فروش اوراق قرضه ارزی برای کنترل بازار

روز جدید هانیه عسگری: بانک مرکزی برای محدود کردن قیمت ارز در بازار از روز گذشته برنامه ای را برای معرفی جایگزین برای متقاضیان خرید ارز اجرا کرد.

این جایگزین البته اوراق قرضه است که به عنوان اوراق قرضه ارزی شناخته می شود. در این قالب افراد می توانند چهار هزار دلار خرید کنند.

اگرچه رئیس کل بانک مرکزی این ابزار را ابزاری جدید می‌خواند، اما در دوره احمدی‌نژاد برای محدود کردن تقاضا در بازار ارز، اوراق ارزی به مردم فروخته شد، اما در نهایت پرداخت ریالی این اوراق از بین رفت. آنها این تنها سیاست احمدی نژاد نیست که در دولت ریاست جمهوری اجرا می شود. رئیسی بخش مهمی از الگوهای خود را از دولت احمدی نژاد گرفت. از ساخت مسکن در قالب نهضت ملی مسکن تا وعده ایجاد اشتغال و همچنین افزایش یارانه با اجرای سیاست شوک درمانی و حذف ارز 4200 تومانی.

بسیاری از افراد و صاحبان سهام خرد سعی می کنند با خرید ارز و سکه از دارایی های خود در برابر تورم محافظت کنند. این دو کالا به دلیل نقدینگی بالایی که دارند در دوره های تورمی مورد پسند مردم قرار می گیرند. بر اساس اعلام بانک مرکزی، فروش اوراق سه ماهه ارز از پرداخت مالیات معاف است، عدم وجود کارمزد قانونی تسویه نقدی (ریالی) و امکان تحویل فیزیکی ارز از جمله ویژگی های آن است.

حداقل و حداکثر مبلغ خرید اوراق قرضه توسط هر فرد به ترتیب معادل 1000 دلار و 4000 دلار است. ضمناً با توجه به محدودیت عرضه اسکناس زیر 100 دلار، مبالغ گواهی مضاربی مذکور از معادل 100 دلار ریال قابل عرضه و بازخرید است.

پرداخت اوراق در زمان انتشار فقط به ریال خواهد بود. بانک مرکزی به عنوان نماینده خریداران اوراق برای تامین ارز (دلار) و نگهداری آن تا زمان سررسید اوراق عمل می کند.

پیش از این بانک مرکزی با معرفی سکه سعی در مهار تقاضا در بازار سکه داشت. این واقعیت که سکه ها معاف از مالیات هستند نیز به عنوان نقطه قوت این طرح مطرح شده است.

گزارش میدانی خبرنگار «توسعه ایران» از سطح شهرستان نشان می دهد در اولین روز عرضه اوراق، بازار ارز تغییر خاصی نداشته است. بسیاری از صرافی ها به این سوال پاسخ می دهند که آیا بازار ارز با تغییر تقاضا مواجه است؟ آنها می گویند این ابزار تنها می تواند تقاضای سرمایه گذاران را پوشش دهد و کسانی که قصد خروج از کشور را دارند مشتری این اوراق نخواهند بود.

علی صالح آبادی گفت: افرادی که نگران نوسانات بازار ارز هستند و به همین دلیل ارز می خرند باید بدانند که با ابزار جدید می توانند اوراق منتشر شده را خریداری کنند و دیگر نگران این موضوع نباشند. خریداران می توانند اوراق قرضه بانک مرکزی را در سررسیدهای مشخص بفروشند.

رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: امسال از آنجایی که ارز ترجیحی حذف شده و دیگر این نوع ارز را نداریم، حجم عرضه بانک مرکزی در بازار افزایش یافته و از سوی دیگر تقاضا برای ارز کاهش یافته است.

متخصصان چه می گویند؟

حسین صلاح ورزی، کارشناس اقتصادی درباره اثربخشی اوراق ارزی بانک مرکزی در توییتر خود نوشت: اوراق ارزی بانک مرکزی زمانی به بازار ارز می رسد که سه شرط را داشته باشد.

وی بیان کرد: عدم مداخله ساختاری و قیمتی در بازار ارز، تلاش جدی برای اصلاح مالی عمومی، نشان دادن اراده سیاسی برای بهبود روابط بین الملل سه شرطی است که باید مورد حمایت قرار گیرد.

اگرچه رئیس کل بانک مرکزی اوراق ارزی را ابزاری جدید می خواند، اما در دوره احمدی نژاد، اوراق ارزی به مردم فروخته شد تا تقاضا در بازار ارز محدود شود و در نهایت کمک ریالی این اوراق اعتماد را از بین برد.

از سوی دیگر وحید شقاقی شهری، کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرآنلاین درباره ابزار جدید بانک مرکزی برای کنترل و کنترل بازار ارز و فروش اوراق ارزی می گوید: بسته اجرایی بانک مرکزی موقت و کوتاه مدت است. راه حل مدت به عبارت دیگر راه حل نیست و فقط می توانیم به آن به عنوان ایجاد وقفه یا زمان نگاه کنیم.

وی می افزاید: بانک مرکزی اعلام کرده است که باید ریال خود را بدهید و در واقع اوراق ارزی سررسید سال آینده بگیرید و در آن تاریخ به بانک بروید و دلار خود را بگیرید.

وی می گوید: در واقع جلوی نقدینگی مردم را در شرایط فعلی می گیرد تا به سمت بازار ارز نروند. به این ترتیب از التهاب بازار ارز جلوگیری می شود و عملا نقدینگی انباشته می شود.

این کارشناس اقتصادی تاکید می کند: این در عمل راه حلی نیست که مکث ایجاد کند و از فرصت تا حدودی کاهش التهاب استفاده کند.

محمدطاهر رحیمی، کارشناس پولی درباره تاثیر انتشار اوراق ارزی توسط بانک مرکزی به اکوایران گفت: اولین مورد اعتماد مردم و فعالان اقتصادی به اوراق ارزی است، مثلا در دولت دهم (دوره دوم احمدی نژاد). اوراق ارزی منتشر شد و مردم نیز به آن اعتماد کردند. و در بهبود، دولت تصمیم گرفت همه را به ریال بازنشانی کند که اعتماد عمومی را از بین برد و ابزار کاغذ ارز را برای مدت طولانی ناکارآمد کرد.

وی ادامه داد: برای جلب اعتماد مردم، انتشار اوراق ارزی باید با ضمانت‌های مشخص همراه باشد، اما چالش این ضمانت‌ها این است که در صورت نوسانات ارزی ناشی از انتظارات تورمی بالا، امکان ایجاد ضمانت‌نامه وجود دارد. عملا نابود خواهد شد.

آیا تورم مهار شده است؟

مهمترین دلیل افزایش قیمت ارز را باید افزایش تورم ریالی از یک سو و نگرانی از آینده و تاریک شدن چشم انداز اقتصادی ایران از سوی دیگر دانست. بدون شک در سایه حل نشدن دو مشکل، این دو بحران به قوت خود باقی خواهند ماند و در نتیجه شاهد افزایش روزافزون قیمت ها حتی در صورت فروش اوراق قرضه ارزی خواهیم بود.

در عین حال مؤلفه اعتماد به سیاستمداران نیز باید مورد توجه قرار گیرد. اعتماد به سیاست های ابلاغی که در علوم سیاسی سرمایه اجتماعی نامیده می شود، موضوع مهمی است که باید به آن پرداخت. باید دید در چنین شرایطی مردم از اعتماد لازم و کافی برای خرید اوراق ارزی برخوردار هستند، در عین حال خرید این اوراق می تواند منجر به محدودیت تقاضا شود. بسیاری از کارشناسان معتقدند تقاضا برای ارز در ایران به کف رسیده است. کاهش چشمگیر واردات و همچنین بسته شدن محل خرید ارز برای سرمایه گذاران از دلایلی است که آنها عنوان می کنند. در چنین شرایطی باید دید دولت سیزدهم برای مهار تورم به طور کلی چه تدابیری در نظر دارد و آیا در قالب این لایحه سعی در تدوین بودجه انقباضی و حذف هزینه های غیرضروری دارد؟

کارشناسان می گویند ایران نیاز به اصلاحات ساختاری در حوزه اقتصاد دارد، اما نکته مهم این است که جراحی اقتصادی از اقتدار دولتی شروع می شود.