روز جدید سؤال: سؤال این است که اگر در سطح نماز جمعه و امام جمعه چنین مطلبی گفته شود و احدی نتواند آن را تأیید کند، چگونه می توان انتظار داشت که برخی از جوانان یا حتی مخالفان غیرمسئول از دروغ و اشتباه دوری کنند؟
عباس عبدی در روزنامه اعتماد نوشت: «دروغ» در تعالیم دینی گناه بزرگی است. كسي كه دروغ بگويد و توبه نكند فاسق محسوب مي شود. در جامعه ای که دروغ گویی گسترده است، گرایش سرمایه اجتماعی و سپس سایر سرمایه ها به شدت کاهش می یابد. هزینه های رفتار عادی نیز زیاد است. مرز حق و حلال در حال از بین رفتن است و این بدترین وضعیت برای یک جامعه است.
در جامعه ای که دروغ خرجی ندارد، به راحتی می توان ثواب گرفت و با تمسخر و تکبر دروغ گفت و فکر کرد آنها بسیار باهوش هستند، این چیزی است که ما می بینیم. اگر در جامعه ای همه حرف ها و گفته ها دروغ باشد، خیلی بهتر از جامعه ای است که حق و باطل در آن آمیخته شده باشد. از آنجا که در اولی حقیقت وجود دارد و آن این است که همه چیز دروغ است، در نتیجه خط بین حقیقت و حقیقت دست نخورده می ماند، در حالی که در دومی حقیقت نیز قربانی دروغ است.
اگر فردی دروغ بگوید، مشکل اخلاقی خودش است، اما وقتی دروغ در جامعه رایج و مهمتر از آن مؤثر و پذیرفته شده باشد، فراتر از اخلاق فردی است و ریشه در ساختارهای رسانه ای، حقوقی و اجتماعی دارد. نگرانی رهبری از دروغ هایی که در فضای مجازی گفته می شود و آرامش جامعه را بر هم می زند را باید در وجود چنین ساختاری تحلیل کرد.
اول، باید بین دروغ و اشتباه تمایز قائل شد، اگرچه ممکن است نتایج هر دو یکسان به نظر برسد. مثلا یکی از ائمه جمعه محترم تهران چند وقت پیش گفته بود که ساواک کسانی را که شاه تیخه را انداختند در قفس شیرهای گرسنه انداخت. از آنجایی که هیچ سندی برای این موضوع وجود ندارد، باید گفت که این دروغ یا اشتباه است. منظور از دروغ انتشار گزاره های نادرست آگاهانه و با علم به کذب بودن آنها است، این اشتباه است که تصور کنیم این گزاره دروغ است. اگر چه در مورد خطا باید بین قصور و تقصیر گوینده فرق گذاشت.
متأسفانه تا به امروز هیچ سندی ارائه نشده است و عذرخواهی نیز درخواست نشده است و در نتیجه افراد اینگونه موارد را نادرست فرض می کنند. سؤال این است که اگر چنین چیزی در سطح نماز جمعه و امام جمعه گفته می شود و احدی نمی تواند آن را تأیید کند، چگونه می توان انتظار داشت که برخی از جوانان یا حتی مخالفان غیرمسئول از دروغ و اشتباه دوری کنند؟
مشکل جامعه ما این است که هیچ رسانه معتبر و رسمی وجود ندارد که به کمک جامعه بیاید و رئیس گفتمان باشد و در هر مورد مرز حق و باطل را مشخص و نهایی کند. به عبارت دیگر، نبود رسانه رسمی، موثق و پذیرفته شده که حقیقت را بگوید، دلیل مهمی برای گسترش دروغ در جامعه است.
فضای مجازی در همه جای دنیا وجود دارد، پس چرا تنها ما با چنین مشکلی مواجه هستیم؟ از آنجایی که سایر کشورها رسانه های موثق دارند نگران انتشار و پذیرش دروغ نیستند زیرا مردم طبیعتا حقیقت را می خواهند و اخبار را از رسانه های موثق دنبال می کنند و اگر خبر مهمی منتشر شود قطعا در رسانه های موثق حقیقت را خواهند یافت. اولین راه مقابله با نشر اکاذیب و مهمتر از آن مقابله با پذیرش اکاذیب، داشتن رسانه های رسمی معتبر است که در حال حاضر فاقد آن هستیم.
شرط دیگر مقابله با همه دروغ هاست. دروغ بد است به این دلیل که دروغ است، نه به این دلیل که در برابر دیگران خوب است و علیه من بد است. فضای مجازی ایران به خصوص توییتر افراد ناشناس و مستعاری دارد که کار اصلی آنها تهمت و دروغ نویسی است.
تعدادی از افرادی که در هفته های گذشته دستگیر شده اند به نوعی درگیر این ماجرا بودند. شناسایی این افراد برای سرویس های اطلاعاتی بسیار آسان است، مثلاً ناشناس، حتی برخی از آنها شناخته شده هستند. کافی است بدانید مهمترین اکانت های محافظه کار توییتر نام مستعار هستند که پوششی بیش برای اتهام زنی و… دروغگویی نیست. از کجا غذا می خورند؟ منابع مالی فراوانی که به آنها داده شده کجاست و چرا مصون هستند؟
فضای مجازی تنها با یک رسانه رسمی متعهد به حقیقت و عاری از دروغ کارآمد خواهد بود. همچنین اکانت های جعلی و جعلی باید شناسایی و به خاطر دروغ هایشان مجازات شوند، در این صورت هیچ کس دیگری در این فضا نه تنها دروغ نمی گوید، بلکه سعی می کند اشتباه نکند.