نخست، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در گفتگوی تلفنی با همتای ایرانی خود گفت که درخواست لاوروف برای تضمین آمریکا درست است و به قول سفیر روسیه در تهران، این یک “سوء تفاهم” نبوده است. وی در تماس با امیر عبداللهیان گفت: احیای برجام باید تضمین کننده حقوق مساوی برای همه کشورها بدون تبعیض در راستای توسعه روان همکاری ها در همه زمینه ها باشد. این بدان معناست که همه کشورهای 1+5 باید بتوانند بدون تحریم یا مانع با ایران همکاری کنند.
لاوروف پیشتر گفته بود که آمریکا باید به روسیه اطمینان دهد که پس از بازگشت برجام، آمریکا نباید روابط و همکاری های روسیه و ایران را تحریم کند. وزیر امور خارجه آمریکا نیز این درخواست را رد کرد و گفت درخواست مسکو “بی ربط” است.
دوم اینکه تا کنون مشخص شده است که مسکو خواهان انتقام از ماجرای برجام پس از جنگ روسیه علیه اوکراین و تنش های بی سابقه روسیه و غرب است. مذاکرات برای احیای برجام به نقطه انتقام روسیه از اروپا و آمریکا تبدیل شده است.
ایالات متحده و اروپا حداکثر تحریم های اقتصادی و سیاسی را علیه روسیه به دلیل جنگ در اوکراین اعمال می کنند و حتی از طریق کمک های نظامی موثر به اوکراین وارد یک رویارویی داخلی با مسکو شده اند. روسیه همچنین قصد دارد در زمینه های دیگر به آمریکا و اروپا پاسخ دهد و به چالش بکشد.
سوم اینکه در صورت احیای برجام، نفت ایران به بازارهای جهانی بازمی گردد. علاوه بر این، امکان لغو تحریم های تولید و صادرات گاز از ایران وجود دارد. این دو اتفاق در شرایط فعلی به ضرر روسیه و به نفع آمریکا و اروپا است.
به استثنای نفت و گاز روسیه، غرب تقریباً همه حوزه های دیگر را تحریم کرده است. در حال حاضر نفت و گاز روسیه مشمول تحریم نیستند. چرا؟ زیرا غرب هیچ جایگزینی برای نفت و گاز روسیه ندارد. همین حدس و گمان قیمت نفت را به 130 دلار رساند.
روسیه یکی از سه تولیدکننده بزرگ نفت در جهان است. روسیه همچنین تامین کننده اصلی گاز اروپا است. غرب به دنبال جایگزینی برای نفت و گاز روسیه است تا بتواند هر دو را تحریم کند یا حداقل صادرات نفت و گاز روسیه را کاهش دهد.
ایالات متحده و اروپا کار خود را در سراسر جهان برای جایگزینی نفت و گاز روسیه از جمله رایزنی با قطر و الجزایر آغاز کرده اند.
از جمله اینکه دولت آمریکا هیئتی را برای گفتگو با دولت ونزوئلا اعزام کرد. این هیئت به دنبال لغو تحریم های ونزوئلا برای بازگرداندن نفت به بازارهای جهانی به منظور جایگزینی نفت روسیه است.
در یک چرخش تاکتیکی، به نظر می رسد که ایالات متحده از دشمن کوچک خود (ونزوئلا) برای ضربه زدن به دشمن بزرگ (روسیه) کمک می خواهد. تکرار این حرکت برای ایران نیز امکان پذیر است و می تواند فرصتی بی نظیر برای ایران ایجاد کند. نشانه هایی از تماس ها و تلاش های آمریکا در این زمینه وجود دارد.
چهارم، نفت و گاز ایران از بازارهای جهانی حذف شده و یا رشد آنها به دلیل تحریم ها متوقف شده است. ایران می تواند از این فرصت طلایی استفاده کند و نفت و گاز خود را مجدداً در بازارهای جهانی توزیع کند.
غرب به دنبال جایگزینی برای نفت و گاز روسیه است تا بتواند هر دو را تحریم کند یا وابستگی خود را به آنها کاهش دهد. این دریچه ای است که برای افزایش تولید و صادرات نفت و گاز از ایران باز است. آن را طعمه در نظر بگیرید و از آن استفاده کنید.
به نخست وزیر پیشنهاد می شود در صورت ادامه مانع تراشی روسیه در روند احیای برجام، ایران وارد مذاکره مستقیم و شفاف با آمریکا شود و احیای برجام از طریق توافق دوجانبه صورت می گیرد.
یا با توافق دوجانبه با آمریکا تحریم ها علیه برجام برداشته می شود و در مقابل ایران بدون اعلام رسمی از سرگیری برجام در قالب 1+5 به محدودیت های هسته ای برجام بازمی گردد.
در این شرایط ممکن است تولید نفت ایران دوباره افزایش یابد و به بازارهای جهانی بازگردد. علاوه بر این، خط لوله ترکیه امکان افزایش تولید و صادرات گاز ایران به اروپا را در آینده نزدیک فراهم می کند.
در این صورت، نفت و گاز ایران با استفاده از فرصت تحریم نفت و گاز روسیه، از فرصت برای ورود مجدد به بازارهای جهانی استفاده خواهد کرد. البته به شرطی که ایران راه همکاری یا حداقل عدم تقابل با غرب را انتخاب کند و از این شرایط طلایی برای کسب منافع بیشتر و تقویت ایجاد و تقویت روابط اقتصادی با غرب استفاده کند.
پنجم، تلاش غرب برای جایگزینی نفت و گاز روسیه و سپس تحریم های مسکو در این دو حوزه، فرصت بی نظیری برای لغو تحریم های نفت و گاز ایران ایجاد کرده است.
در شرایط کنونی که نفت دوباره به قیمت خیالی بالای 100 دلار رسیده است، می توان از این فرصت برای رفع تحریم ها و کسب درآمد بیشتر نفت و گاز استفاده کرد. شاید در آینده دیگر چنین قیمت هایی با نفت همراه نشود.