مبارزه با بی سوادی؛ از جنبش های دوران پهلوی تا ریشه کنی آن در انقلاب اسلامی

دین مبین اسلام که از سوی خداوند به عنوان آخرین و کامل ترین دین برای بشر فرستاده شده است، دارای هدایت جامع و کامل در تمامی عرصه ها و ابعاد است. یکی از مسائلی که در اسلام به آن توجه شده، تربیت است. در زمینه تعلیم و تربیت، آیات و روایات فراوانی داریم که نشان از اهمیت و جایگاه ویژه تربیت در مکتب آسمانی اسلام دارد.

سازمان های زیر تاکنون برای آموزش بزرگسالان در ایران فعالیت کرده اند:

• سازمان آموزشی اکبر (1315-1315)
• سازمان آموزش بزرگسالان (1335-1332)
• سازمان آموزش بزرگسالان (1335-1335)
• کمیته ملی مبارزه با بی سوادی (1355-1343)
• سازمان سوادآموزی جهاد ملی (1355-1357)
• نهضت سوادآموزی (1979 تا کنون)

اولین سازمانی که به طور رسمی برای آموزش بزرگسالان در ایران تأسیس شد، اداره آموزش و پرورش اکبر بود. این اداره در سال 1315 شروع به کار کرد و طبق قانون موظف است در کلیه مدارس با سواد بزرگسالان کلاس های روزانه و شبانه ویژه ایجاد کند. اداره آموزش و پرورش اکبر یکی از ادارات وزارت آموزش و پرورش بود که ریاست آن بر عهده وزیر آموزش و پرورش بود. فعالیت طبقات اکبر تا شهریور 1320 یعنی تا سقوط رضاخان ادامه داشت و در آن تاریخ کلاسها منحل شد.

بین سالهای 1320 تا 1335، مفهوم جدیدی از آموزش بزرگسالان به عنوان آموزش ابتدایی در جهان مطرح شد. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) بنیانگذار این ایده است و برای اولین بار در مصر، هند، فیلیپین و مکزیک برنامه آزمایشی را اجرا می کند. در سال 1323 دولت ایران تصمیم گرفت این برنامه را به تنهایی اجرا کند. بدین ترتیب هیئتی به هند فرستاده شد. در پی بازگشت این هیئت و استفاده از تجربیات آنها، این برنامه به صورت آزمایشی در چند استان کشور اجرا شد.

آموزش بزرگسالان سومین سازمان رسمی وابسته به دولت بود که مسئولیت سوادآموزی بزرگسالان در ایران را بر عهده گرفت. دروس آموزش بزرگسالان با استفاده از تجربیات گذشته در سال 1335 از سر گرفته شد. در این دوره علاوه بر وزارت فرهنگ که مسئولیت اجرای برنامه های آموزش بزرگسالان را بر عهده داشت، وزارتخانه های دیگری مانند کشاورزی، کار، جنگ و سازمان هایی مانند بنیاد خاورمیانه، اداره کل امور اجتماعی و توسعه روستایی، ارتش، بانک مدنی و سازمان پیشاهنگی بزرگسالان به سوادآموزی مشغول بودند. اما همین آمارهای نادرست و بدیهی نشان می دهد که با وجود تمام تشکل ها و صنوف ایجاد شده تاکنون، حدود 11 میلیون نفر در گروه سنی 10 سال به بالا به موسسات آموزشی دسترسی نداشته اند.منافع رسمی.

تاریخ سواد آموزی ایران نشان می دهد که با وجود همه تلاش های بدیهی و قوانین و مقررات مختلف در مورد سوادآموزی بزرگسالان در سال 1341، هنوز درصد زیادی از افرادی که به طور بالقوه می توانستند باسواد باشند از نعمت خواندن، نوشتن و کسب علم بی بهره بودند. به همین دلیل، سپاه دانش در داخل ارتش ایجاد شده است تا کودکان نیازمند به آموزش و بزرگسالان را آموزش دهد، به ویژه در مناطق دورافتاده که کمبود امکانات آموزشی وجود دارد.

از این رو در سال 1341 طرح سپاه دانش اجرا شد. در آن زمان حدود 68 درصد جمعیت ایران روستایی بودند و میزان بی سوادی بزرگسالان به ویژه در مناطق دورافتاده گاهی از 95 درصد فراتر می رفت.

دو سال پس از تشکیل سپاه دانش، در سال 1343، کمیته ملی مبارزه با بی سوادی برای رسیدگی به سوادآموزی بزرگسالان تأسیس شد. در آن زمان هنوز تعداد بی سوادان جامعه در میان طبقات فقیر به طور عام و در میان دهقانان به طور خاص زیاد بود. از این رو این سازمان برای رفع بی سوادی در بین اقشار مختلف جامعه ایجاد شد.

با توجه به کمبودها و نارسایی های برنامه های سوادآموزی و اهمیت موضوع، در سال 1354 بار دیگر موضوع سوادآموزی در جامعه مطرح شد و این بار فعالیت های سوادآموزی با الفاظ فریبنده تری ارائه شد. هدف از این طرح که در سال 1976 اجرا شد، ریشه کنی بی سوادی به مدت 11 سال یعنی تا سال 1987 بود. در این پیشنهاد تاکید زیادی بر برگزاری کلاس های سوادآموزی با مشارکت همه اقشار مردم به ویژه جوامع محلی و افراد بی سواد شده است. با در نظر گرفتن نیازهای مختلف آنها، ایجاد یک سیستم غیر متمرکز، استفاده از داوطلبان باسواد و نظارت و ارزیابی دقیق فعالیت ها. هدف این طرح علاوه بر سطح بالای سواد، ایجاد تحولات مطلوب در عرصه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور بود. اگرچه در طرح جهاد ملی سوادآموزی تلاش زیادی برای مدیریت و ساماندهی سوادآموزی صورت گرفته است، اما برنامه ها و روش هایی برای جبران ناکامی ها و ناکامی های فراوان گذشته بسیار مفید و موثر است، اما در عمل تعداد قابل توجهی از افراد بی سواد ناکام مانده اند. . . این طرح تا سقوط رژیم پهلوی در کشور ادامه داشت.

با طلوع آفتاب در شب، انشعاب انقلاب اسلامی از افق کشورمان، ریشه ظلم و نابودی قطع شد و دست استعمارگران از کشور عزیزمان کوتاه شد. به دستور امام خمینی رحمه الله مبنی بر تشکیل نهضت سوادآموزی و بسیج عمومی برای ریشه کنی بی سوادی در جامعه اسلامی، همه مردم تصمیم گرفتند خط شوم بی سوادی را که در سراسر کشور ما ریشه دوانده قطع کنند. در عوض، نهال های سرسبز و با طراوت دانش بکارید. این کار با برنامه ریزی دقیق و صبورانه انجام شد و کشور ما را به کشوری باسواد در جهان تبدیل کرد.

حضرت امام خمینی رحمه الله رهبر معظم انقلاب در پیامی عهدنامه سوادآموزی را در 7 دی ماه 58 صادر کردند که به شرح زیر است:

“به نام خدا

من شما را نمی شناسم

ملت عزیز ایران می دانید که در رژیم گذشته آنچه بر ملت مبارز ایران سایه افکنده بود، غیر از دیکتاتوری و ظلم، تبلیغات بی معنی بود و نه بیشتر. ملتی عاری از نیازهای اولیه در همه ابعاد به نظر می رسید در اوج شکوفایی خود قرار دارد. یکی از نیازهای اساسی هر ملتی در زمینه بهداشت و مسکن، اما مهمتر از آن، آموزش برای همه است. متأسفانه کشور ما وارث ملتی است که در رژیم سابق از این نعمت بزرگ محروم هستند و بسیاری از مردم ما توانایی خواندن و نوشتن ندارند چه برسد به تحصیلات عالی. مایه شرمساری است که در کشوری که مهد علم و ادب است و در سایه اسلام زندگی می کند و علم جویی را واجب کرده است، از نوشتن و خواندن محروم باشد. در درازمدت باید فرهنگ وابسته خود را به یک فرهنگ مستقل و خودکفا تبدیل کنیم و اکنون بدون اتلاف وقت و بدون تشریفات خسته کننده، سختگیرانه و بسیج شده برای مبارزه با بی سوادی قیام کنیم تا انشاالله ، در آینده نزدیک همه می توانند بنویسند و ریدینگ پایه را بیاموزند. این مستلزم آن است که همه افراد بی سواد درس بخوانند و همه خواهر و برادر باسواد درس بخوانند و وزارت آموزش و پرورش با تمام وجود بایستد و از ورق بازی و تشریفات اداری بپرهیزد. برادران و خواهران با ایمان! برای رفع این عیب دردناک بسیج شوید و این عیب را برطرف کنید. تعلیم و تعلم عبادتی است که خداوند تبارک و تعالی ما را به آن دعوت کرده است. امامان شهرها و روستاها و آبادی‌ها باید مردم را دعوت کنند و در مساجد و نمازخانه‌ها با سواد خواندن و نوشتن را به برادران و خواهران خود بیاموزند و منتظر اقدام دولت نباشند، بلکه بی‌سوادان را تربیت کنند. اعضا در خانه های شخصی خود پیچ نکنید. از ملت عزیز امیدوارم با همت بلند خود ایران را بدون اتلاف وقت و هر شب و روز و در ساعات خالی یکی دو ساعت به مدرسه تبدیل کنند. بشو که خدای متعال با توست. از خداوند متعال سعادت، سلامتی و بهروزی ملتی صادق را مسالت دارم. و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته روح الموسوی خمینی در هفتم دی ماه 58 مطابق با هشتم صفر سال 1400 (صحیفه نور، ج 11). ص 161، 7 دسامبر 1979) »

مقام معظم رهبری نیز در این خصوص فرمودند:

«برادران و خواهران نهضت سوادآموزی بدانند که دارند جهاد می کنند. رفتن به شهرها و روستاهای دورافتاده و کوبیدن در و تزئین کلاس درس در مساجد و علم و سواد دادن به مردم که ارزشمندترین موهبت است بدون توقع شکر جهاد است. بی سوادی مایه ننگ همه جوامع بشری است، اما ننگ جامعه انقلابی مسلمان در این زمانه و عصر آشفته که قدرت های بزرگ از بی سوادی و جهل مردم سوء استفاده می کنند. من نمی خواهم به بی سوادها توهین کنم، اما بی سوادی واقعاً یک انگ است. خود بی سوادان در کنار باسوادها باید تلاش کنند این ننگ را بشوید.»

نتیجه این حرکت امروز نزدیک به صفر شدن بی سوادی در جامعه ایران است که شاید در نگاه اول به دلیل گذشت زمان اتفاق افتاده باشد اما نگاهی به آمار همتایان ایرانی موفقیت ایران در ریشه کنی بی سوادی بعد از انقلاب را نشان می دهد. دادن.

انتهای پیام/