سوال وضعیت نیمکت تیم های ملی حاضر در جام جهانی معمولا یک پاسخ کلی دارد: «دی ماه مشخص می شود». فدراسیون هایی که تصمیم به تغییر سرمربی گرفتند بعد از جام جهانی برای بررسی شرایط و گزینه ها به زمان نیاز دارند و جلسات و مذاکرات جدی را به بعد از تعطیلات سال نو موکول کردند. مربیان موفق معمولا زمان و تفکر بیشتری برای ادامه همکاری می خواهند و باید در دی ماه به فدراسیون تیم پاسخگوی قراردادشان باشند.
در هفته های ابتدایی سال 2023 باید منتظر باشیم تا دومینوی تغییرات مربیگری آغاز شود. بیکاری مربیان تیم های صاحب نام فرصتی برای فدراسیون های کوچکتر برای به خدمت گرفتن آنها است و تاثیر این جابجایی ها می تواند به تهران هم برسد.
فدراسیون فوتبال ایران پس از جام جهانی در بلاتکلیفی به سر می برد و در روزهای اخیر اخبار ضد و نقیضی درباره تمدید قرارداد کی روش منتشر شده است. راجر دسا، دستیار کی روش، گفت که انتظار می رود مذاکرات در ژانویه آغاز شود. در عین حال گفته می شود که تاج و کی روش در چند روز گذشته در دوحه دیدار و درباره همکاری های بیشتر گفتگو کرده اند. با این حال مقاومت هیئت مدیره مانع بزرگی برای تمدید قرارداد سرمربی پرتغالی است.
نه ویلموتس، نه اسکوچیچ
همزمان با مذاکره با کی روش، تاج گزینه دور زدن این مربی را نیز در نظر دارد. نتایج نسبتا ضعیف تیم ملی در جام جهانی، دفاع از سرمربی پرتغالی را سخت کرده است و مشخص نیست که آیا رئیس فدراسیون حاضر است به هر قیمتی از او حمایت کند یا خیر. به نظر می رسد چرخه این همکاری طولانی به پایان رسیده است و فشار بیش از حد کی روش ممکن است برای تاج گران تمام شود.
شنیده ها حاکی از آن است که فدراسیون به دنبال گزینه های خارجی است و تغییر مربیان تیم های حاضر در جام جهانی می تواند فرصت های جدیدی ایجاد کند. البته به راحتی نمی توان مربیان صاحب نام را برای فعالیت در فوتبال ایران راضی کرد و از طرفی وضعیت مالی فدراسیون فوتبال اجازه استخدام مربی گران قیمت را نمی دهد. در این شرایط مدیران سئول استریت به دنبال مربی رده متوسط هستند. مربی نه چندان گران قیمت و دست نیافتنی و نه ناشناخته مانند اسکوچیچ که وزن کمش مشکلات ناخواسته ای ایجاد کرد. یافتن چنین مربی ای کار آسانی نیست، به خصوص برای فدراسیونی که با فوتبال بین المللی ناآشنا است و پرونده ویلموتس را رها کرده است.
شرایط خاص فوتبال ایران انتخاب سرمربی جدید را حساس تر کرد. سرمربی تیم ملی وظیفه تغییر نسل را برعهده خواهد داشت و باید یک سال بعد در جام ملت های آسیا عملکرد خوبی داشته باشد. فراموش نکرده ایم که صعود به نیمه نهایی در دوره قبلی جام ملت ها، افکار عمومی و منتقدان را راضی نکرد و حداقل انتظار می رود سرمربی جدید حتی با شرایط موجود به فینال این مسابقات راه پیدا کند. که در آن رقبای آسیایی جام جهانی نشان دادند که در اوج تمرینات هستند.
تجربه فریبنده اسکالونی
در روزهای گذشته بار دیگر بحث انتخاب سرمربی بومی تیم ملی مطرح شده است. با مشکلات تمدید قرارداد کی روش و مشکلات انتخاب سرمربی خارجی، ممکن است اتحادیه فوتبال انگلیس وسوسه شود تا سرمربی بومی را به خدمت بگیرد. بیش از یک دهه از آخرین حضور یک سرمربی ایرانی روی نیمکت تیم ملی می گذرد و شاید در جام ملت های آسیا بار دیگر شاهد حضور یک مربی بومی در حاشیه باشیم.
هواداران سرمربی ایرانی می توانند جام جهانی قطر را در دفاع از این انتخاب مثال بزنند. ژاپن با هدایت هاجیمه موریاسو نتایج بسیار خوبی کسب کرد و سرمربی ژاپنی پس از شکست اسپانیا و آلمان در مرحله یک هشتم نهایی در ضربات پنالتی مغلوب کرواسی شد. مراکش، شگفتی ساز مسابقات، با ولید رکارکی، طلسم ناکامی آفریقایی ها در مرحله یک چهارم نهایی را شکست و راهی فینال شد.
انتظار طولانی آرژانتین برای قهرمانی با اعتماد یک مربی جوان بومی به دست آمد. اسکالونی 44 ساله پیش از این هدایت تیم امید آرژانتینی را بر عهده داشت و انتخاب او مورد انتقاد چهره های مختلف از جمله مارادونا قرار گرفت.
البته مقایسه شرایط مربیان ایرانی با مربیان موفق جام جهانی می تواند گمراه کننده باشد. رکارکی مدرک مجوز حرفه ای را از کنفدراسیون فوتبال آفریقا دریافت کرد، اما ارتباط دائمی با فوتبال اروپا دارد و در کنفرانس های مختلف به روز می شود. اسکالونی همچنین دوره های مربیگری خود را در ایتالیا و اسپانیا گذراند و تغییرات تاکتیکی هوشمندانه آرژانتین در مسیر قهرمانی اتفاقی نبود.
با در نظر گرفتن همه این محدودیت ها، فدراسیون فوتبال کار بسیار سختی برای انتخاب سرمربی تیم ملی دارد. کی روش، مربی خارجی طبقه متوسط یا مربی داخلی؟ فوتبال ایران در یک دوراهی سرنوشت ساز قرار دارد.