روز جدید تهرانی ها در ماه گذشته تنها پنج روز هوای سالم تنفس کردند. بر اساس اطلاعات ثبت شده در ایستگاه های سنجش کیفیت هوای تهران، تعداد روزهای آلوده مردادماه امسال 26 روز بوده که دو روز آن در شرایط ناسالم برای همه و پنج روز با هوای قابل قبول بوده است.
آمارهای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می دهد در مرداد ماه امسال، شهروندان تهرانی روزهای کثیف بیشتری نسبت به مرداد سال گذشته داشته اند. وضعیت هواشناسی تهران در دومین ماه تابستان 1401 و مقایسه آن با سال گذشته نشان می دهد که در مرداد ماه سال گذشته 26 روز هوای قابل قبولی به ثبت رسیده است که این رقم در سال جاری به پنج روز کاهش یافته است. در مرداد 1400 تنها پنج روز هوای تهران در شرایط ناسالم برای گروه های حساس قرار داشت و امسال این وضعیت به 24 روز رسید. تهران در سال 1400 امسال برای دو روز هوای ناسالم را تجربه نکرد.
تهران یکی از آلوده ترین شهرهای جهان است
در ابتدای مردادماه امسال آلودگی هوای تهران حتی یک رکورد جهانی به نام خود ثبت کرد و به یکی از آلوده ترین شهرهای جهان تبدیل شد. داده‌های پایگاه بین‌المللی رتبه‌بندی کیفیت هوای شهر «IQYIR» نشان می‌دهد که تهران در شامگاه یکشنبه ۲ مرداد و بامداد دوشنبه ۳ مرداد آلوده‌ترین شهر جهان و شاخص آلودگی هوا در آن شهر بوده است. 327 بود، وضعیتی که آن را برای همه گروه ها خطرناک می کند.
البته 2 و 3 مرداد اولین باری نبود که آلودگی هوای تهران در صدر آلوده ترین شهرهای جهان قرار گرفت و از ابتدای سال 1401 تاکنون تهران بیش از پنج بار در صدر آلوده ترین شهرهای جهان قرار گرفته است و این در حالی است که تا قبل از یک سال چند سال پیش آلودگی هوای شهرهای بزرگ ایران محدود به فصول سرد سال بود، اما چند سالی است که آلودگی هوای تهران و برخی از شهرهای بزرگ دیگر مختص فصول سرد سال نبوده و در سطح شهر و شهر گسترش یافته است. بهار و تابستان
در عین حال روزهای آلوده تهران در دولت سیزدهم نسبت به دولت های گذشته افزایش چشمگیری داشته است، به طوری که ابراهیم رئیسی 30 تیرماه در اجلاس وزرای محیط زیست کشورهای منطقه غرب آسیا گفت: ما آمادگی داریم به اشتراک بگذاریم. تجربه و دانش در زمینه کاهش آلودگی هوا با سایر کشورها و همسایگان. بیایید آن را بگوییم.”
ازن مسئول آلودگی هوا است
شاخص آلاینده هوا مرداد 1401 مانند سال های گذشته افزایش غلظت ازن بود و هوای تهران دارای شاخص آلودگی هوای 24 روزه بود.
ازن یک آلاینده ثانویه است که در صورت افزایش شدت تابش مستقیم نور خورشید و دما و البته وجود برخی آلاینده های دیگر مانند اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار ما گاز تولید و در هوا آزاد می شود. با کاهش شدت گرمای هوا، غلظت این گاز نیز کاهش می یابد. خودروهای دیزلی، موتورسیکلت های فرسوده و بخارات بنزین پیش ساز ازن هستند، همچنین استفاده از سوخت های نامرغوب در نیروگاه ها و پالایشگاه ها می تواند به افزایش غلظت ازن کمک کند. علاوه بر ازن که مقصر معمول آلودگی هواست، ذرات معلق نیز نقش مهمی در آلودگی هوا دارند. لازم به ذکر است که منابع اصلی انتشار ذرات عبارتند از احتراق سوخت (مانند سوزاندن زغال سنگ و چوب)، خودروهای دیزلی بدون فیلتر ذرات، فرآیندهای صنعتی و کشاورزی و انتشار آلاینده های خودرو. ذرات معلق معمولاً بر کیفیت هوا در ماه های سرد سال تأثیر می گذارد.
اطلاعات شاخص کیفیت هوا
شاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم می شود. بر اساس این تقسیم بندی، صفر تا 50 هوای پاک، 51 تا 100 هوای سالم یا متوسط، 101 تا 150 هوای ناسالم برای گروه های حساس، 151 تا 200 هوای ناسالم برای همه گروه ها، 201 تا 300 هوای بسیار ناسالم و هوای خطرناک از 301 است. به 500. باید گفت با هوای پاک که به رنگ سبز نشان داده شده است، شرایط کیفی هوا مناسب است و هیچ خطری برای سلامتی انسان ندارد. در هوای سالم که به رنگ زرد معروف است کیفیت هوا قابل قبول است و غلظت آلاینده ها کمتر از حدی است که بر سلامت انسان اثر منفی می گذارد، اما در هوای ناسالم برای گروه های حساس که با رنگ نارنجی مشخص می شود، مقدار AQI وجود دارد. بین 101 تا 150 است. در نتیجه گروه های حساس بیشتر تحت تاثیر آلودگی هوا قرار خواهند گرفت.
در هوای ناسالم که به رنگ قرمز است، همه افراد جامعه در معرض خطرات آلودگی هوا قرار دارند و حتی گروه های حساس می توانند عوارض جدی تری را تجربه کنند. علاوه بر این، هوای بسیار ناسالم که با رنگ بنفش نشان داده شده و دارای عدد AQI بین 201 تا 300 است، احتمال بروز عوارض جدی برای سلامتی را افزایش می دهد.
قانون هوای پاک به طور کامل اجرا نمی شود
هر زمان که آلودگی هوای تهران یا شهرستان ها خبرساز می شود، موضوع اجرای ناقص قانون هوای پاک نیز مطرح می شود. حدود پنج سال پس از ابلاغ قانون هوای پاک، بسیاری از مفاد آن هنوز اجرا نشده اند و مقرراتی که برای کمک به مردم برای تنفس راحت تر است، روی کاغذ باقی مانده است. پیش از این دیوان محاسبات کشور در گزارشی اعلام کرده بود که از 112 حکم مندرج در قانون هوای پاک که 23 دستگاه اجرایی باید آن را اجرا کنند، 38 دستور اصلاً اجرا نشده است، 64 حکم نیمه اجرا شده و فقط 10 دستور اجرا شده است. اجرا شده و کم کاری و ناکارآمدی دستگاه های ذیربط مشهود است.
لازم به ذکر است قانون هوای پاک در سال 1395 تصویب و برای اجرا به نهادهای ذیربط ابلاغ شد، این قانون مشتمل بر 34 ماده، نهادها و نهادهای بسیاری را شامل می شود و برای هر کدام وظایف مشخصی دارد. اما این قانون مانند بسیاری از قوانین دیگر به طور کامل و درست اجرا نشده است.