معناست که باید برای جلوگیری از هدر رفت منابع آبی در این بخش فکری کرد. از طرفی هم اکنون بیشتر دشت های مهم کشور از نظر برداشت آب در وضعیت ممنوعه قرار دارند و در چنین شرایطی باید کاشت هندوانه و برنج ممنوع و محصولات با نیاز آبی کم جایگزین شود.
ما در کشور با بحران آب مواجه هستیم و همه از مسئولان کشوری گرفته تا مسئولان محلی، کشاورزان و مردم آن را می‌دانند، اما نمی‌دانیم چرا باید در استان‌هایی که از کمبود آب رنج می‌برند یا هندوانه، گوجه‌فرنگی و یا هندوانه و گوجه‌فرنگی برنج کاشته شود. سایر محصولات با نیاز آبی بالا باید در دست کشاورزان باقی بماند.
ارزش آب بسیار بیشتر از مصرف آن در تولید هندوانه و برنج است. اگر مثلاً برای تولید یک کیلوگرم برنج محاسبه کنیم، حدود 100 هزار تومان آب مصرف می شود، اما می توانیم همان برنج را کیلویی 10 هزار تومان وارد کنیم. هندوانه، برنج، خیار، گوجه فرنگی و غیره. محصولات آبی هستند که در شرایط فعلی دلیلی برای کشت انبوه در کشور ندارند.

تمرکز استان ها در هیدروپونیک
در سال زراعی 1399-1400 سطح زیر کشت حدود 11 میلیون هکتار بوده که 50.45 درصد آن مربوط به اراضی دیم و 49.55 درصد مربوط به اراضی آبی بوده است. تمرکز تولیدات کشاورزی آبی در استان های دارای آب و هوای خشک است و سهم بالای تولیدات کشاورزی در این استان ها تنها به دلیل وجود زمین کشاورزی آبی است.
از 11 میلیون هکتار زمین زراعی، 80.18 درصد به کشت غلات، 3.79 درصد به کشت حبوبات، 4.86 درصد به کشت محصولات فنی، 2.96 درصد به کشت سبزیجات، 1.3 درصد به کشت علوفه و 0.49 درصد برای سایر موارد اختصاص دارد.

بیشترین تولید محصول در استان های خشک
تمرکز تولیدات گیاهی در استان‌های دارای اقلیم خشک است که در مقایسه با استان‌های کوگیلویه و بویراحمد با آب و هوای کوهستانی، استان‌های خوزستان، فارس، اصفهان، خراسان رضوی، آذربایجان غربی و تهران بیشترین سهم را از نظر وزنی محصولات نهایی کشاورزی دارند. و منابع آب فراوان از نظر وزن تولیدات کشاورزی در رتبه آخر قرار دارند.

کاشت محصولات آبزی در استان های خشک
بیشترین تولید «آبی» در سال اقتصادی گذشته مربوط به «ذرت علوفه ای» بوده است. ذرت علوفه ای سومین محصول دنیا از نظر سطح زیر کشت و دومین محصول بعد از گندم از نظر تولید است که علاوه بر تامین بذر و خوراک مورد نیاز مرغداری ها و دامداری ها از اهمیت ویژه ای نیز برخوردار است. صنایع غذایی، شیمیایی و دارویی.
به نظر می رسد آب و هوای گرم و خشک ایران کشاورزان را به سمت تولید این محصول کشانده است چرا که این گیاه به دمای بالای 20 درجه سانتی گراد نیاز دارد اما در عین حال ذرت گیاهی است که برای رشد به آب نیاز دارد. ، برای تولید هر کیلوگرم ذرت بین 750 تا 1500 لیتر آب مصرف می شود.
بر اساس گزارش وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی گذشته 10.8 میلیون تن از این محصول تولید شد که متأسفانه عمدتاً در استان های دارای آب و هوای گرم و خشک کشت شد. فارس 22.2 درصد، تهران 14 درصد، خوزستان 12.1 درصد، اصفهان 10.1 درصد و خراسان رضوی 7.1 درصد از سهم تولید این کارخانه هستند.
همانطور که گفته شد، بسیاری از محصولات آبدار به آب زیادی نیاز دارند و در استان های گرم و خشک که در وضعیت نامساعدی قرار دارند، کشت می شوند. ابتدا باید الگوی کشاورزی کشور اصلاح شود و سپس بتوانیم در مورد آب مجازی از سوی مسئولان تصمیمات خوبی بگیریم.
به عنوان مثال هندوانه به آب زیادی نیاز دارد تا در استان هایی که آب زیادی دارند کشت شود یا اینکه امروز به جای صادرات هندوانه این محصول را وارد کنیم. صادرات هندوانه به معنای صادرات آب به کشوری است که در حال حاضر از کمبود آب رنج می برد.

باید توجه ویژه ای به تجارت آب مجازی/ جبران کمبود آب با واردات آب مجازی شود
به همین منظور مهدی نظرزاده معاون بهره برداری و توسعه فاضلاب در گفتگو با خبرنگار فردا پدرخوانده وی با اشاره به آب مجازی گفت: آب مجازی به معنای میزان آبی است که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم برای تولید یک محصول مصرف می شود، به عنوان مثال آب مجازی برای تولید یک کیلوگرم گوشت گاو 15 متر مکعب (یعنی 15 هزار لیتر آب) است. .
وی ادامه داد: موضوع آب مجازی در دنیا بسیار حائز اهمیت است و تجارت آب مجازی که شامل واردات و صادرات آب مجازی است مورد توجه ویژه قرار گرفته است، به عنوان مثال میزان آبی که در داخل استفاده می شود. کشور برای تولید آهن، با صادرات این آهن باید گفت که آب مجازی صادر می شود و از طرفی وقتی محصول، میوه یا گوشت وارد می شود، در واقع آب وارد می کند. ما برای کشور مجازی هستیم.
این کارشناس آب گفت: بسیاری از دولت ها به دلیل حساسیتی که در مورد آب وجود دارد کمبود منابع آبی را از طریق این موضوع جبران می کنند.
وی خاطرنشان کرد: حذف یا به حداقل رساندن تلفات آب، استفاده بهینه از آب مفید و حفظ منابع آب از اهداف مدیریت مصرف است همچنین در این راستا اقداماتی از جمله فرهنگ سازی در نوع مصرف و باید از فناوری های نوین و مدرن استفاده کرد.

در هر صورت آشنایی با آب مجازی و محاسبه میزان آن می تواند منجر به جایگزینی محصول، تغییر مدل کشت و افزایش راندمان مصرف آب شود. به این ترتیب آب برای نیازهای اولیه خانگی و تولید محصولات با ارزش اقتصادی بالاتر صرفه جویی می شود.
البته قبل از این مشکل یا همزمان با این اقدام باید الگوی کشت تغییر کند تا در آینده کمتر مشکل آب داشته باشیم.

انتهای پیام