موج بلاتکلیفی بر سلامت جسمی و روانی دانش‌آموزان تأثیر منفی می‌گذارد

احسان انصاری: مسمومیت سریالی کودکان دبستانی به یک معضل اجتماعی فراگیر تبدیل شده و در شرایط کنونی به مهمترین خبر کشور تبدیل شده است. در عین حال، رهبر معظم انقلاب با بیان اینکه این یک جنایت بزرگ است، خواستار رسیدگی مسئولان به این موضوع شدند. با این حال، هنوز جزئیات دقیقی از پشت صحنه منتشر نشده است. آرمان ملی برای تحلیل و بررسی این موضوع با دکتر زهرا نژاد بهرام، فعال زنان و عضو سابق شورای شهر تهران گفت وگو کرد. نژادبهرام در این خصوص معتقد است: «ما که در بحث آموزش و سلامت دانش آموزان این همه سرمایه گذاری کرده ایم، امروز با شرایطی مواجه هستیم که این سرمایه گذاری ها امکان از بین رفتن دارد. هنوز نمی دانیم منشأ این اتفاقات کجاست؟ چنین اتفاقاتی نه تنها بر وجهه کشور در عرصه بین المللی تأثیر منفی می گذارد، بلکه به مخدوش شدن جایگاه ایران در حوزه آموزش و بهداشت و درمان زنان در میان کشورهای منطقه می انجامد. شرایط به گونه ای شده است که برخی افراد فرصت طلب جامعه ما را با جوامعی مقایسه می کنند که به دختران و زنان اجازه ورود به مدرسه و دانشگاه را نمی دهند. ماحصل این گفتگو را در زیر می خوانید.

مسمومیت های سریالی دانش آموزان به یک معضل گسترده در کشور تبدیل شده است به گونه ای که اغلب نهادهای امنیتی و اجتماعی را درگیر می کند. به نظر شما ریشه این رویداد از کجا می آید؟

موضوع قتل های زنجیره ای در کشور موضوع مهمی است که جامعه مدنی، خانواده ها، علما و شخصیت های مختلف سیاسی و اجتماعی خواهان شناسایی عوامل پشت صحنه این حادثه هستند. طی روزهای گذشته اخباری مبنی بر دستگیری برخی از عاملان این جنایت منتشر شده است. بدون شک باید چاره ای فوری برای این مشکل اندیشیده شود تا این حادثه به سایر حوزه ها سرایت نکند و دختران بتوانند در محیطی امن و بدون استرس و اضطراب به تحصیل ادامه دهند. این در حالی است که ما از نظر امنیتی و اطلاعاتی در وضعیت خوبی هستیم و این را در گذشته ثابت کرده ایم. به همین دلیل دستگاه های امنیتی و اطلاعاتی باید ریشه و علل این حوادث را بیابند و آنها را از آن آگاه کنند. این حادثه به التهابات اجتماعی و روانی در جامعه دامن زد. در شرایط فعلی اکثر والدین نگران سلامت فرزندان خود در مدرسه هستند و با توجه به بزرگی این مشکل این نگرانی ها بیشتر شده است. از سوی دیگر، دانش آموزان نیز در همین شرایط قرار دارند و در دوران تحصیل با استرس و اضطراب مواجه می شوند. اگرچه هنوز مشخص نشده است گازهایی که وارد مدرسه شده و دانش آموزان را مسموم کرده چه تاثیری دارد؟ این سوال نیز باعث نگرانی مردم شد که علل مسمومیت چیست و چه عواملی باعث مسمومیت های سریالی در دانش آموزان شده است؟ به همین دلیل مردم از جامعه پزشکی کشور می خواهند که هر چه زودتر ماهیت مواد سمی و علت مسمومیت ها را بررسی کنند. با این حال، دانش آموزان دختر امروز مادران فردای جامعه خواهند بود و سلامت آنها برای کارمندان دولت مهم است.

چرا منشا پزشکی مسمومیت های سریالی هنوز کشف نشده است؟

این سوالی است که افکار عمومی می پرسند. به هر حال ما از نظر امنیتی در وضعیت خوبی هستیم و از نظر پزشکی در شرایطی قرار داریم که تا الان باید عوارض این مسمومیت ها مشخص می شد. به همین دلیل جامعه پزشکی باید در اسرع وقت اعلام کند که علت مسمومیت چیست. شرایط به گونه ای است که برخی از دانش آموزان دو بار مسموم شده اند. علیرغم اینکه اخبار مسمومیت ها به طور گسترده توسط رسانه ها پخش و دستکاری می شود، اطلاعات مربوط به ماهیت و علل مسمومیت ها ناقص بوده و اطلاعات کاملی در این زمینه منتشر نشده است. نظراتی که میزنم هم بر اساس همین اطلاعات ناقصی هست که تا الان وجود داشت. حداقل انتظار مردم در شرایط فعلی این است که امکانات امنیتی و پزشکی اطلاعات کاملی را در این زمینه به ما ارائه دهند. یکی از افتخارات جمهوری اسلامی همواره این بوده است که فرصت های ویژه ای را برای زنان فراهم کرده است. امروزه بیش از 85 درصد زنان جامعه ما باسواد هستند و نزدیک به 60 درصد کسانی که وارد دانشگاه های کشور می شوند را زنان تشکیل می دهند. جمهوری اسلامی همواره در موضوع آموزش و بهداشت و درمان زنان از جایگاه بالایی برخوردار بوده و جایگاه قابل احترامی در بین کشورهای منطقه کسب کرده است. دلیل این امر سیاست هایی است که در این زمینه انجام می شود. سوال مهم این است که چرا موقعیت ایران در بین کشورهای منطقه به راحتی با چنین اتفاقاتی آسیب می بیند؟ با این حال، دختران ما به تحصیلات خود ادامه می دهند و تا درجات عالی علمی پیشرفت می کنند. با این حال، این موج عدم اطمینان بر سلامت جسمی و روحی و آینده آنها تأثیر خواهد گذاشت.

این موج تا کجا پیش خواهد رفت و چگونه می توان آن را مهار کرد؟

به هر حال اتفاقاتی که در کشور رخ داد باعث ایجاد بلاتکلیفی در بین خانواده ها و دانش آموزان شد. ما که برای آموزش و سلامت دانش‌آموزان سرمایه‌گذاری کرده‌ایم، امروز با شرایطی مواجه هستیم که احتمال دارد آن سرمایه‌گذاری‌ها آسیب ببیند. مشخص نیست که این رویدادها از کجا سرچشمه می گیرند و تا چه زمانی ادامه خواهند داشت. چنین اتفاقاتی نه تنها بر وجهه کشور در عرصه بین المللی تأثیر منفی می گذارد، بلکه به مخدوش شدن جایگاه ایران در حوزه آموزش و بهداشت و درمان زنان در میان کشورهای منطقه می انجامد. شرایط به گونه ای شده است که برخی از دولت ها و افراد فرصت طلب جامعه ما را با جوامعی مقایسه می کنند که به دختران و زنان اجازه ورود به مدرسه و دانشگاه را نمی دهند.

گمانه زنی هایی درباره نقش برخی گروه های دارای اعتقادات مذهبی انحرافی در این حادثه وجود دارد. چقدر احتمال دارد چنین گروه هایی عامل این اتفاقات در کشور باشند؟

واقعیت این است که ما هنوز اطلاعات کافی در مورد این گروه ها نداریم و مسائلی که مطرح شده بیشتر حدس و گمان است. اگر چنین گروه هایی وجود دارند، در همه جوامع وجود دارند. عده ای معتقدند وقتی مریض می شوند نباید دکتر بروند یا آمپول بزنند یا دخترها درس نخوانند. البته تعداد این افراد در جوامع مختلف کم و محدود است. آنچه در این زمینه حائز اهمیت است این است که اتفاقاتی که در کشور ما می افتد جایگاه و الگوی متفاوتی دارد و به همین دلیل باعث نگرانی جامعه می شود. نگرانی گروه های مرجع این است که مسئولان و تصمیم گیران در اسرع وقت ماهیت این جریان و علل آن را مشخص کنند. مهم این نیست که عده کمی چه فکری دارند، بلکه مهم این است که رویکرد کلی کشور و سیاست های در حال تدوین در این زمینه در راستای رشد و برتری زنان در جامعه است که خوشبختانه در سال های اخیر وجود دارد. سرمایه زیادی در این زمینه هزینه شده است. بدون شک اگر این سرمایه گذاری ها در زمینه آموزش و بهداشت و درمان زنان انجام نمی شد، ما به جایگاه امروزی خود نمی رسیدیم. به همین دلیل معتقدم موضوع مسمومیت های سریالی دانش آموزان ابعاد وسیع تری نسبت به این نوع تفکر دارد. به ویژه اینکه رهبر معظم انقلاب و دانشمندان نیز وارد صحنه شدند و خواستار روشن شدن ابعاد مختلف حادثه و برخورد با عوامل این حوادث شدند. مذهب شیعه نسبت به علما حساسیت خاصی دارد. به همین دلیل وقتی دانشمندان به صحنه آمدند و خواستار رسیدگی به این مشکل شدند، لازم است اقدامات جدی تری برای مقابله با این مشکل انجام شود.

این تعلل چقدر با وزارت آموزش و پرورش به عنوان متولی سلامت دانش آموزان ارتباط دارد؟
در ابتدا وزارت آموزش و پرورش این سوال را تصویب کرد و پاسخی به مردم نداد. سوال مهم در این زمینه این است که چرا با وجود دوربین در اکثر خیابان ها موردی در این منطقه ثبت نشده است و چرا آموزش و آموزش نیروهای امنیتی افزایش نمی یابد؟ به نظر می رسد وزارت آموزش و پرورش باید با جدیت بیشتری وارد این موضوع می شد و اجازه نمی داد امنیت مدارس به خطر بیفتد.

مسمومیت سریالی دانش آموزان را تا چه حد یک اقدام سازماندهی شده می دانید؟

ما اطلاعات کافی در مورد منشاء این وقایع نداریم و بنابراین نمی توانیم به طور قطعی در مورد علل این رویدادها اظهار نظر کنیم. با این حال معتقدم تحلیل های زیادی درباره این اتفاقات وجود دارد که یکی از آنها همین سوال است. به هر حال ماجرا از مدارس قم شروع شد و پس از مدتی به شهرهای دیگر کشور هم سرایت کرد و امروزه بیشتر مناطق کشور را در بر گرفته است. در عین حال باعث افزایش اضطراب و به خطر انداختن سلامت کودکان این کشور شده است و بدون شک این نوع عمل یک اقدام تروریستی و موجب ناامنی و اضطراب در جامعه می شود و به همین دلیل انتظار می رود. از سوی نهادهای امنیتی و پزشکی این است که در اسرع وقت به مسایل اساسی رسیدگی شود، علل این حادثه و پشت صحنه گذاشتن افکار عمومی.