روز دوشنبه 25 بهمن ماه، هیئت دولت میزان شناسنامه بازنشستگان و کارمندان را برای واریز وجه در پایان ساعت 14 اعلام کرد. اکنون این سوال مطرح می شود که آیا برای اجرای مصوبات دولت به اعتبارات دیگری مانند تامین اجتماعی نیاز است یا با توجه به شرایط اقتصادی و منابع مالی خود می توانند مبالغ بیشتری مانند عیدی پرداخت کنند؟ نباید فراموش کرد که دولت عید قربان را «پاداش آخر سال» نامید. یعنی رقم مصوب یک میلیون و 600 هزار تن به عنوان پست در حقوق لحاظ نشده و دولت با توجه به نیاز و البته امکانات آن را تعیین می کند.
اما این سوال پیش می آید که آیا صندوق ها به همه بازنشستگان خود به یک میزان عیدی پرداخت می کنند یا می توانند علاوه بر این مبلغ مبلغ دیگری را به عنوان پاداش پایان سال یا عنوان دیگری پرداخت کنند؟ اسفندماه سال گذشته سازمان تامین اجتماعی علاوه بر مبلغ عیدی، یک میلیون تن دیگر به عنوان پاداش به بازنشستگان خود کمک کرد. البته برخی معتقدند این اقدام برای جبران کمبودها و خلأهای موجود در اجرای تناسب حقوق بازنشستگان انجام شده و ربطی به حمایت های پایان سال این سازمان ندارد.
عدم شناسایی شناسنامه مستمری بگیران
اما برای آنها عید قربان یک نهاد حقوقی ثابت است که انتظار دارد بودجه و دولت به پاداش نگاه نکند. به همین دلیل امسال از تامین اجتماعی می خواهند اقدامات اصلاحی انجام دهد. گفته می شود سال گذشته این سازمان از محل درآمد شرکت های خود حدود یک میلیون تن به هر بازنشسته پرداخت کرده است. اما عیدی اساساً عنصری نیست که در مدت اشتغال از آن حق بیمه کسر شود و به همین دلیل سازمان آن را به عنوان حق مسکن و سایر ارکان حقوقی که از حق بیمه کسر می شود به رسمیت نمی شناسد.
سابقه پرداخت عیدی به مستمری بگیران تامین اجتماعی به سال 72 برمی گردد، علی دهگانوکیا (رئیس کانون بازنشستگان استان تهران) در این خصوص گفت: 5000 تن بگیرید. از آن زمان، هر سال مبلغی به آن اضافه شده است. البته سازمان می تواند با عناوین مختلف میزان عیدی را افزایش دهد اما معمولاً سازمان موظف به پرداخت عیدی مصوب هیئت وزیران در نظر گرفته می شود.
از دولت کمک بگیرید
رئیس کانون بازنشستگان کار گفت: در این شرایط تورمی، کار عده ای کمتر از کرونا نیست. در هر صورت، از آنجایی که دولت منابعی را برای بازنشستگان خود فراهم می کند، از دولت انتظار می رود در ازای دریافت کمک هزینه هفتگی، در ازای رد دیون یا کمک یا سایر حقوق، به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کند. بقیه تا پایان سال خواهد بود.”
تفاوت بین شناسه کار و بازنشستگی
بنابراین در سال 1400 کارگران برای سال آینده حداکثر 7 میلیون و 965 هزار تن عیدی می گیرند اما سهم بازنشستگان شاغل متناسب با وضعیتی است که دولت برای کارمندان و بازنشستگان خود تصویب می کند. بنابراین تعطیلی مستمری بگیران بدون توجه به همه ملاحظاتی که در قوانین جاری کشور لحاظ شده است تعیین می شود. به عنوان مثال، در مصوبه اخیر دولت در تعریف عیدی یا اصطلاح عمومی دولت، «پاداش پایان سال» در نظر گرفته شده است که میزان عیدی را افزایش می دهد، اما دولت در سال های بعد نیازی به رعایت آن نمی بیند. مثلا تعطیلات آخر سال 1400 با احتساب سهم همسر و فرزند تحت تکفل تعطیل شد.
به ترتیب علاوه بر رقم ثابت یک میلیون و 600 هزار تومان، به ازای هر همسر 400 هزار تومان و برای هر فرزند تکفل 150 هزار تومان، مجموعا 550 هزار تومان برای همسر و فرزند تحت تکفل. این مبلغ فقط برای امسال است. در غیر این صورت دولت می تواند همه اینها را بر اساس عیدی برای افزایش عیدی در پایان سال 1401 قرار دهد. در حالی که بازنشستگان آن را حقی می دانند که باید متناسب با تورم و هزینه های زندگی رشد کند و جزء معیشت موثری در جبران هزینه های پایان سال باشد.
دندان اسب الاغ را نباید شمرد!
اما به نظر نمی رسد همه بازنشستگان به ازای هر فرزند تحت تکفل 150 هزار تن دریافت کنند. دهقانوکیا، رئیس کانون بازنشستگان استان تهران گفت: شناسه بازنشستگی با توجه به جنبه اقتصادی خود نقش مهمی در حمایت حداقل یک تا دو هفته ای از بازنشستگان دارد. بنابراین رقم نهایی برای میلیون ها نفر قابل توجه است. حال ممکن است برخی بگویند عید فقط یک هدیه است و نباید آن را دندان های اسب قربانی حساب کرد. در حالی که امروز بازنشستگان ما تمام مستمری خود را در عرض دو هفته بسته به هزینه های خود دریافت می کنند. اصلا مستمری نمی گیرند و به حساب بانک، صاحبخانه، مدیر ساختمان، مغازه ای که دخترها جهیزیه قسطی می خرند، مدرسه محل تحصیل بچه ها و… می پردازند.
اما دهقانان نسبت به سطح پایین داعش در تامین اجتماعی اعتراض کردند: «البته این ارقام دردی از مشکلات زندگی کارگران بازنشسته را دوا نمی کند. تصور کنید؛ سازمانی که اکثریت بازنشستگان در آن نزدیک به حداقل دستمزد دریافت می کنند باید کمتر از آنها عیدی بگیرند. البته این وضعیت در مورد سایر بازنشستگان (سایر سطوح) مشهود است. شرایط به گونه ای است که در بهترین حالت، بازنشستگان تامین اجتماعی به شناسه کارمندی تکیه می کنند. اما زمان واریز و مبلغ دقیق آن مشخص نیست.»
تغییرات در دوران بازنشستگی
با این حال بازنشستگان انتظار دارند عیدی آنها به حداقل نرسد. نگاهی به ارقام عیدی یک دهه اخیر نشان می دهد که بازنشستگان تامین اجتماعی 90 تا 99 سال در مجموع 7 میلیون و 798 هزار تن عیدی دریافت کرده اند. عیدی بازنشستگان در این سال ها نسبت به سال قبل از آن سالانه 50 تا حدود 300 هزار تن افزایش داشته است که بیشترین افزایش در سال های 98 و 99 بوده است، اما رقم اصلی عیدی پایان سال جاری افزایش یافته است. دوباره به 100 هزار تومان برگشت به سال قبل که نشانه قهقرایی است.