محمد درویش، فعال محیط زیست درباره وضعیت فعلی آب در شهرهای بزرگ گفت: بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران و سازمان زمین شناسی، بدترین وضعیت را در اصفهان داریم. اصفهان بزرگترین فرونشست را تجربه کرد و فرونشست وارد شهر شد و شبکه فاضلاب را شکست. چند تیر برق در دشت مهیار اطراف اصفهان به دلیل احتمال سقوط جابجا شدند. بیلان منفی اصفهان 13 میلیارد مترمکعب است که حدود 20 رودخانه به اندازه زاینده رود است. استان های دیگری هم هستند که تراز منفی آنها بیشتر از اصفهان است. استان فارس که تراز منفی 15 میلیارد مترمکعبی دارد و بزرگترین فروچاله جهان را با 54 سانتی متر در سال در استان فارس به ثبت رساندیم. استان فارس پتانسیل زیادی برای فروپاشی یکباره دارد!
بحران آب هر روز به ما نزدیکتر می شود. بحرانی که گریبانگیر اصفهان، فارس، خراسان و مناطق مرکزی شد و شاهد غرق شدن دسته جمعی در این مناطق هستیم. ادامه این روند باعث خروج سرمایه از این مناطق به ویژه در حوزه مسکن می شود. مقصد ساکنان مرکز امداد و نجات کم آبی که بیشتر در شمال کشور منتخب است، در معرض خطرات جدی بوده و نگاه کارشناسی و کلان دولت را می طلبد.
محمد درویش فعال محیط زیست در ابتدای برنامه «طلسم» درباره احتمال مهاجرت آب گفت: زمانی که میزان آب موجود از 1000 مترمکعب کاهش یابد وارد جدی ترین مرحله تنش آبی خواهیم شد. مناطق وسیعی از ایران کمتر از هزار متر مکعب در سال آب دارند و تحت تنش شدید قرار دارند. نزدیک به 35 میلیون ایرانی در جاهایی زندگی می کنند که کمتر از هزار متر مکعب در سال آب دارند. در این منطقه بیشترین احتمال مهاجرت های اقلیمی وجود دارد. با توجه به اینکه سایر مناطق ایران از مرز 1000 متر مکعب فاصله چندانی ندارند، در صورت ورود این مهاجران به مناطق مرفه تر شمال کشور، انتظار می رود روند فروپاشی شمال کشور نیز در آنجا تشدید شود. در معرض بحران های جدی تری قرار گرفته است.
وی درباره راهکار عبور از بحران کنونی آب نیز خاطرنشان کرد: باید ده سال طبیعت ایران را از هر بار جدید محافظت کنیم، منابع آب زیرزمینی و سطحی ما دیگر توان تحمل بار جدید را ندارد. ما باید هر نوع توسعه ای را که منجر به استفاده بیشتر از آب صنعتی و کشاورزی می شود، به سرعت متوقف کنیم. تنها اولویت باید تامین آب شرب و سپس تامین حق آبه زیست محیطی باشد. دولت باید برنامه متعادل سازی سطح آب های زیرزمینی را در نظر بگیرد. در برنامه ششم هم بر آن تاکید شده بود اما مسئول آن برنامه در پایان برنامه ششم اعلام کرد که آن برنامه شکست خورده و استعفا داد. این مسئول تاکید کرد: در پایان برنامه ششم باید سطح آب های زیرزمینی را به صفر می رساندیم، اما این اتفاق نیفتاد و اکنون سطح منفی سفره های زیرزمینی به بیش از 140 میلیارد مترمکعب رسیده است.
وی در ادامه افزود: اگر بخواهیم جلوی این بحران را بگیریم باید اجرای طرح تعادل بخشی سفره های زیرزمینی مورد توجه قرار گیرد و چاه های غیرمجاز پلمب شوند. ما باید تلاش کنیم که پس از تصفیه تمام فاضلاب های شهری و صنعتی را وارد آب های زیرزمینی کنیم تا به تعادل سفره های زیرزمینی کمک کنیم. بنگاه هایی در کشور که نیازی به استفاده از آب ندارند باید تعیین شوند و به آنها بنگاه سبز می گویند.
درویش در پایان درباره وضعیت فعلی آب در کلانشهرها گفت: بر اساس آخرین آماری که شرکت مدیریت منابع آب ایران و سازمان زمین شناسی منتشر کرده اند، بدترین وضعیت را در اصفهان داریم. اصفهان بزرگترین فرونشست را تجربه کرد و فرونشست وارد شهر شد و شبکه فاضلاب را شکست. چند تیر برق در دشت مهیار اطراف اصفهان به دلیل احتمال سقوط جابجا شدند. میزان بیلان منفی در اصفهان 13 میلیارد مترمکعب است که حدود 20 رودخانه به اندازه زاینده رود است. استان های دیگری هم هستند که تراز منفی آنها بیشتر از اصفهان است. استان فارس که تراز منفی 15 میلیارد مترمکعبی دارد و بزرگترین فروچاله جهان را با 54 سانتی متر در سال در استان فارس به ثبت رساندیم. استان فارس پتانسیل زیادی برای فروپاشی یکباره دارد! اگر موقعیتی مثل اصفهان پیدا نکرد، دلیلش این است که سفره های زیرزمینی اش از اصفهان عمیق تر است. استان فارس شاید به سرعت سرنوشتی مشابه اصفهان پیدا کند. از استان فارس وضعیت استان خراسان رضوی نگران کننده تر و ترسناک تر است که 31 میلیارد مترمکعب تراز منفی دارد و در دشت نیشابور به طول 32 کیلومتر شکاف بسیار بزرگی داریم. اولین دشت های ممنوعه ایران در دهه 40 وجود دارد که در دشت توس ثبت شده است اما هیچکس توجهی به آنها نکرده است. استانی که عمیق ترین سفره های زیرزمینی ایران را داشت، اکنون با سرنوشت بسیار نگران کننده تری نسبت به سایر استان های کشور مواجه است. ما گسترده ترین سازمان کشاورزی متمرکز را داریم و در واقع بخش قابل توجهی از منابع آب زیرزمینی در کشاورزی سال ها استفاده می شود و هزاران چاه غیرمجاز وجود دارد.
وی افزود: در همایش اخیری که در مشهد برگزار کردم، آمار ارائه شده این بود که سال گذشته توانستند 1000 حلقه چاه غیرمجاز را پلمپ کنند اما تا پایان سال 1600 حلقه چاه غیرمجاز ایجاد شد. این احتمال وجود دارد که دومین شهر مهم و پرجمعیت ایران در آستانه فروپاشی کامل و مهاجرت اقلیمی باشد. مردم مشهد برای تامین آب شرب به ۱۲ هزار لیتر در ثانیه نیاز دارند و اکنون ۴۹۰۰ لیتر آب وجود دارد که ممکن است تا ۳ ماه دیگر تمام شود. اکنون دستگاه های خاصی برای ساماندهی سد به سدهای اطراف مشهد آورده می شود، اما دوام چندانی ندارند.