روز جدید در روزهای اخیر، عکسی از تهران که توسط یک ناظر فضایی ناسا گرفته شده، تعجب بسیاری را برانگیخته است. ابر ارغوانی روی بخشی از نقشه تهران. گفته می شد این ابر یک ستون متان به طول 5 کیلومتر است که آسمان جنوب شهر را پوشانده و بر اساس تصاویر به دست آمده هر ساعت حدود 8500 کیلوگرم متان را به هوا می فرستد. اما تنها مرکز بزرگ دفن زباله در جنوب تهران با مختصات ذکر شده در گزارش ناسا، سایت آرادکوه متعلق به مرکز مدیریت پسماند شهرداری تهران این خبر را تکذیب کرد. محمدمهدی عزیزی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران در پاسخ به این سوال که هیچ اقدامی که منجر به تولید گاز متان در محل دفن زباله آرادکوه شود، انجام نشده است. موضوعی که به نظر می رسید خودش چندان در آن مطمئن نبود.
روز گذشته اما پیام جوهرچی معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست با تایید تصاویر ناسا گفت: مراکز دفن قدیمی قطعا می توانند گاز متان منتشر کنند و این مشکل را نمی توان رد کرد.
در حالی که بسیاری از شهروندان تهرانی از جمله مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، ماجرای دفن زباله آرادکوه واقع در کهریزک تهران را تنها به دلیل وجود انبوه زباله و شیرابه، آلودگی آب و خاک و بوی نامطبوع می دانند. که منطقه و گاهی کل تهران است اما پس از عکس جنجالی ناسا مشخص شد که این تنها داستان نیست و گاز متان با این حجم و غلظت را نیز باید به پرونده آلودگی شدید هوای تهران اضافه کرد.
مرکز آرادکوه 60 سال است که تنها مرکز تصفیه و دفع زباله در تهران است. یعنی زمانی که پایتخت کمتر از 2 میلیون نفر جمعیت داشت و میزان مصرف متناسب با جمعیت بسیار کمتر از جمعیت 10 میلیون نفری فعلی تهران بود. اما چیزی که تغییر نکرده دستورالعمل جدید دفن زباله است.
سهم ایران از تولید متان
تقریبا همه کسانی که با اصطلاح گازهای گلخانه ای آشنا هستند، دی اکسید کربن را نماینده این گروه از گازها می دانند. اما دی اکسید کربن تنها یکی از گازهای گلخانه ای است که توسط انسان تولید می شود.
گازهای گلخانه ای شامل دی اکسید کربن، متان و سایر گازهایی است که در جو زمین تجمع می یابند و یک لایه بازتابنده برای گرما ایجاد می کنند و زمین را در دمای قابل قبولی نگه می دارند. برای هزاران سال، غلظت گازهای گلخانه ای و دمای کلی زمین نسبتاً ثابت بوده است، اما افزایش شدید غلظت گازهای گلخانه ای ناشی از فعالیت های صنعتی در 200 سال گذشته، این سیستم را از تعادل خارج کرده و باعث شده است. گرم شدن کره زمین
در سال های اخیر، موضوع انتشار گازهای گلخانه ای به یکی از چالش های اصلی بقای انسان تبدیل شده است. کشورهای مختلف جهان راهکارهایی را برای کاهش تولید این گاز در نظر گرفته و با یکدیگر متعهد به اجرای آن شده اند. نشست گلاسکو سال گذشته به همین منظور برگزار شد. ایران نیز یکی از شرکت کنندگان در این نشست بود. اگرچه این کشور صنعتی نیست و نباید سهم زیادی در تولید سوخت های فسیلی داشته باشد، اما به نسبت جمعیت در رتبه هفتم تولید گازهای گلخانه ای قرار دارد. سهم بالایی که دولتمردان به تحریم ها می دهند. در حالی که برخی صنایع از بین رفته و استخراج نفت را عامل افزایش سهم کشور از تولید گازهای گلخانه ای می دانند، اکنون باید سهم کشور از محل دفن زباله را در نظر گرفت که به هیچ وجه کم نیستند. مواردی که مشکلات زیست محیطی و بهداشتی فراوانی را برای ساکنان منطقه ایجاد کرده است مانند محل دفن زباله های سراوان و آرادکوه و مشخصاً برای کره زمین.
مشاهده متان از طریق چشمان ناسا!
در حالی که مسئولان حوزه پسماند تهران نسبت به وجود گاز متان اظهار بی اطلاعی می کنند، سوال اینجاست که ناسا چگونه و با چه ابزاری این گاز را بالای سر تهرانی ها شناسایی کرده است.
شایعه شده است که یکی از دستگاه های نظارتی ناسا توانایی شناسایی منابع انتشار متان در زمین را دارد. از آنجایی که به گفته محققان، این گاز 80 برابر قدرتمندتر از دی اکسید کربن است، چالش اصلی حیات در این سیاره، یعنی. تولید گازهای گلخانه ای نیز یک دستور العمل اصلی برای کنترل این ماده مخرب است.
این رصدخانه که از تیرماه سال جاری فعالیت خود را آغاز کرد، دستگاهی برای مطالعه منشأ غبار معدنی در سطح زمین است و در خارج از ایستگاه فضایی بین المللی نصب شده و ترکیب شیمیایی گرد و غبار در مناطق بیابانی زمین را اندازه گیری می کند. و به دانشمندان کمک می کند تا بفهمند چگونه گرد و غبار موجود در هوا بر آب و هوا تأثیر می گذارد؟ علاوه بر این، نمایندگان ناسا اخیرا اعلام کردند که این دستگاه توده های عظیم گاز متان را در این سیاره شناسایی کرده و تاکنون 50 مورد از آنها را شناسایی کرده است که یکی از آنها بر فراز مناطق جنوبی تهران قرار دارد.
داریوش گلعلی زاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییرات اقلیمی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: گازهای گلخانه ای نباید وارد محیط زیست شود و سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران مسئول استحصال این گازها است. این گازها باید به بیوگاز تبدیل شده و برای تولید انرژی استفاده شوند.
واکنش شهرداری تهران
اما حسین حیدریان، معاون تصفیه و دفع پسماند سازمان شهرداری در واکنش به این خبر، ایجاد ابر متان به دلیل دفن زباله در جنوب تهران را تکذیب کرد و گفت: اگر محل دفن زباله علت ایجاد زباله بوده است. ابر متان، باید در 60 سال گذشته رصد می‌شد.» تا زمانی که چگالی این گاز همیشه زیر 5 باشد، امکان‌پذیر است. 15 درصد منفجر می شود و به همین دلیل چگالی این گاز همیشه زیر 5 درصد است و مانند تصویر، ابر چگالی تشکیل نمی دهد.
در حالی که حیدریان با اشاره به احتمال خطای داده ها در تصاویر ماهواره ای، اطمینان داد که توده متان ربطی به مجموعه آرادکوه ندارد، سازمان حفاظت محیط زیست به این سردرگمی پایان داد و دیروز اعلام کرد که ماجرای ریزش گاز متان بر فراز محل دفن زباله بوده است. نیز صادق است.
پیام جوهرچی، معاون مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست به ایسنا گفت: مراکز دفن قدیمی قطعا می توانند گاز متان تولید کنند و نمی توان این مشکل را نادیده گرفت. در کشورهای پیشرفته از گاز به عنوان منبع انرژی در نیروگاه ها برای طراحی محل دفن زباله استفاده می کنند.
وی افزود: طی دو سال گذشته دستور کار طراحی دفن زباله را به گونه ای اعلام کرده ایم که محل های دفن زباله جدید باید بر اساس استانداردها و دستورالعمل های اعلام شده از سوی سازمان محیط زیست ساخته شود. به عبارت دیگر باید خطوط لوله برای آزادسازی گاز متان و استخراج انرژی از متان نصب شود. اگر این کار انجام شود، چنین مواردی اتفاق نخواهد افتاد».
پس از انتشار عکس جنجالی ناسا از ابر ستونی 5 کیلومتری گاز متان در جنوب تهران، مشخص شد که فهرست آلاینده های پایتخت تنها به خودروها و صنایع و گاز متان ختم نمی شود. با این حجم و غلظت باید به قبض آلودگی هوای این شهر اضافه کرد
نیاز به مدیریت گازهای منتشر شده از محل دفن زباله
در حالی که در سال های اخیر بسیاری از کشورها تلاش کرده اند سهم خود را در تولید گازهای گلخانه ای به ویژه متان در جهان کاهش دهند و در نتیجه در روند کاهش گرمایش زمین گام بردارند، ایران درگیر مسائلی مانند تامین مالی برای ایجاد زیرساخت های هوای پاک برای سال ها و ساماندهی دفن زباله ها مشکلاتی را برای شهروندان در سراسر کشور ایجاد کرده است.
این در حالی است که برخی می گویند استخراج گازهای گلخانه ای از محل های دفن زباله هزینه چندانی ندارد و شهرداری ها با کمی برنامه ریزی می توانند آن را بهبود بخشند و در این حوزه پس از گذشت 60 سال از فعالیت سایت آرادکوه، شهرداری تهران هنوز قدمی در این زمینه برنداشته است.
طبق آمار شهرداری تهران میزان زباله روزانه در شهر تهران بین 7 تا 7500 تن زباله است که بخش قابل توجهی از آن در آرادکو دفن می شود و انباشته شدن این میزان زباله طی سالیان متمادی منجر به تولید زباله می شود. متان
داریوش گلعلی زاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییرات اقلیمی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: گازهای گلخانه ای نباید وارد محیط زیست شود و سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران وظیفه استخراج این گازها را بر عهده دارد و این گازها باید به بیوگاز تبدیل و مورد استفاده قرار گیرند. برای تولید انرژی
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست یکی از راهکارهای کنترل این گاز را ایجاد مراکز میانی مدیریت پسماند می داند و معتقد است: در نهایت شهرداری تهران باید به سمت حذف این گاز حرکت کند. دفن سنتی زباله ها و با کمک فناوری های جدی تولید انرژی از آن.»
در این میان نباید فراموش کرد که گاز متان می تواند اثرات مخربی بر مغز و حتی انفجار ایجاد کند. به گفته کارشناسان، اگر 95 درصد گاز متان با 5 درصد اکسیژن معلق در هوا مخلوط شود، به یک انفجار بزرگ تبدیل می شود. با توجه به اشتغال کارگران در منطقه آرادکوه، این موضوع این نگرانی را ایجاد می کند که عدم توجه به این حجم متراکم گاز علاوه بر اثرات زیست محیطی، بلای جان فعالان این منطقه شود.