در نانوایی ها 5 هزار تن آرد تلف می شود که معادل 50 میلیون قرص نان است. این خبر در حالی از سوی مشاور وزیر اقتصاد اعلام شد که سید احسان خاندوزی وزیر اقتصاد شهریورماه امسال گفته بود که اکنون وزارت اقتصاد می داند چه کسانی نان را از کجا خریده اند. اخباری که هر روز از گوشه و کنار کشور به گوش می رسد حکایت از شکست طرح هوشمندانه وزارت اقتصاد برای یارانه نان دارد اما این وزارتخانه زیر بار این مشکل نمی رود.
کارشناسان از ابتدای اجرای این طرح بر این عقیده بودند که دولت باید یارانه نان را از ابتدای زنجیره به انتهای زنجیره منتقل کند. مصرف کننده، اما دولت معتقد است نان یک مسئله ملی است و قیمت آن برای مردم نباید تغییر کند. کارشناسان می گویند: یارانه نقدی چه ربطی به یارانه آرد نانوایی دارد؟ اگر هدف کمک به مصرف کننده است باید یارانه نان پرداخت شود تا ایجاد رانت، فساد و… نشود. این یارانه در نهایت باعث شد تا شاهد زیان آرد در حد تولید 50 میلیون قرص نان باشیم. علاوه بر این، طرح دارای ایرادات دیگری است که نشان دهنده شکست پروژه و احتمالاً نیاز به جایگزینی آن با پروژه دیگری است.
داستان چی بود
با حذف ارز ترجیحی، قیمت نان برای مصرف کننده ثابت ماند. بنابراین پیشنهاد دولت طرح هوشمند یارانه نان بود. این پروژه قرار بود در دو مرحله اجرا شود. در مرحله اول مقرر شد نانوای آرد را با قیمت قبلی خریداری کند اما قیمت نان تغییر نکند و دولت موظف شد مابه التفاوت قیمت تمام شده تولید و قیمت نان را به نانوایان بپردازد. نان. در فاز دوم که هنوز تکمیل نشده، قرار است قیمت آرد آزاد شود. اما قیمت نان نباید تغییر کند و دولت باید مابه التفاوت قیمت نان و آرد را به نانوا بپردازد. در همان ابتدا کارشناسان به انتقاد از این طرح پرداختند و معتقد بودند که این طرح برای رسیدن به اهداف خود با مشکل مواجه خواهد شد اما هیچ توجهی نکرد و اکنون خبرها نشان از شکست این طرح دارد.
منتقدان این طرح معتقد بودند که حتی اگر منافع نانوا تامین شود، ممکن است نانوا بخواهد کمتر بفروشد و وزن چانه را کاهش دهد. اما وزارت اقتصاد گفت: این موضوع را پیگیری می کنیم. اقتصاددانان گفتند: اگر وزن ریش را رصد کنید، کیفیت نان قابل نظارت نیست. مدار تا کجا قابل کنترل است؟ اما دولت این موضوع را نپذیرفت و بر اجرای طرح پافشاری کرد. اما چنین کنترلی برای دولت هزینه گزافی خواهد داشت. از جمله هزینه های بازرسی آیا دولت تمام قدرت کنترل بازار را دارد؟
ادامه طرح با وجود شکست در روزهای اولیه
نانوایان در روزها و ماه های ابتدایی پروژه از شکست پروژه خبر داده و خواستار توقف آن شدند. گفتند: مابه التفاوتی که دولت می دهد کفاف تمام هزینه های تولید را نمی دهد و نانوا ضرر می کند. همچنین، بسیاری از نانوایان کارتخوان اختصاصی ندارند. برخی دیگر گفتند هزینه هایی که نقدی پرداخت می شود پوشش داده نمی شود و همه این ضررها در نهایت منجر به فروش کم و یا کاهش کیفیت نان می شود. در آن زمان نانوایان به جریمه های بالای دولت برای تخلفات معترض بودند و می گفتند ادامه چنین روندی برای صنعت نانوایی کشور خطراتی را به همراه دارد اما این طرح آنقدر ادامه یافت که شاهد تخلفات زیادی در این زمینه بودیم. خبر ضرر 50 میلیونی در یک روز لواش خبری بود که مانند بمب در فضای مجازی پخش شد و انتقادات زیادی را به طرح نان دولت به دنبال داشت.
از سلطان سکه تا سلطان نان
نکته جالب در مورد نان بازداشت چند نانوای مجرم در این منطقه است. به نظر می رسد با ادامه این روند، پس از سلطان سکه و ارز، شاهد سلطان نان نیز در کشور باشیم. همه این سلاطین از ابتدا همواره از سیاست های اتخاذ شده توسط دولت و مورد انتقاد کارشناسان جان سالم به در برده اند.
با نان از ابتدا کارشناسان گفته اند یارانه هایی که در انتهای زنجیره داده نمی شود رانتی است و به اهداف خود نمی رسد. نانوایان و کارشناسان ماه هاست که درباره شکست این طرح در حوزه نان می گویند: بحث امنیت غذایی چیزی نیست که بتوان با آن بازی کرد اما دولت به این موضوع توجهی ندارد و مشخص است که انتهای این جاده خواهد بود. اما سوال اینجاست که چرا دولت به اقتصاد اعتماد ندارد و همواره سعی می کند سیاست های شکست خورده را بارها و بارها تکرار کند؟ سوال جالب تر، ادامه این سیاست با وجود شکست آن است.