روز جدید: نامه پیشنهادها و نظرات درباره توافق همچنان بین ایران و آمریکا از طریق اتحادیه اروپا در حال تبادل است و هنوز خبری از امضای توافقنامه احیای برجام در مذاکرات وین نیست. مخالفان برجام از جمله حسین شریعتمداری در روزنامه کیهان پیشنهاد کردند که امضای برجام فعلا به تعویق بیفتد، در حالی که حامیان برجام معتقدند باید اتفاقی بیفتد تا تاخیرها کاهش یابد و کار زودتر تمام شود. هادی حکسونش کارشناس مسائل اقتصادی از جمله حامیان برجام است که با رویداد۲۴ صحبت کرده است.
وی می گوید: برای تعیین اهمیت احیای برجام یا شرایط پس از برجام کافی است به اتفاقات دو سه سال اخیر رجوع کنیم. شیوع کرونا در سال 2019 باعث شد اقتصاد جهانی پس از چندین سال رشد اقتصادی منفی را تجربه کند. جنگ بین روسیه و اوکراین که مشکلات خاصی را برای برخی از منابع غذایی و انرژی جهان ایجاد کرده است، طی چندین دهه دوباره به نرخ تورم دو رقمی منجر شده است. حال تصور کنید که اقتصاد ایران با شوک خروج از برجام و همچنین ویروس کرونا و افزایش قیمت مواد غذایی در جهان مواجه شد که ایران را نیز تحت تاثیر قرار داد و در نتیجه اقتصادهای قوی جهان مانند همانطور که ایالات متحده به راحتی دچار مشکل شد. طبیعتاً این تکانه ها ضربه شدیدتری به اقتصاد ایران وارد کرد و ایران را از مسیر عادی خود منحرف کرد.
وی می‌گوید: اکنون آثار کرونا در حال از بین رفتن است و ایران آن شوک انرژی را که به کشورهای دیگر زده است، ندارد زیرا انرژی دارد. ایران مشکل تحریم دارد و اگر تحریم ها به عنوان یک مزاحم خارجی از اقتصاد ایران برداشته شود، طبیعی است که تاثیر روانی و واقعی بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت و این را در همه بازارها از ارز گرفته تا خودرو و کالاهای خارجی می توان دید. مشاهده شد و شاهد واقعی شدن قیمت ها خواهیم بود. اما سوال اینجاست که این احیای برجام دقیقا چه زمانی اتفاق خواهد افتاد؟
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه روند احیای برجام آغاز شده است، تصریح کرد: فکر می کنم در نهایت اختلافات بین کشورها در چند موضوع حل شود. چون اروپا هم می داند که اگر نفت ایران وارد بازار نشود آنها هم دچار مشکل می شوند. از طرفی ما به اندازه کافی از عدم احیای برجام متضرر شده ایم، با این حال 80 تا 100 میلیون بشکه نفت روی آب داریم که برای ما درآمد نیست، بلکه هزینه ای است که باید جبران شود. به نظر، باید به قیمت کمتری پرداخت شود. برای رفع برخی از مشکلات آن را بفروشیم، بنابراین به این دلایل معتقدم برجام در نهایت احیا خواهد شد، اما زمان آن مشخص نیست.
وی می گوید: از آنجایی که در بودجه امسال قیمت دلار 23 هزار تومان تعیین شده است، طبیعی است که به این رقم هم بیفتد. اما از آنجایی که این بودجه سالانه بخش مهمی از بودجه و اقتصاد کشور است، به احتمال زیاد در صورت توافق، قیمت ارز به این رقم کاهش خواهد یافت.
هکشناس تاکید می کند که در صورت عدم احیای برجام، قیمت ارز همچنان به روند صعودی خود ادامه می دهد و قیمت کالاهای وارداتی در کشور دوباره افزایش می یابد. علاوه بر این، اگر برجام احیا نشود، روابط تجاری ایران نیز آسیب خواهد دید. چرا باید 7 میلیارد پول ما در حال حاضر در کره بلوکه شود؟ به هر دلیلی اگر برجام احیا نشود، قطعا در این بخش و سایر بخش‌ها مانند معاملات تجاری با مشکل مواجه خواهیم شد. فشار همه این شرایط بر مردم خواهد بود. وقتی با دور زدن تحریم ها کالای بسیار گرانی را وارد کشور می کنیم، طبیعی است که مردم هزینه آن را بپردازند.
خاک شناس می گوید: نقدینگی کشور روزانه 3 تا 5 هزار میلیارد افزایش می یابد. یعنی در حالی که دولت مدعی کنترل پایه پولی است، رشد نقدینگی و پایه پولی به طور متوسط بین 25 تا 30 درصد است و قطعا این مشکل بر تورم تاثیر مستقیم خواهد داشت.
وی می گوید: موضوع برجام و احیای آن را باید از منظر اقتصادی دید. ما هرگز از مزیت اقتصادی در تحولات منطقه ای و جهانی برخوردار نبوده ایم. مثلاً قطر که با عربستان مشکل داشت، به جای اینکه ما از آن سوء استفاده کنیم، ترکیه این کار را کرد. زمانی که بین ترکیه و روسیه اختلاف شد، باز هم از ظرفیت ایجاد شده استفاده نکردیم. اکنون که جنگ نظامی بین روسیه و اوکراین وجود دارد و ما توانستیم نفت خود را بالای 100 دلار استثمار کنیم و بفروشیم، باز هم از این فرصت تاریخی استفاده نکردیم. ما بهره برداری نکردیم و نتوانستیم به عقب برسیم.
حکشناس در توضیح دیدگاه خود می گوید: این یک فرصت طلایی بود که خط لوله صلح بین ایران، هند و پاکستان داشته باشیم و مشکلات زیرساختی را حل می کردیم، اما به دلایل مختلف این کار را نکردیم. ما عضو توافقات منطقه ای نبودیم و اخیراً عضو توافقنامه شانگهای شدیم. به هر حال اگر اقتصاد پویا می خواهیم دور مرزها نمی توانیم دیوار بکشیم، دنیا باید از مزیت های ما استفاده کند و ما هم باید از مزیت های دنیا استفاده کنیم. راهش این است که اقتصاد کشور را با اقتصاد دنیا پیوند بزنیم و بالعکس. برای تحقق این امر، ما نیاز به روابط خارجی محترمانه داریم. ما باید از فرصت ها استفاده کنیم و یکی از فرصت های مهم احیای برجام است. اگر اکنون احیا نشود، بعید است که برجام به راحتی احیا شود.
این نماینده سابق مجلس می گوید: در صورت توافق روزانه 2.5 میلیون بشکه نفت می فروشیم که ماهیانه 7 میلیارد دلار برای اقتصاد ایران درآمد خواهد داشت. وقتی ماهانه 7 میلیارد دلار ضرر می کنیم، باید از کره جنوبی بخواهیم که 7 میلیارد دلار مسدود شده را آزاد کند و به ما بدهد. ده سال پیش ما 100 میلیارد دلار درآمد ارزی داشتیم، کشوری که در سال 2010 چنین درآمدی داشت، امروز به دنبال این است که ببیند آیا کره این میلیارد دلار را آزاد خواهد کرد یا خیر.